၂၀၂၅ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၂၆ရက်
ဥရောပခေါင်းဆောင်များသည် ယူကရိန်းရှိ စစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်ရန် မဟာဗျူဟာများ ဆွေးနွေးရန်အတွက် “လိုလားသူများ မဟာမိတ်အဖွဲ့” (Coalition of the Willing) ဟုခေါ် သော အဖွဲ့ဝင်များ လန်ဒန်မြို့တွင် တွေ့ဆုံခဲ့ကြပြီး၊ ရုရှားအပေါ် ဖိအားများ တိုးမြှင့်ရန် အတွက် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်သွားရန် ကတိပြုခဲ့ကြသည်။
အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်လ် ထရန့်ပ်က မော်စကို၏ အကြီးဆုံး ရေနံထုတ်လုပ်သူ နှစ်ခု ဖြစ်သော Rosneft နှင့် Lukoil တို့ကို ပစ်မှတ်ထားသည့် အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများလှိုင်းသစ် ကို ထုတ်ဖော်ကြေညာပြီးနောက် ဥရောပခေါင်းဆောင်များက ရုရှားရေနံကုမ္ပဏီများအပေါ် ပိတ်ဆို့ အရေးယူမှုများ ထပ်မံလုပ်ဆောင်ရန် အခြားနိုင်ငံများကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။
ထရန့်ပ်၏ ဆောင်ရွက်ချက်အပြီးတွင် ဥရောပသမဂ္ဂ (EU) ကလည်း အပိုဆောင်း အရေးယူ ပိတ်ဆို့မှုများ ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး လာမည့် နှစ်နှစ်တာကာလအတွက် ယူကရိန်းကို ငွေကြေး ထောက်ပံ့ရန် သဘောတူခဲ့သည်။
ရုရှားလေယာဉ်များသည် ဥရောပထဲသို့ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်မှုများ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ် နေခြင်းနှင့် သေစေနိုင်သော တိုက်ခိုက်မှုများက ယူကရိန်း၏ အခြေခံအဆောက်အအုံများကို ထိခိုက်ပျက်စီးစေခြင်းများကြောင့် ရှည်ကြာနေသော ပဋိပက္ခကို အဆုံးသတ်ရန်အတွက် ဥရောပသည် ဖိအားများ ပိုမိုရင်ဆိုင်နေရသည်။
ထရန့်ပ်နှင့် အခြားကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်များ၏ ပြေလည်မှုရရှိရန် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရန် ကမ်းလှမ်းမှုများရှိသော်လည်း ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာ ပူတင်သည် စစ်ပွဲကို အဆုံးသတ် ရန်အတွက် ကိယက်ဗ်အပေါ် ၎င်း၏ အများဆုံး တောင်းဆိုချက်များ ကို ဆက်လက် ထားရှိနေပြီး ချက်ချင်း အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို သဘောမတူဘဲ ငြင်းဆန် နေသည်။
မဟာမိတ်အဖွဲ့၏ အဓိက သဘောထားများ
ယူကေဝန်ကြီးချုပ် ကီယာ စတားမား က ယူကရိန်း၏ လုံခြုံရေးသည် ယူနိုက်တက် ကင်းဒမ်းအပါအဝင် အခြားနိုင်ငံများစွာနှင့် ဆက်စပ်နေကြောင်း အလေးအနက် ပြောကြားခဲ့သည်။
“ ယူကရိန်း၏ အနာဂတ်သည် ကျွန်ုပ်တို့၏ အနာဂတ်ပင်။ လာမည့် ရက်သတ္တပတ်များနှင့် လများအတွင်း ဖြစ်ပျက်မည့်အရာများသည် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနှင့် NATO အပြင်ဘက်ရှိ ကျွန်ုပ်တို့၏ မဟာမိတ်များအားလုံး၏ လုံခြုံရေးအတွက် အဓိကကျသည်” ဟု စတားမားက ပြောကြားခဲ့သည်။
စတားမားက ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်တွင် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းသည် “ ရုရှား၏ ရေနံကုမ္ပဏီကြီး အားလုံးကို ပိတ်ဆို့အရေးယူသည့် ပထမဆုံးနိုင်ငံ” ဖြစ်လာကြောင်း၊ ယင်းတွင် အမေရိကန်က ပိတ်ဆို့ထားသည့် ကုမ္ပဏီများလည်း ပါဝင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
ဝန်ကြီးချုပ်က အခြားနိုင်ငံများကိုလည်း ရုရှားရေနံကုမ္ပဏီများကို ပိုမိုပိတ်ဆို့ရန်၊ “ ပိုမိုလုပ်ဆောင်ရန်၊ ၎င်းတို့၏ မှီခိုမှုကို လျှော့ချရန်နှင့် တတိယနိုင်ငံများအား ဤညစ်ညမ်းသောအရင်းအမြစ်များ ဝယ်ယူခြင်းကို ရပ်တန့်ရန် လှုံ့ဆော်ပေးရန်” တိုက်တွန်းခဲ့သည်။
ယူကရိန်းသမ္မတ ဗိုလိုဒီမာ ဇယ်လန်းစကီး က မကြာသေးမီက ချမှတ်ခဲ့သော ရေနံပိတ်ဆို့မှုများသည် “ ကြီးမားသော ခြေလှမ်း” ဖြစ်သည်ဟုဆိုကာ ထရန့်ပ်နှင့် ယူကရိန်း၏ “ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များ” အား ကျေးဇူးတင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
“ ဒီပလိုမေစီဆိုတာ တကယ့်ဆုံးဖြတ်ချက်တွေဆီ ဦးတည်နိုင်မှ အဓိပ္ပာယ်ရှိတာပါ။ ရုရှားနဲ့ပတ်သက်ရင် ဒီအရာမှာ ပါဝင်ပစ္စည်းများစွာ ရှိပါတယ်။ မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့ အရာတွေ ကတော့ ရုရှားအပေါ် တကယ့်ဖိအားပေးမှုပုံစံတွေ၊ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေ၊ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ တာဝေးပစ် စွမ်းရည်တွေ၊ နိုင်ငံရေးဖိအားတွေ၊ စစ်ရာဇ၀တ်မှုတွေအတွက် တာဝန်ယူမှုတွေ၊ ပြီးတော့ ရုရှားရဲ့ပိုင်ဆိုင်မှုတွေနဲ့ပတ်သက်တဲ့ တကယ့်လုပ်ဆောင်မှုတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ယူကရိန်းခေါင်းဆောင်က ပြောကြားခဲ့သည်။
နေတိုး အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် မာ့ခ် ရုတ္တီ က ပူတင်သည် စစ်မြေပြင်တွင် အခက်အခဲများ ရင်ဆိုင်နေရချိန်ဖြစ်၍ ရုရှားအပေါ် ဖိအားပိုမိုပေးရန် “ မှန်ကန်သော အချိန်” ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
“ အမှန်တရားကတော့ ပူတင်ဟာ ငွေကြေး၊ တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေနဲ့ အတွေးအခေါ်တွေ ပါးရှား လာနေပြီ” ဟု ရုတ္တီက ပြောကြားခဲ့သည်။
ဇယ်လန်းစကီး၏ တောင်းဆိုချက်
ဇယ်လန်းစကီးသည် ရုရှားအတွင်းပိုင်းရှိ ရေနံနှင့် စွမ်းအင်ဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံများကို တိကျစွာ ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်နိုင်ရန်အတွက် အမေရိကန်လုပ် Tomahawk ဒုံးကျည်များ ကို ထောက်ပံ့ပေးရန် အကြိမ်ကြိမ် တောင်းဆိုခဲ့သည်။
တာဝေးပစ်စွမ်းရည်က ဒီမိုကရေစီကို တိုက်ရိုက်အားကောင်းစေပါတယ်” ဟု ဇယ်လန်းစကီး က ပြောကြားခဲ့သည်။ “ ပူတင်က သူ့ရဲ့ နယ်မြေမှာ ဆုံးရှုံးမှုများလေလေ၊ သူက ရှေ့တန်းမှာ တိုက်ခိုက်မှု နည်းနိုင်လေလေဖြစ်ပြီး အဓိပ္ပာယ်ရှိတဲ့ သံတမန်ရေးကို ပိုမိုမြန်မြန် သဘောတူလာ နိုင်လေလေပါပဲ။”
နောက်ဆုံး သံတမန်ရေး ဆွေးနွေးပွဲများ
ထရန့်ပ်က ရုရှားခေါင်းဆောင်သည် သဘောတူညီချက်ရရှိရေးအတွက် တိုးတက်မှုရရှိအောင် လုပ်ဆောင်ရန် ကတိကဝတ်မရှိဟု ခံစားရသောကြောင့် ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ၊ ဘူဒါပတ်စ်တွင် ကျင်းပရန် စီစဉ်ထားသည့် ပူတင်နှင့် သံတမန်ထိပ်သီးအစည်းအဝေးကို ဖျက်သိမ်း ခဲ့သည်။
သို့သော် ရုရှား၏ ထိပ်တန်းစီးပွားရေးသံတမန် ကီရီလ် ဒမီထရီယက်ဗ် သည် အမေရိကန်သို့ ရောက်ရှိလာပြီး ထရန့်ပ်အစိုးရအဖွဲ့မှ တာဝန်ရှိသူများနှင့် “ အမေရိကန်-ရုရှား ဆက်ဆံရေးနှင့် ပတ်သက်၍ ဆွေးနွေးမှုများ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရန်” မျှော်လင့်ရကြောင်း သတင်းများက ဆိုသည်။
ဒတ်ခ်ျဝန်ကြီးချုပ် ဒစ်ခ် စခူးဖ် (Dick Schoof) က ရုရှားအပေါ် စီးပွားရေးဖိအား တိုးမြှင့်ခြင်းသည် “ ပူတင်ကို အလေးအနက် ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ရန် ဆွဲဆောင်နိုင်မည့် တစ်ခုတည်းသော နည်းလမ်း” ဖြစ်ကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။

(ဓာတ်ပုံ) ဗြိတိန်ဝန်ကြီးချုပ် ကီယာ စတားမား၊ ယူကရိန်းသမ္မတ ဗိုလိုဒီမာ ဇယ်လန်းစကီး၊ နေတိုးအထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် မာ့ခ် ရုတ္တီ၊ ဒိန်းမတ်ဝန်ကြီးချုပ် မက်တီ ဖရက်ဒရစ်ဆင်နှင့် နယ်သာလန်ဝန်ကြီးချုပ် ဒစ်ခ် စခူးဖ်တို့သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၂၄ ရက်၊ သောကြာနေ့က ဗဟိုလန်ဒန်တွင် ထိုင်နေကြစဉ်။

(ဓာတ်ပုံ) ဗြိတိန်ဝန်ကြီးချုပ် ကီယာ စတားမား၊ ယူကရိန်းသမ္မတ ဗိုလိုဒီမာ ဇယ်လန်းစကီး၊ နေတိုးအထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် မာ့ခ် ရုတ္တီ







