ဘန်ကောက်မှ မနီလာအထိ အရှေ့တောင်အာရှ မက်ထရိုရထားလမ်းသည် လျင်မြန်စွာ ချဲ့ထွင်တိုးချဲ့လာခဲ့သည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အထိ ၂၀% တိုးလာရန် ဒေသတဝှမ်းရှိ ကွန်ရက်များသည် ယာဉ်ကြောပိတ်ဆို့မှုများကို သက်သာစေရန် ကူညီပေးသည်။
၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ (၁၁) ရက်၊ ဘန်ကောက်/မနီလာ။
အရှေ့တောင်အာရှရှိ မြို့တော်ရထားလမ်းကွန်ရက်များသည် လာမည့်နှစ်အကုန်တွင် ၂၀% တိုးချဲ့ရန် လမ်းကြောင်းပေါ်ရှိနေကြောင်း Nikkei ၏ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာချက်အရ တိုးတက်မှုနှုန်းသည် ယာဉ်ကြောပိတ်ဆို့မှုကို ဖြေလျှော့ရန်နှင့် မော်တော်ယာဉ်ထုတ်လွှတ်မှု လျှော့ချရန် လိုအပ်ခြင်းကြောင့် ကြီးထွားလာခြင်းဖြစ်သည်။ Nikkei သည် ထိုင်း၊ ဗီယက်နမ်၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ မလေးရှားနှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတို့ရှိ မြို့တော် ဒေသများနှင့် မြို့ကြီးများတွင် ခရီးသွားရထားလမ်းများကို စစ်ဆေးခဲ့သည်။ ထိုနေရာများတွင် ရထားလမ်းများ ပေါင်းစည်းထားသော အရှည်သည် ၁,၁၄၇ ကီလိုမီတာမှ ၂၀၂၄ နှစ်ကုန်တွင် ၁,၃၅၆ ကီလိုမီတာ ရှိလာမည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံတွင်၊ ဘန်ကောက်မြို့ ဆင်ခြေဖုံးနှင့် အိမ်နီးချင်းစမွတ်ပရာကန်ပြည်နယ်သို့ ဆက်သွယ်ထားသော အဝါရောင်လိုင်းသည် ယခုလတွင် စတင်လည်ပတ်နေပြီဖြစ်သည်။ မိုနိုရေးလ်ရထားလိုင်းသည် ကီလိုမီတာ ၃၀ ကျော်အမြင့်တွင် ဘူတာ ၂၃ ခု ရှိသည်။ (မှတ်ချက်။ မိုနိုရေးလ်ရထားလိုင်းသည် ရထားလမ်းတစ်ခုတည်းပေါ်တွင် ပြေးဆွဲသည့် ရထားလိုင်းကို ဆိုလိုသည်။)
ဇွန်လတွင် အစမ်းပြေးဆွဲမှုအတွင်း အဝါရောင်လိုင်းသည် နှစ်ပတ်ကျော်အတွင်း ခရီးသည် ၆၈၀,၀၀၀ ခန့်ကို တင်ဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။ စမ်းသပ်စီးနင်းသူမှာ ဝန်ကြီးချုပ် ပရာယွတ်ချန်အိုချာဖြစ်ပြီး အတွေ့အကြုံကို “ ရထားစီးရတာ သက်တောင့်သက်သာရှိတယ်” ဟု ဖော်ပြကာ ထိုရထားလိုင်းအသစ်ကို အသုံးပြုရန် နိုင်ငံသားများအား တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ အဝါရောင်လိုင်းကို ဘန်ကောက်အရှေ့ပိုင်းရှိ မိုနိုရေးလ် ရထားလိုင်းက ကြီးကြပ်ထားပြီး BTS Group Holdings နှင့် Sino-Thai Engineering & Construction အပါအဝင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူ အုပ်စုတို့ ပူးပေါင်းတည်ထောင်ထားသည့် ဖက်စပ်လုပ်ငန်းအဖြစ် ဆောင်ရွက်သည်။
BTS သည် ၁၉၉၉ ခုနှစ်တွင် စတင်ဝန်ဆောင်မှုပေးကတည်းက ထိုင်းနိုင်ငံ၏ မြေအောက်ရထားလိုင်းများ အပါအဝင် ရထားလိုင်းများသည် ယခုနှစ်တွင် ကီလိုမီတာ ၂၀၀ ကျော် ကျယ်ဝန်းပြီး အရှေ့တောင်အာရှ၏ ထိပ်တန်းရထားလမ်းများဖြစ်သည့် မလေးရှားနှင့် အင်ဒိုနီးရှားတို့ကို အမှီချဉ်းကပ်လာခဲ့သည်။ မြို့ပြရထားလမ်းများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု နောက်ကျသော နိုင်ငံများသည် ဖွင့်လှစ်ရန် သို့မဟုတ် လိုင်းသစ်များ စီစဉ်လျက်ရှိသည်။ ဗီယက်နမ်တွင် ဟိုချီမင်းစီးတီး၏ ပထမဆုံး မက်ထရိုလိုင်းကို ကီလိုမီတာ ၂၀ ကျော် ဘူတာ ၁၄ ခုဖြင့် လာမည့်နှစ်တွင် ဖွင့်လှစ်မည်ဖြစ်သည်။ ဟနွိုင်းတွင် မြေအောက်ရထားလမ်း ၁၃ ကီလိုမီတာရှိလာပြီး လာမည့်နှစ်တွင် ဗီယက်နမ်၏ မြေအောက်ရထား လိုင်းများသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် စုစုပေါင်း ၃၃ ကီလိုမီတာရှိမည်ဖြစ်သည်။
ဖိလစ်ပိုင်တွင် မြို့ပြရထားလမ်း(Metro Rail Transit) ကွန်ရက်ကိုလည်း တိုးချဲ့လျက်ရှိသည်။ ဇွန်လနှောင်းပိုင်းတွင်၊ ဒေသတွင်းလုပ်ငန်းစု San Miguel က မနီလာမြို့တော်ဧရိယာကို ကွင်းပြင်အသိုင်းအဝိုင်းများနှင့် ဆက်သွယ်ပေးသည့် Line 7 တည်ဆောက်မှုအတွက် ပီဆို ၁၀၀ ဘီလီယံ (ဒေါ်လာ ၁.၇၉ ဘီလီယံ) စုဆောင်းထားကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ “ MRT-7 သည် မရေမတွက်နိုင်သော အလုပ်အကိုင်များ ဖန်တီးပေးမည်ဖြစ်ပြီး ဒေသတွင်း စီးပွားရေးကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံသား အများအပြားအတွက် အခွင့်အလမ်းများ ဖန်တီးပေးမည်” ဟု San Miguel ဥက္ကဋ္ဌနှင့် စီအီးအို Ramon Ang က Line 7 ကို ရည်ညွှန်းပြီး ထုတ်ပြန်ချက်တစ်ခုတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။ အရှေ့တောင် အာရှ၏ မြို့ပြလူဦးရေသည် ဒေသ၏စီးပွားရေးနှင့်အတူ တိုးပွားလာကာ မြို့တွင်းလမ်းများပေါ်တွင် ယာဉ်ကြောပိတ်ဆို့မှုနှင့် မော်တော်ယာဉ် အိတ်ဇောများမှ လေထုညစ်ညမ်းမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ မက်ထရိုကွန်ရက်များ ချဲ့ထွင်ခြင်းသည် ခရီးသွားလာချိန်ကို တိုစေရန်နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ကုန်ကျစရိတ်များကို လျှော့ချရန် ကြိုးပမ်းသည့်အနေဖြင့် အဆိုပါနိုင်ငံများအတွက် စိန်ခေါ်မှု တစ်ခုဖြစ်သည်။
မနီလာမြို့၏ အဓိကလမ်းမကြီးများသည် ကားများနှင့် ဆိုင်ကယ်များဖြင့် အမြဲတစေ ပိတ်ဆို့နေသည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ကပ်ရောဂါမဖြစ်မီ ယာဉ်ကြောပိတ်ဆို့မှုကြောင့် စီးပွားရေးသည် တစ်နေ့လျှင် ပီဆို ၃.၅ ဘီလီယံ ကုန်ကျခဲ့သည်။ ရထားလမ်းကြောင်း တိုးလာခြင်းသည် ဒီဇယ်စွမ်းအင်သုံး ဂျစ်နီဘတ်စ်ကားများမှ ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှုကို လျှော့ချနိုင်မည်ဟု မျှော်လင့်ရသည်။ ဂျပန်နှင့် ဥရောပ ရထားလမ်း အခြေခံ အဆောက်အအုံ ကုမ္ပဏီများသည် အရှေ့တောင်အာရှမှ ရထားလမ်းများ ဆောက်လုပ်ရန် အမှာစာများကို ရရှိခဲ့သည်။ တိုကျို တစ်မြို့တည်းတွင် မြေအောက်ရထားလိုင်းများ ကီလိုမီတာ ၃၀၀ ကျော်ရှိပြီး ဂျပန်အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍများသည် နှစ်ပေါင်းများစွာ တည်ဆောက်မှုနှင့် လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုဆိုင်ရာ အသိပညာများကို အဓိကဈေးကွက်တစ်ခုအဖြစ် ရှုမြင်ကာ အရှေ့တောင်အာရှသို့ တင်ပို့ရန် စီစဉ်လျက်ရှိသည်။ တိုကျိုအခြေစိုက် ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းစု ရှီမီဇူ (Shimizu) သည် ၂၀၂၉ ခုနှစ်တွင် ဖွင့်လှစ်မည့် ရထားလမ်း တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကို တည်ဆောက်ရန်အတွက် အင်ဒိုနီးရှားတွင် ယမန်နှစ်က စာချုပ်တစ်ခု ရရှိခဲ့သည်။ အဆိုပါ စီမံကိန်းတွင် မြေအောက် ရထားဘူတာရုံ သုံးခု ပါဝင်သည်။ အဆိုပါ လေလံကို ပြည်တွင်းအစိုးရပိုင် ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်သည့် Adhi Karya နှင့် ဖက်စပ်လုပ်ကိုင်ကာ တင်သွင်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
ပြင်သစ်မီးရထားလုပ်ငန်း Alstom သည် ပြီးခဲ့သည့်လက စင်ကာပူ၏ မြောက်-တောင်နှင့် အရှေ့-အနောက်လိုင်းများကို ဝန်ဆောင်မှုပေးမည့် ရထားတွဲသစ်များကို ထုတ်ဖော်ပြသခဲ့သည်။ ရထားတွဲ ၁၆ တွဲဖြင့် စတင်ပို့ဆောင်ခဲ့ပြီး စုစုပေါင်း ၁၀၆ တွဲဖြင့် ၂၀၂၆ နှစ်ကုန်တွင် ပို့ဆောင်ပေးမည် ဖြစ်သည်။ ရထားအသစ်များသည် ဆယ်စုနှစ် သုံးခုကျော်ကြာ လိုင်းနှစ်လိုင်း တွင်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည့် ရထားများ နေရာကို အစားထိုးမည်ဖြစ်သည်။ ရထားတွဲဟောင်းများကိုယခင်က ဂျပန်နိုင်ငံ Kawasaki Heavy Industries ဦးဆောင်သော လုပ်ငန်းစုမှ တည်ဆောက်ပေးခဲ့သည်။ ဒေါ်လာ ၁.၁၆ ဘီလီယံ အကုန်အကျခံကာ ရောက်ရှိလာသည့် ရထားအသစ်များသည် နေရာပိုပေးကာ ဘီးတပ် ကုလားထိုင်များအပါအဝင် စီးနင်းသူများကို ပိုမိုကျယ်ကျယ်ဝန်းဝန်းရှိစေရန် နေရာချပေးမည်ဟု ဆိုသည်။
တရုတ်လုပ်ငန်းများသည် အာရှတွင် ပြည်ပရထားလမ်းများ ဈေးကွက်ဖြင့် အောင်မြင်မှု နည်းပါးခဲ့သည်။ သို့သော် တရုတ်အကျိုးစီးပွားက လာအိုနှင့် တရုတ်နိုင်ငံ ယူနန်ပြည်နယ်ကို ဆက်သွယ်ထားသည့် အမြန်ရထားလမ်းကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ တရုတ်သည် ဒေသတွင်း ရထားလမ်းစီမံကိန်းများတွင် ဂျပန်နှင့် ဥရောပမှ ပေးသွင်းသူများနှင့် ယှဉ်ပြိုင်ရန် ထိုစံချိန်ကို ကိုင်စွဲထားရန် မျှော်လင့်ရသည်။
အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံအများအပြားသည် အရှေ့နှင့် အနောက်စခန်းများကြားတွင် ကောင်းမွန်သောဆက်ဆံရေးကို ထိန်းသိမ်းထားနိုင်သည့် ဘက်မလိုက် သံခင်းတမန်ခင်းအမျိုးအစားကို ကျင့်သုံးကြသည်။ အရှေ့တောင်အာရှရှိ ရထားလမ်း ကွန်ရက်များသည် အများအားဖြင့် တစ်ပြေးညီ တစ်နိုင်ငံလုံး စနစ်များကို မကျင့်သုံးကြသောကြောင့် ရထားများသည် ပြေးဆွဲသည့်လိုင်း ပေါ်မူတည်၍ မတူညီသော စံနှုန်းများ အောက်တွင် လည်ပတ်ကြသည်။ ဘန်ကောက်တွင် အနီရောင်ရထားလိုင်းသည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဟီတာချီမှထုတ်လုပ်သော ရထားတွဲများကို လက်ခံပြီး အဝါရောင်ရထားလိုင်းသည် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ပေးသွင်းသူဖြစ်သည့် China’s CRRC မှထုတ်လုပ်သော rolling stock ကို ယူဆောင်ရန်ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။
ဂျပန်နိုင်ငံသည် အိမ်ရာနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးတွင် ရထားလိုင်းလုပ်ငန်းများနှင့်တွဲဆက်ထားသည့် ဆက်ဆံမှုများကြောင့် ခိုင်မာမှုရှိသည်။ အနောက်ဂျပန်ရထားလမ်းသည် အနောက်ဂျပန်ရထားလိုင်း ရုံးချုပ်တည်ရှိရာ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဖူကူအိုကာမြို့တော်၏ ရှုခင်းကို ပြန်လည်အမှတ်ရစေမည့် အိမ်ရာတည်ဆောက်ရန်အတွက် ဖိလစ်ပိုင်အိမ်ခြံမြေလုပ်ငန်းစု Axeia Group နှင့် ဖက်စပ်လုပ်ငန်းကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။
ဂျပန် နိုမူရာ အိမ်ခြံမြေဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး (Nomura Real Estate Development) သည် ဖိလစ်ပိုင် လုပ်ငန်းစုကြီး GT Capital Holdings ၏ ကုမ္ပဏီအုပ်စုနှင့် ပူးပေါင်းပြီး မနီလာရှိ ဆောက်လုပ်ရေး ပရောဂျက်များတွင် ဖက်စပ်လုပ်ငန်း မှတဆင့် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။
သို့သော် အရှေ့တောင်အာရှရှိ ရထားလမ်းပရောဂျက်အများအပြားကို ဖွံ့ဖြိုးပြီးသောမြို့များတွင် ခွင့်ပြုထားသောကြောင့် အပိုအိမ်ခြံမြေ ပရောဂျက်များအတွက် အခွင့်အလမ်း အနည်းငယ်သာပေးပါသည်။ “ အမှန်တကယ်ကတော့ ရထားလမ်းတွေတစ်လျှောက် မြေနေရာ အသစ်တွေကို လုံခြုံအောင်လုပ်ဖို့ စွမ်းရည်အများကြီး မရှိဘူး” ဟု အတိုင်ပင်ခံ SBCS ၏ အမှုဆောင်ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဂျူနိချိရို ဟာဆေဘာက ပြောကြားခဲ့သည်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင်မူ ဒီဇယ်ရထားအဆင့်မှ မတက်နိုင်ဘဲ ရှိနေသည်မှာ မည်သူ့တွင် တာဝန်ရှိသလဲဟု မေးရတော့မည် ဖြစ်သည်။ (ခေတ်မျက်လုံး အယ်ဒီတာ့မှတ်ချက်။)
Nikkei တွင် ဇူလိုင်၁၁ရက်နေ့တွင်ရေးသားသည့် From Bangkok to Manila, Southeast Asia metro rail expands rapidly သတင်းဆောင်းပါးကို ခေတ်မျက်လုံးမှဘာသာပြန်သည်။
(ဓာတ်ပုံ – Kosuke Inoue) ထိုင်းနိုင်ငံတွင်၊ ဘန်ကောက်မြို့ ဆင်ခြေဖုံးနှင့်ကပ်လျက် စမွတ်ပရာကန်ပြည်နယ်သို့ ဆက်သွယ်ထားသော အဝါရောင် မိုနိုရေးလ်ရထားလိုင်းသည် ဇူလိုင်လတွင် စတင်လည်ပတ်ခဲ့သည်။
