ပါလီမန်မစတင်မီ ထိုင်းမဲပေးမှုမှာ စွက်ဖက်တယ်ဟု ပြောဆိုမှုကို အမေရိကန်က ငြင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။
ဝန်ကြီးချုပ်ရွေးချယ်မှု၊ မြန်မာ့အရေး နှင့် ကုန်သွယ်ရေးတို့တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ လုပ်ဆောင်လာမည့် လှုပ်ရှားမှုကို မဟာမိတ်များက စောင့်ကြည့်နေသည်။
၂၀၂၃ခုနှစ်၊ ဇွန်လ (၂၇) ရက်၊ ဘန်ကောက်မြို့။
လာမယ့် တနင်္လာနေ့မှာ ပါလီမန်ဖွင့်ပွဲအတွက် ထိုင်းနိုင်ငံက ပြင်ဆင်နေချိန်မှာပဲ ဘန်ကောက်မှာရှိတဲ့ အမေရိကန်သံရုံးက မေလ ၁၄ ရက် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲမှာ အမေရိကန်က ဝင်ရောက်စွက်ဖက်တယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်တွေကို ဖြေဖျောက်ဖို့ ကြိုးစား နေပါတယ်။ အမေရိကန် သံအမတ်ကြီး ရောဘတ် ဂိုဒက်က ရွေးကောက်ပွဲတွင် အမေရိကန်သည် မည်သည့်အခန်းကဏ္ဍတွင်မှ ပါဝင်ခြင်း မရှိကြောင်း၊ မည်သည့် ပါတီကိုမျှ မျက်နှာသာ မပေးခဲ့ကြောင်း အင်္ဂါနေ့တွင် ထပ်လောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
ဟားဗတ်ကျောင်းသားဟောင်း ပီတာ လင်ဂျာရိုရတ် (Pita Limjaroenrat) ဦးဆောင်သော တိုးတက်သော Move Forward ပါတီသည် အောက်လွှတ်တော်တွင် အမတ်နေရာအများဆုံးရရှိကာ ရှေးရိုးဆန်သော တည်ထောင်မှု၊ ဥပဒေဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ပူးပေါင်းကြံစည်မှုသီအိုရီများကြားမှ အတိုက်အခံများကို စည်းရုံးလှုံ့ဆော်နိုင်ခဲ့သည်။
ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အမေရိကန် သံအမတ်ကြီး ရောဘတ် ဂိုဒက် (Robert Godec) သည် ဇွန်လ ၂၇ ရက်နေ့က ဘန်ကောက်မြို့ မီဒီယာ စကားဝိုင်းတွင် သတင်းထောက်များနှင့် တွေ့ဆုံစဉ် (ဓာတ်ပုံ – Francesca Regalado)
“ဒီပူးပေါင်းကြံစည်မှုသီအိုရီတွေနဲ့ လွဲမှားနေတဲ့ ကောလဟာလတွေဟာ နိုင်ငံရေးဖြစ်စဉ်မှာ ပါဝင်ခဲ့ကြတဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံသား သန်းပေါင်းများစွာကို ထိခိုက်နစ်နာစေပါတယ်” ဟု ယမန်နှစ် ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ သံအမတ်ဖြစ်လာပြီးနောက် ၎င်း၏ ပထမဆုံး မီဒီယာစားပွဲဝိုင်းတွင် ဂိုဒက် က ပြောကြားခဲ့သည်။ “ အမေရိကန်က နှစ်သက်လိုလားတဲ့ ကိုယ်စားလှယ် မရှိပါဘူး။ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ကျွန်တော်တို့ နှစ်သက်ရွေးချယ်ထားတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီ မရှိပါဘူး” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။
ရှေးရိုးစွဲကွန်ဆာဗေးတစ်အုပ်စုများသည် အမေရိကန် သံရုံးအပြင်ဘက်တွင် အမေရိကန်က ဝင်ရောက်စွက်ဖက်သည် စွပ်စွဲခဲ့ပြီး ကန့်ကွက်သည့်အနေဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲအပြီးဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်။ အဆိုပါအဖွဲ့များသည် ဘုရင်စနစ်ကို စော်ကားခြင်းအား ပြစ်ဒဏ်ပေးသည့် ထိုင်းရာဇဝတ်ကျင့်ထုံးဥပဒေပုဒ်မ ၁၁၂ ကို ပြင်ဆင်ရန် Move Forward ပါတီ၏ မူဝါဒကို ဆန့်ကျင်သည်။ ထိုမူဝါဒသည် သီတင်းနှစ်ပတ်ခန့်အတွင်း ဝန်ကြီးချုပ်ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပီတာ၏အောင်မြင်နိုင်ခြေကို လွှမ်းမိုးထားသည်။
Move Forward ၏ ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့သည် အောက်လွှတ်တော်တွင် အမတ်နေရာ ၃၁၂ ကို ထိန်းချုပ်ထားသော်လည်း ဝန်ကြီးချုပ်ကို အဖွဲ့ဝင် ၅၀၀ နှင့် အထက်လွှတ်တော်အမတ် ၂၅၀ တို့က ပူးတွဲရွေးကောက်တင်မြှောက်ထားပြီး အများစုမှာ ဘုရင်စနစ်အပေါ် ရှေးရိုးဆန်သော အမြင်များကို ခံယူကာ လူနည်းစုအစိုးရကို မဲပေးနိုင်သည်။
“အမေရိကန်က ထိုင်းနိုင်ငံကို တည်ငြိမ်ပြီး ကြွယ်ဝချမ်းသာစေချင်ပါတယ်” ဟု ဂိုဒက် က ပြောကြားပြီး အမေရိကန်သည် စီးပွားရေး၊ ပညာရေး၊ လုံခြုံရေးနှင့် ဝါရှင်တန်ဦးဆောင်သော အင်ဒို-ပစိဖိတ် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ မူဘောင်များတွင် နောက်လာမည့် ထိုင်းအစိုးရနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ဂိုဒက် က ပြောကြားခဲ့သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်က ရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်ကို ထောက်ခံကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်က ဥရောပသမဂ္ဂက အလားတူ ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။
အီးယူ၏ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတစ်ဦးက “ လုပ်ငန်းစဉ်ကို ပွင့်လင်းမြင်သာစွာ ပြီးမြောက်ရန်” တောင်းဆိုခဲ့ပြီး နိုင်ငံ ၂၇ နိုင်ငံ အစုအဖွဲ့သည် “ ရလဒ်ထွက်ရှိသော အစိုးရနှင့် လက်တွဲဆောင်ရွက်ရန် အဆင်သင့်ဖြစ်နေပြီ” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ထိုင်းနှင့် အီးယူတို့သည် လွတ်လပ်သောကုန်သွယ်မှု သဘောတူညီချက်အတွက် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုများကို မတ်လတွင် ပြန်လည်စတင်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သော်လည်း ဘန်ကောက်နှင့် ဘရပ်ဆဲလ်အကြား ပထမအကျော့ ဆွေးနွေးပွဲသည် စက်တင်ဘာလအထိ ဖြစ်နိုင်ဖွယ်မရှိပါ။ အီးယူသည် ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုနီးပါးကြာ ကုန်သွယ်ရေးသဘောတူညီချက်ကို ဒီမိုကရေစီနည်းကျ ရွေးကောက်ခံအစိုးရကို စစ်တပ်က ဖြုတ်ချပြီးနောက် ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ဆွေးနွေးပွဲမှ နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။
ကာလရှည်ကြာ နိုင်ငံရေးမသေချာမရေရာမှုများကြောင့် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး၊ ကုန်သွယ်မှုနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အခွင့်အလမ်းများကို လျှပ်စစ်ကားနှင့် အီလက်ထရွန်နစ်ပစ္စည်းများ ထုတ်လုပ်ရေးဆိုင်ရာ အချက်အချာနေရာ ဖြစ်လာရန် ကြိုးပမ်းနေပါသည်။ အမေရိကန်သည် ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် တရုတ်နှင့် ဂျပန်တို့ပြီးလျှင် တတိယအကြီးဆုံး နိုင်ငံခြားတိုက်ရိုက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုရင်းမြစ် ဖြစ်သည်။
အမေရိကန်တပိုင်းလျှပ်ကူးပစ္စည်း လုပ်ငန်းအသင်း (US Semiconductor Industry Association) သည် ထိုင်းနိုင်ငံအတွက် အရေးကြီးသော ချစ်ပ်များ ထုတ်လုပ်မှုတွင် ၎င်း၏အခန်းကဏ္ဍကို တိုးချဲ့ရန် အလားအလာနှင့် စိန်ခေါ်မှုများရှိကြောင်းကို ဖော်ထုတ်ခဲ့ကြောင်း ဂိုဒက်မှ ပြောကြားခဲ့သည်။
အထူးသဖြင့် ထိုင်းနိုင်ငံ အိမ်စောင့်အစိုးရ၏ သံတမန်ရေးရာ လှုပ်ရှားမှုများကို ဘန်ကောက်ရှိ သံရုံးများသည် ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်က ကျင်းပခဲ့သော အလွတ်သဘော ဒေသဆိုင်ရာ အစည်းအဝေးတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ပဋိပက္ခအကြောင်း ဆွေးနွေးမှုကိုလည်း စောင့်ကြည့်ခဲ့သည်။
အဆိုပါ အစည်းအဝေးတွင် မြန်မာစစ်အစိုးရမှ ကိုယ်စားလှယ်များ ပါဝင်ခဲ့သော်လည်း အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း ဦးဆောင်သည့် လုပ်ငန်းစဉ်ကို အင်ဒိုနီးရှား၊ မလေးရှားနှင့် စင်ကာပူတို့က သပိတ်မှောက်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အာဆီယံဗဟိုပြုထားမှုကို လေးစားကြောင်း ဂိုဒက်က အင်္ဂါနေ့တွင် ပြောကြားခဲ့ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံ၏ “ မြန်မာနိုင်ငံနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အရေးကြီးသောအခန်းကဏ္ဍ” ကိုလည်း အလေးပေးပြောကြားခဲ့ပါသည်။
“လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကြောက်စရာကောင်းတဲ့ အခြေအနေတွေအတွက် တာဝန်ရှိတဲ့ စစ်အစိုးရမှာ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းဖို့ အခွင့်အလမ်းတွေ ရှိပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားပြီး မြန်မာစစ်အစိုးရအပေါ် ဖိအားများ တိုးမြှင့်ရန် အလားအလာရှိသော ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများနှင့် မဟာဗျူဟာများ ချမှတ်ရန် ထိုင်းနိုင်ငံနှင့် အမေရိကန်က ပုံမှန် ပြတ်ပြတ်သားသား ဆွေးနွေးခဲ့ကြောင်းလည်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။
ဇွန်လ ၂၇ ရက်၊၂၀၂၃ခုနှစ် Nikkei သတင်း “U.S. denies meddling in Thai vote ahead of parliament opening” ကိုခေတ်မျက်လုံးကဘာသာပြန်သည်။
