တရုတ်နိုင်ငံသည် “ အမျိုးသားလုံခြုံရေးနှင့် အကျိုးစီးပွားများကို ကာကွယ်ရန်” မောင်းသူမဲ့လေယာဉ်နှင့် ဒရုန်းပစ္စည်းများ တင်ပို့မှုကို ထိန်းချုပ်မှုများ ပြုလုပ်ထားရှိမည်ဖြစ်ကြောင်း ကုန်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက တနင်္လာနေ့တွင် ထုတ်ပြန် ကြေညာခဲ့သည်။ စက်ပစ္စည်းများအပေါ် ကန့်သတ်ချက်များသည် အချို့သော ဒရုန်းအင်ဂျင်များ၊ လေဆာများ၊ ပုံရိပ်ဖော်မှု၊ ဆက်သွယ်ရေးနှင့် ရေဒါဂီယာများနှင့် ဒရုန်းဆန့်ကျင်ရေးစနစ်များကို တင်ပို့ရန်အတွက် ရောင်းချသူများက ခွင့်ပြုချက်ရယူရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။ အချို့သော သတ်မှတ်ချက်များ ပါရှိသော ရိုးရိုးသုံးစွဲသူ အဆင့်သုံး ဒရုန်းများသည် သတ်မှတ်ထားသည့် အမျိုးအစားအောက်တွင် စက်တင်ဘာ ၁ ရက်မှ စတင်အသက်ဝင်မည့် ထိန်းချုပ်မှုများလည်း ရှိသည်။
ထိန်းချုပ်မှုတွင်မပါဝင်သော အရပ်ဘက်မောင်းသူမဲ့လေယာဉ်အားလုံးကို စစ်ရေးရည်ရွယ်ချက်အတွက် တင်ပို့ခြင်းမပြုရန် တားမြစ်ထားကြောင်း အမည်မသိ ဝန်ကြီးဌာနမှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတစ်ဦးက အွန်လိုင်းထုတ်ပြန်ချက်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။ “ယခုအကြိမ် ဒရုန်းထိန်းချုပ်မှု နယ်ပယ်ကို တရုတ်နိုင်ငံ၏ အလေးထား ချဲ့ထွင်ခြင်းသည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လုံခြုံရေးအစပျိုးမှုများကို အကောင်အထည်ဖော်ရန်နှင့် ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်းရေးကို ထိန်းသိမ်းရန် တာဝန်ရှိသော နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံအဖြစ် ၎င်း၏ကတိကဝတ်ကို ပြသရန် အရေးကြီးသော အတိုင်းအတာတစ်ခု ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာချက်တွင် ဖော်ပြပါရှိသည်။ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ရည်ရွယ်ချက်များအတွက် အရပ်ဘက် မောင်းသူမဲ့ လေယာဉ်များ အသုံးပြုမှုကို ဆန့်ကျင်ကြောင်း” ၎င်းက ဆိုသည်။
ဒရုန်းများသည် မော်စကိုက ၎င်း၏အိမ်နီးချင်းကို စစ်ပွဲဆင်နွှဲနေချိန်တွင် ရုရှားနှင့် ယူကရိန်းနှစ်နိုင်ငံစလုံးက အသုံးပြုသည့် ခေတ်မီစစ်ပွဲများ၏ ထင်ရှားသော အသွင်အပြင်တစ်ခု ဖြစ်လာသည်။ အရပ်ဘက်မောင်းသူမဲ့ လေယာဉ်များကို စစ်ဘက် အတွက် ပြောင်းလဲအသုံးပြုရန် သို့မဟုတ် အသုံးပြုရန် အလားအလာရှိသော အရပ်ဘက် မောင်းသူမဲ့လေယာဉ်များသည် ပဋိပက္ခ ကာလအတွင်း အရေးပါလာကြောင်း မီးမောင်းထိုးပြလာပါသည်။ ယခုနှစ် အစောပိုင်းတွင် CNN သည် ယူကရိန်း တပ်ဖွဲ့များက ပစ်ချလိုက်သည့် ဒရုန်းတစင်းမှာ တရုတ်လုပ် ဒရုန်းတစ်စင်းကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်ပြီး လက်နက် တပ်ဆင် ထားသည့် အထောက်အထားများကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအပါအဝင် ဈေးကွက် အများ အပြားသို့ ဒရုန်းများကို တင်ပို့ရောင်းချနေပြီး ကြီးမားကျယ်ပြန့်သော ပြည်တွင်းဒရုန်းထုတ်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းတစ်ခုရှိသည်။
ထိန်းချုပ်မှုအသစ်များသည် မတ်လအထိ တရုတ်နိုင်ငံသို့ မောင်းသူမဲ့လေယာဉ်များနှင့် ဒရုန်းအစိတ်အပိုင်းများကို ရုရှား နိုင်ငံသို့ ဒေါ်လာ ၁၂ သန်းကျော် တင်ပို့ခဲ့သည်ဟု အမေရိကန် အမျိုးသားထောက်လှမ်းရေး ညွှန်ကြားရေးမှူးရုံးက ပြုစုထားသည့် အစီရင်ခံစာကို ပြီးခဲ့သည့်သီတင်းပတ်က ထုတ်ပြန်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ရုရှားအကောက်ခွန် မှတ်တမ်း၏ “ တတိယပါတီ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှု” မှတ်တမ်းမှ ထိုအချက်အလက်များကို ရရှိခဲ့သည်။ ယူကရိန်း စစ်ပွဲအတွက် တရုတ် နည်းပညာ၏ အရေးပါပုံကို အမေရိကန်ထောက်လှန်းရေး၏ အစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြထားသည်။ ၂၀၂၃ ရက်စွဲပါ “ တရုတ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံမှ ရုရှားသို့ ပံ့ပိုးပေးသည်” ဟု ခေါင်းစဉ်တပ်ထားသော အစီရင်ခံစာသည် ၎င်း၏ပြောဆိုချက်များကို ပံ့ပိုးရန်အတွက် open source data နှင့် အနောက်တိုင်းမီဒီယာများ၏ အစီရင်ခံမှုများကို ကိုးကားထားသည်။
အစီရင်ခံစာတွင် စွပ်စွဲခံထားရသော ဒရုန်းများ တင်ပို့မှုသည် စစ်မြေပြင်တွင် အသုံးပြုခြင်း ရှိ၊ မရှိကို မသတ်မှတ်ထားသော်လည်း နှစ်မျိုးသုံး ကုန်ပစ္စည်းများ တင်ပို့မှုအဖြစ် ကိုးကားဖော်ပြထားသည်။
တရုတ်နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာနသည် မော်စကိုနှင့် ပေကျင်း၏ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွင် “တတိယပါတီကို ပစ်မှတ်ထားခြင်း မရှိကြောင်း” ပုံမှန်သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက အထက်ဖော်ပြချက်ကို သောကြာနေ့တွင် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ ဧပြီလတွင်၊ ကုန်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနသည် စစ်မြေပြင်သို့ တင်ပို့သည့် တရုတ်မောင်းသူမဲ့လေယာဉ်များဖြင့် ရုရှားအား စစ်ရေးအရ ပံ့ပိုးပေးသည်ဟူသော စွပ်စွဲချက်များကို တရုတ်က ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး ယင်းလှုပ်ရှားမှု၏ မီဒီယာအစီရင်ခံစာများကို “တမင်တကာ အပုပ်ချခြင်း” သာ ဖြစ်သည်ဟု ပြောဆိုခဲ့သည်။
အချို့သော ဒရုန်းများအပေါ် တရုတ်၏ထိန်းချုပ်မှုသည် ၎င်းတို့အား “ ငြိမ်းချမ်းသောရည်ရွယ်ချက်မဟုတ်သော” နေရာတွင် အသုံးပြုခြင်းမှ တားဆီးထားသည်ဟု ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတစ်ဦးက ပြောကြားပြီး အချို့သော တရုတ်အရပ်ဖက် မောင်းသူမဲ့ လေယာဉ်ကုမ္ပဏီများသည် ယူကရိန်း “ အကျပ်အတည်း” ဖြစ်ချိန်မှစပြီး ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားရာဒေသများတွင် ၎င်းတို့၏ လုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်မှုများကို ရပ်ဆိုင်းရန် အစပျိုးလုပ်ဆောင်ခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ အနောက်တိုင်းအရာရှိများက ရုရှား၏ စစ်ပွဲအတွက် အထောက်အပံ့များ ပေးအပ်ခြင်း မပြုရန် ၎င်းတို့၏ တရုတ် ပြိုင်ဖက်ကို ကာလရှည်ကြာ သတိပေးခဲ့သည်။ ဘေဂျင်းသည် ပဋိပက္ခတွင် ကြားနေသည်ဟု ကြေညာခဲ့သော်လည်း မော်စကိုနှင့် သံတမန်ရေးနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ပံ့ပိုးမှုများကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။
အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး အန်တိုနီဘလင်ကင်က ဝါရှင်တန်သည် ယူကရိန်းတွင် အသုံးပြုရန်အတွက် ရုရှားအား သေစေလောက်သော အကူအညီများ ပေးမည်မဟုတ်ကြောင်း တရုတ်ထံမှ အာမခံချက် ရရှိထားကြောင်း၊ သို့သော် တရုတ် ကုမ္ပဏီများသည် ရုရှားအား နည်းပညာများ ပံ့ပိုးပေးမည်ဟူသော စိုးရိမ်မှုများ ရှိနေပါသည်။ ၎င်းသည် ယူကရိန်းတွင် ၎င်း၏ ရန်စမှုများကို တိုးမြင့်လာစေနိုင်သည်။ ထုတ်လုပ်သူ Mugin Limited က ၎င်းသည် ၎င်းတို့၏ လေထဲတိုက်အိမ် ဆောက်ရသည့်အဖြစ် ရောက်နေကြောင်း CNN သို့ အတည်ပြုခဲ့ပြီး အဆိုပါ ဖြစ်ရပ်သည် “သူတို့အတွက် အလွန်ကံမကောင်း” ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ အချို့သော နည်းပညာဘလော့ဂါများက အဆိုပါစက်များကို အလီဘာဘာနှင့် တာအိုဘာအို (Taobao) အပါအဝင် တရုတ်ဈေးကွက် ဝက်ဘ်ဆိုဒ်များတွင် ဒေါ်လာ ၁၅,၀၀၀ အထိ ရောင်းချနိုင်သောကြောင့် ၎င်းတို့ကို “ အလီဘာဘာ ဒရုန်းများ” ဟု လူသိများသည်။
ပို့ကုန် ထိန်းချုပ်မှုများ။
အမေရိကန်နှင့် တရုတ်တို့သည် နည်းပညာမြင့်ထုတ်ကုန်များ ပါဝင်သော တင်ပို့မှု ကန့်သတ်ချက်များတနိုင်ငံနှင့်တနိုင်ငံ အကြားတွင် ရှိနေပြီး ဘေဂျင်းက ၎င်း၏ အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက်ဆောင်ရွက်ချက်များကို ဝါရှင်တန်မှ စိုးရိမ်မှုများ တိုးမြင့်လာပြီးနောက် အဆိုပါ အရေးယူမှုများ ထွက်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်သည်။ တနင်္လာနေ့တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်သော ၎င်း၏ အစီအမံအသစ်သည် မည်သည့်နိုင်ငံကိုမျှ ပစ်မှတ်ထားခြင်း မရှိကြောင်း တရုတ်က ပြောကြားခဲ့သည်။
ကန့်သတ်ချက်များသည် လွန်ခဲ့သည့်ဆယ်စုနှစ် နှစ်ခုခန့်က ပေကျင်းက လုပ်ဆောင်ခဲ့သော ဒရုန်းများနှင့် အကျုံးဝင်သည့် ထိန်းချုပ်မှုနှင့် လက်ရှိ ပို့ကုန်ထိန်းချုပ်မှုများကို ပေါင်းထည့်ခဲ့ကြောင်း Singapore Management University မှ ဥပဒေပါမောက္ခ Henry Gao မှ ပြောကြားခဲ့သည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည် မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း “အထူးသဖြင့် အမေရိကန်-တရုတ် ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲနောက်ပိုင်း အမျိုးသားလုံခြုံရေးအပေါ် အခြေခံ၍ ကန့်သတ်ချက်များ ချမှတ်ခဲ့သည်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။ အစီအမံအသစ်များသည် “ အမေရိကန်နှင့် တရုတ်ကြား တင်းမာမှုများကို ပိုမိုဆိုးရွားလာစေနိုင်ပြီး နှစ်နိုင်ငံစလုံးရှိ ကုမ္ပဏီများအတွက် စီးပွားရေးလုပ်ဆောင်ရန် ပိုမိုခက်ခဲစေမည်” ဟု Gao က ပြောကြားခဲ့သည်။
အမေရိကန်တွင် ရောင်းချသည့် ဒရုန်းများ၏ ၅၀% ကျော်ကို ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းဒရုန်းထုတ်လုပ်သူ Shenzhen အခြေစိုက် DJI မှ ထုတ်လုပ်ထားပြီး အမေရိကန်လူထု ဘေးကင်းရေး အေဂျင်စီများအကြားတွင် ရေပန်းစားသော DJI မော်ဒယ်ဒရုန်းများ ဖြစ်ကြောင်း အမေရိကန်လွှတ်တော် အမတ်နှစ်ဦး၏အဆိုအရ သိရသည်။ ၎င်းတို့သည် ယခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် အမေရိကန် ဆက်သွယ်ရေး အခြေခံအဆောက်အအုံတွင် ကုမ္ပဏီအား စီမံခန့်ခြင်း မပြုရန် ကန့်သတ်မည့် ဥပဒေတစ်ရပ်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။
အမေရိကန်သည် ယမန်နှစ်တွင် လိုင်စင်မရှိဘဲ အဆင့်မြင့် ချစ်ပ်များနှင့် ချစ်ပ်ထုတ်လုပ်သည့် စက်ပစ္စည်းများကို တရုတ် ကုမ္ပဏီများက ဝယ်ယူခြင်း မပြုနိုင်ရန် တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့သည်။ ဘေဂျင်းသည် ပြီးခဲ့သောလတွင် ပို့ကုန်ထိန်းချုပ်မှု တစ်ခုပြုလုပ်ရန် တစ်ပိုင်းလျှပ်ကူး ကိရိယာများ ချစ်ပ်များ ထုတ်လုပ်ရန်အတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော အချက်နှစ်ချက်အပေါ် ချမှတ်ခဲ့သည်။ ထိန်းချုပ်မှုများကို သြဂုတ် ၁ ရက်နေ့မှ စတင်အသက်ဝင်မည် ဖြစ်သည်။ ဒရုန်းများသည် အမေရိကန်-တရုတ် တင်းမာမှုများကို ဖော်ပြနေပြီးဖြစ်သည်။
ကုမ္ပဏီသည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ဝီဂါ (Uyghur) မူဆလင်များနှင့် အနောက်ပိုင်းစွန်းဒေသ ရှင်ကျန်းဒေသရှိ အခြားသော လူမျိုးရေးနှင့် ဘာသာရေး လူနည်းစုများအပေါ် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများကို လွယ်ကူချောမွေ့စေရန် ကူညီ ဆောင်ရွက်ပေးရန် ကုမ္ပဏီက အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲကာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု နာမည်ပျက်စာရင်းတွင် DJI ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်က ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ကုမ္ပဏီသည် အမေရိကန်နည်းပညာကို ဝယ်ယူခြင်းမပြုရန် တားမြစ်ထားသော US entity စာရင်းတွင် ပါဝင်နေပြီဖြစ်သည်။ DJI သည် စာရင်းတွင် ထည့်သွင်းခြင်းခံရကြောင်း အကြောင်းပြရန် မည်သည့်အရာမှ လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်း မရှိကြောင်း ငြင်းဆိုခဲ့သည်။
အင်္ဂါနေ့တွင် ၀ န်ကြီးဌာန၏ကြေငြာချက်အပြီးတွင် DJI သည်စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ရည်ရွယ်ချက်များအတွက် စက်ပစ္စည်းများကို ဒီဇိုင်းထုတ်ခြင်း သို့မဟုတ် ဈေးကွက်တင်ခြင်း မပြုဘဲ တင်ပို့မှုထိန်းချုပ်ရေး မူဝါဒအသစ်တွင် “ တက်ကြွစွာ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်သည်” ဟု ၎င်း၏ ဝက်ဘ်ဆိုက်တွင် ကြေညာခဲ့သည်။
CNN ၏ “ China curbs drone exports over ‘national security concerns” ကို ခေတ်မျက်လုံးက ဘာသာပြန်ထားသည်။ ယူကရိန်းအရှေ့ပိုင်းတွင် ပြန်လည်ပြင်ဆင်ပြီး လက်နက်တပ်ဆင်ထားသည့် တရုတ်လုပ်ဒရုန်း (ဓါတ်ပုံ)
