ထိုင်း-ကမ္ဘောဒီးယားနယ်စပ်တွင် ရက်အတန်ကြာ တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားပြီးနောက် တပ်မတော်ခေါင်းဆောင်များ တွေ့ဆုံမှုတွင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

CNN-၂၀၂၅ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၂၉ရက်

ထိုင်းစစ်တပ်က ကမ္ဘောဒီးယားတပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ချိုးဖောက်သည်ဟု ထိုင်းစစ်တပ်က ညတွင်းချင်း စွပ်စွဲထားသော်လည်း အင်္ဂါနေ့တွင် နှစ်နိုင်ငံစစ်တပ်မှ တပ်မှူးများ တွေ့ဆုံညှိနှိုင်းစဉ်တွင် ထိုင်းနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး အများစုကို ကျင်းပနိုင်ခဲ့သည်။

တနင်္လာနေ့က မလေးရှားနိုင်ငံမှာ တွေ့ဆုံခဲ့တဲ့ အရှေ့တောင်အာရှ အိမ်နီးချင်းနှစ်နိုင်ငံ ခေါင်းဆောင်တွေဟာ သူတို့ရဲ့ အငြင်းပွားနယ်စပ်မှာ ပြင်းထန်တဲ့ တိုက်ပွဲတွေ ရပ်တန့်ဖို့ သဘောတူခဲ့ပြီး လူ ၃၈ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ပြီး အရပ်သားအများစုနဲ့ ထောင်နဲ့ချီတဲ့ အိုးအိမ်တွေကို ထွက်ပြေးခဲ့ကြရပါတယ်။

ထိုင်းနယ်စပ်တလျှောက်ရှိ တပ်မ ၃ ခုမှ တပ်မှူးများသည် ၎င်းတို့၏ ကမ္ဘောဒီးယား အရာရှိများနှင့် အင်္ဂါနေ့တွင် တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေးနှင့် တပ်လှုပ်ရှားမှု ရပ်ဆိုင်းရန် သဘောတူခဲ့ကြောင်း ထိုင်းဘုရင့်တပ်မတော် ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဗိုလ်ချုပ် ဝင်းထိုင်းဆူဗာရီး (Winthai Suvaree) က ပြောသည်။

တိုက်ပွဲများ အပြင်းထန်ဆုံး အလယ်ဗဟိုတွင် ရှိသော ထိုင်း ဒုတိယ တပ်မတော် ဒေသ နှင့် ကမ္ဘောဒီးယား စစ်ဒေသ၄ ကလည်း အရပ်သား များကို ပစ်ခတ်ခြင်း မပြုရန် တားမြစ် ကာ နယ်စပ် တစ်လျှောက် တွင် တပ်အင်အား ဖြည့်တင်းခြင်း မှ ရှောင်ကြဉ် ရန် သဘောတူ ခဲ့သည်။
နယ်စပ်မျဉ်းတလျှောက်လုံး အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ပြီးမြောက်သွားပြီလို့ ဝင်းထိုင်း က ပြောခဲ့သည်။
ကမ္ဘောဒီးယားသည် ဒေသစံတော်ချိန် ညသန်းခေါင်ယံ (တနင်္လာနေ့ မွန်းလွဲ ၁ နာရီတွင်) အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ချိုးဖောက်သည်ဟု ထိုင်းက စွပ်စွဲခဲ့ပြီးနောက် ဆွေးနွေးပွဲများကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။

ညသန်းခေါင်အပစ်အခတ်ရပ်စဲပြီးနောက် ကမ္ဘောဒီးယားတိုက်ခိုက်မှုအများအပြားကို အစီရင်ခံတင်ပြခဲ့ကြောင်း ထိုင်းနိုင်ငံမှ ဗိုလ်ချုပ်ဝင်းထိုင်းက အင်္ဂါနေ့အစောပိုင်းတွင် ပြောကြားခဲ့ပြီး ၎င်းသည် “ အပြန်အလှန်ယုံကြည်မှုကို ပျက်ပြားစေရန် ရည်ရွယ်ချက် ရှိရှိလုပ်ဆောင်ခြင်း” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

ထိုင်းခေတ္တဝန်ကြီးချုပ် ဖွန်သမ်ဝီချရာချိုင်းက ညတွင်းချင်း တိုက်ပွဲများသည် ကြီးကြီးမားမားမဟုတ်ဟုဆိုခဲ့ပြီး နယ်စပ်ဒေသသည် အင်္ဂါနေ့နံနက်တွင် ငြိမ်သက်သွားသည်ဟု ဆိုသည်။

ကမ္ဘောဒီးယား အမျိုးသား ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဒုတိယ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မာလီ ဆိုချီတာ က အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေး အသက်ဝင်ပြီးနောက် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်း မရှိဟု ငြင်းဆိုသော်လည်း ကမ္ဘောဒီးယား တပ်ဖွဲ့များသည် နယ်စပ် တလျှောက်တွင် ရှိနေသည်ဟု ဆိုသည်။

နှစ်ဖက်စလုံးက တစ်ဖက်ကစတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ကြောင်း အပြန်အလှန်စွပ်စွဲကာ အပြစ်တင်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ နယ်စပ်ရေးရာ အငြင်းပွားမှုသည် ဆယ်စုနှစ်များစွာ ကြာမြင့်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။
အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး အသက်ဝင်ပြီး နှစ်နာရီအကြာတွင် အငြင်းပွားနယ်စပ်အနီး ထိုင်းနိုင်ငံ Trat ပြည်နယ်တွင် တိုက်ပွဲများ ရပ်တန့်သွားကြောင်း ထိုင်းတော်ဝင်ရေတပ်မှ သတင်းထုတ် ပြန် ခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားဘက်ခြမ်းမှာတော့ ပေါက်ကွဲသံတွေ မကြားရတော့ဘူးလို့ ကယ်ဆယ်ရေး စခန်းအကြီးအကဲက CNN ကို ပြောပါတယ်။
အဆိုပါ သဘောတူညီချက်ကို နယ်စပ်အနီး နေထိုင်သူများမှ ကြိုဆိုခဲ့ကြသည်။
အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး စတင်အသက်ဝင်ပြီး မိနစ် ၃၀ အကြာတွင် ဒေါက်တာ မွန်နရာက “ကျနော် ကြီးကြီးမားမား ခံစားရတယ်။ ရင်မလေးတော့ ဘူးဟုဆိုသည်။

သဘောတူညီချက် ရရှိခဲ့ပြီ။

ကမ္ဘောဒီးယားဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်မာနက်နှင့် ထိုင်းခေတ္တဝန်ကြီးချုပ် ဖွန်သမ် တို့သည် တနင်္လာနေ့တွင် “ချက်ခြင်း ခြွင်းချက်မရှိ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး” ကို သဘောတူညီခဲ့ ကြကြောင်း အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအဖွဲ့ (အာဆီယံ) ၏ လက်ရှိဥက္ကဋ္ဌ မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် အန်ဝါအီဗရာဟင် က ဆွေးနွေးပွဲကိုဦးဆောင် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းကာ ကြေညာခဲ့သည်။

ဆွေးနွေးပွဲကို မြို့တော်ကွာလာလမ်ပူအနီးရှိ မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ်၏ တရားဝင်နေအိမ်၌ ကျင်းပခဲ့သည်။ အမေရိကန်နှင့် တရုတ်တို့သည် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။

အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မာကိုရိုဘီယို က တနင်္လာနေ့က အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ချီးကျူးခဲ့ပြီး အစိုးရနှစ်ရပ်စလုံးက “ဒီပဋိပက္ခကို အဆုံးသတ်ဖို့ သူတို့ရဲ့ ကတိကဝတ်တွေကို အပြည့်အဝ ဂုဏ်ပြုဖို့ မျှော်လင့်တယ်” လို့ ထရန့်အစိုးရက ပြောခဲ့သည်။

အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတွေနဲ့ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ဆွေးနွေးပွဲတွေလုပ်ဖို့ သဘောတူ ထားတယ်လို့ အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရန့်က စနေနေ့မှာ ကြေညာခဲ့ပြီး သီတင်းပတ် ကုန်ပိုင်းမှာ တိုက်ပွဲတွေ ဆက်ဖြစ်နေခဲ့ပါတယ်။ အသေအပျောက်များသော နယ်စပ် ပဋိပက္ခများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေပါက မည်သည့်နိုင်ငံနှင့်မျှ ကုန်သွယ်ရေး သဘောတူညီချက်များ ပြုလုပ်မည်မဟုတ်ကြောင်း ထိုင်းနှင့် ကမ္ဘောဒီးယား ခေါင်းဆောင်များအား သတိပေးထားကြောင်း ထရန့် က ပြောကြားခဲ့သည်။
“ဒါဟာ တင်းမာမှုတွေကို လျှော့ချဖို့နဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ လုံခြုံရေးကို ပြန်လည်ထူထောင်ဖို့ အရေးကြီးတဲ့ ခြေလှမ်းတစ်ခုပါ။”

အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို အတည်ပြုကြောင်း ကြေငြာချက်တွင် ဟွန်မာနက် က မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ်၊ တရုတ်အစိုးရနှင့် ထရမ့်တို့ ညှိနှိုင်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်တွင် ၎င်းတို့၏ပံ့ပိုးကူညီမှုအတွက် အထူးကျေးဇူးတင်ရှိကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံက အိမ်ရှင်အဖြစ် လက်ခံကျင်းပမယ့် ကမ္ဘောဒီးယား-ထိုင်း အထွေထွေ နယ်နိမိတ် သတ်မှတ်ရေး ကော်မတီကိုဖွဲ့စည်းပြီး သြဂုတ်လ ၄ ရက်နေ့မှာ ကနဦး အစည်းအဝေး စတင်ကျင်းပမယ်လို့လည်း သူက ပြောခဲ့သည်။

“ ယနေ့ရလဒ်သည် ကျွန်ုပ်တို့၏ အချုပ်အခြာအာဏာနှင့် ပြည်သူများ၏ အသက်အိုးအိမ် စည်းစိမ်ကို ဆက်လက်ကာကွယ်နေချိန်တွင် ငြိမ်းချမ်းသောဖြေရှင်းမှုတစ်ခုအတွက် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ဆန္ဒကို ထင်ဟပ်စေသည်” ဟု ဖွန်သမ် က သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။ “နှစ်ဘက်စလုံးက သစ္စာရှိရှိ စောင့်ထိန်းမယ့် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ကျွန်တော်တို့ သဘောတူပါတယ်။”

မလေးရှားသည် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို အကောင်အထည်ဖော်ရန်နှင့် စောင့်ကြည့် လေ့လာရန် အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ကို ဖြန့်ကျက်ရန် ပြင်ဆင်ထားကြောင်း အန်ဝါက ပြောကြားပြီး ထိုင်းနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားနှစ်နိုင်ငံစလုံးသည် ဝန်ကြီးချုပ်များ၊ နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးများနှင့် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးအဆင့်တွင် တိုက်ရိုက်ဆက်သွယ်မှု ပြန်လည်စတင်မည်ဖြစ်ကြောင်း အန်ဝါက ပြောကြားခဲ့သည်။

မေလကတည်းက တင်းမာမှုတွေ မြင့်တက်လာခဲ့ခြင်း။
မကြာသေးမီဆယ်စုနှစ်များအတွင်း ထိုင်းနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားတို့သည် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့် ပြိုင်ဆိုင်မှုနှစ်ခုစလုံး၏ ရှုပ်ထွေးသောဆက်ဆံရေးရှိခဲ့သည်။ နှစ်နိုင်ငံသည် မိုင် ၅၀၀ (ကီလိုမီတာ ၈၀၀) ရှည်လျားသော နယ်ခြားကုန်းမြေနယ်နိမိတ်ကို မျှဝေထားသည်။

ကမ္ဘောဒီးယားကို ကိုလိုနီနယ်မြေအဖြစ် ပြင်သစ်တို့ ထိန်းချုပ်ထားစဉ်ကာလက ပြင်သစ်တို့က ကမ္ဘောဒီးယားမြေပုံကို သူတို့အလိုကျရေးဆွဲထားခဲ့သည့်နောက် မကြာခဏ တိုက်ခိုက်အငြင်းပွားမှုများဖြစ်လာခဲ့သည်။
ကမ္ဘောဒီးယားစစ်သားတစ်ဦး ကျဆုံးခဲ့သည့် မေလအတွင်းက တွေ့ဆုံမှုအပြီး မကြာသေးမီက တင်းမာမှုများ ငြိမ်သက်နေခဲ့သည်။

ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် ပေတုံတန် (Paetongtarn) ၏ ဖုန်းခေါ်ဆိုမှု ပေါက်ကြားလာပြီးနောက် ဆက်ဆံရေး ပိုမိုတင်းမာလာခဲ့သည်။

ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် ပေတုံတန် ရှင်နာဝတ်ထရာ နှင့် ကမ္ဘောဒီးယားဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်တို့ကြား ဖုန်းခေါ်ဆိုမှု ပေါက်ကြားထွက်ပေါ်လာပြီးနောက် ဆက်ဆံရေး ပိုမိုဆိုးရွားလာခဲ့သည်။ ၎င်းခေါ်ဆိုမှုတွင် ပေတုံတန် သည် ဟွန်ဆန်အား “ဦးလေး” ဟုခေါ်ဝေါ်ခဲ့ပြီး နယ်စပ် အငြင်းပွားမှုတွင် သူမ၏စစ်တပ်၏လုပ်ဆောင်မှုများကို ဝေဖန်ခဲ့ပြီး ၎င်းမှာ နိုင်ငံ၏ အကျိုးစီးပွားကို အလျှော့ပေးသည်ဟု အတိုက်အခံများက စွပ်စွဲပြီးနောက်ဝန်ကြီးချုပ် အဖြစ်မှ ဆိုင်းငံ့ခံ လိုက်ရခြင်းဖြစ်သည်။

ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်က မြေမြှုပ်မိုင်း ပေါက်ကွဲမှုတွင် ထိုင်းစစ်သား ငါးဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီးနောက် လတ်တလော မီးလောင်မှုမှာ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် သံတမန်ဆက်ဆံရေးကို အဆင့်လျှော့ချရန် လှုံ့ဆော်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ယင်းနောက်တွင် ရက်အတန်ကြာ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများနှင့် လက်နက်ကြီး ပစ်ခတ်မှုများကြောင့် ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ပြည်နယ်ခုနစ်ခုမှ လူ ၁၃၉,၀၀၀ ကျော်နှင့် ကမ္ဘောဒီးယားတွင် အနည်းဆုံး လူ ၈၀,၀၀၀ ကျော် အိုးအိမ်မဲ့ဖြစ်ခဲ့ရသည်။

တနင်္လာနေ့တွင် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုများ စတင်ဖြစ်ပွားချိန်မှစ၍ လူ ၂၅ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ၎င်းတို့အနက် ၁၄ ဦးမှာ အရပ်သားများဖြစ်ကြောင်း ထိုင်းအစိုးရက တနင်္လာနေ့တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

ထိုင်းနိုင်ငံနှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်နေသော ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဆူရင်မြို့ နယ် အိုဒါမင်းချေ(Oddar Meanchey) ခရိုင်တွင် အရပ်သား ရှစ်ဦး အပါအဝင် လူ ၁၃ ဦး သေဆုံးပြီး ၅၀ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း ကမ္ဘောဒီးယား အာဏာပိုင်များက ယခင်က ပြောကြားခဲ့သည်။

တနင်္လာနေ့တွင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲကြောင်း ကြေညာပြီးနောက် ကမ္ဘောဒီးယားဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်မာနက် (ဝဲ)က မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် အန်ဝါအီဘရာဟင်ကိုအလယ်မှာထားပြီး ထိုင်းခေတ္တဝန်ကြီးချုပ် ဖွန်သမ်ဝီချာရာချိုင်းတို့သည် လက်ဆွဲနှုတ်ဆက်ခဲ့ကြသည်။(ဓါတ်ပုံ)

တနင်္လာနေ့တွင် ခြွင်းချက်မရှိ ချက်ခြင်း အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ကြေငြာချက်ကို ကြား သိရပြီးနောက် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားပြီး ထိုင်းနိုင်ငံမှ ထွက်ပြေးလာသူ ထိုင်းပြည်သူများသည် ဆူရင်ခရိုင်ရှိ ဘေးလွတ်ရာ ရွှေ့ပြောင်းရေး စင်တာတွင်ပျော်ရွှင်စွာ ဆင်နွှဲခဲ့ကြသည်။ (ဓာတ်ပုံ)/AP

ကမ္ဘောဒီးယားစစ်သားတစ်ဦးသည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၆ ရက်နေ့တွင် Oddar Meanchey ပြည်နယ်ရှိ လမ်းတစ်လျောက်တွင် ရုရှားလုပ် BM-21 ဒုံးပစ်လောင်ချာကို တင်ဆောင်လာသည့် ထရပ်ကားပေါ်တွင် ရပ်နေခဲ့သည်။(ဓာတ်ပုံ /AFP)

(လွတ်လပ်သည့် မီဒီယာအဖြစ် ရေရှည်ရပ်တည်နိုင်ရေး သင်တို့အကူအညီလိုအပ်နေပါသည်။ ဤနေရာတွင် www.eraseye.com/donation နှိပ်၍ လှူဒါန်းနိုင်ပါသည်)