ဘရာဇီးနိုင်ငံမှ အာရုံကြောဆိုင်ရာ သိပ္ပံပညာရှင် ဒန်နီရယ်လ် ဘက်(ခ)မန် (Daniel Beckman) သည် အလုပ်အတွက် အမေရိကန်သို့ ပြောင်းရွှေ့ရန် အမြဲတမ်း စိတ်ကူးယဉ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် Davis ကယ်လီဖိုးနီးယားတက္ကသိုလ်ရှိ သုတေသနဌာနတွင် အလုပ်ဝင်ခွင့်ရသောအခါတွင် သူသည် အခွင့်အရေးကို အမိအရ ရယူခဲ့သည်။ ဘက်(ခ)မန် ၏ သုတေသနပြုမှုသည် ဦးနှောက်တွင် COVID-19 ကဲ့သို့သော ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှု၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုများကို အာရုံစိုက်ထားသည်။
ဘက်(ခ)မန်က “ကျွန်မ အရမ်းစိတ်လှုပ်ရှားခဲ့ပါတယ်။ “ အမေရိကန်ကို လာဖို့ဆိုတာ အမြဲတမ်း ကျွန်မရဲ့ အိပ်မက်ပါ။ ဒါဟာ သိပ္ပံပညာအတွက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အရှိဆုံးနေရာဖြစ်ပြီး အရမ်းကို အားကျရတဲ့နေရာပါ။”
သို့သော် သမ္မတ ထရန့်၏ ဒုတိယသက်တမ်း လအနည်းငယ်အတွင်း၊ ၎င်း၏ အစိုးရအဖွဲ့သည် နိုင်ငံ၏ ထိပ်တန်း တက္ကသိုလ်များနှင့် သုတေသန အဖွဲ့အစည်းများအား မကြုံစဖူး တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်လာသဖြင့် ဘက်မန် သည် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုအား သူမ သို့မဟုတ် သူမ၏ သုတေသနကို ကြိုဆိုမည့် နေရာအဖြစ် မမြင်တော့ပေ။
ယခုအခါ သူမသည် ဂျာမနီနှင့် ပြင်သစ်တို့တွင် အခြေချနေထိုင်ရန် စီစဉ်နေပြီး သုတေသန အခွင့်အလမ်းများကို ရှာဖွေနေသည်။
ဘက်မန်သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ ထွက်ခွာရန် ကြိုးပမ်းနေသော သိပ္ပံပညာရှင်များနှင့် သုတေသီများ တိုးပွားလာနေသူ အများစုထဲက တစ်ဦးဖြစ်သည်။ ဤလှိုင်းသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ဆယ်စုနှစ်များစွာအတွင်း အကြီးမားဆုံး ဦးနှောက်ယိုစီးမှု ဖြစ်နိုင်ကြောင်း လူအများက သတိပေးသည်။
သို့သော်လည်း အမေရိကန်၏ဆုံးရှုံးမှုက ကမ္ဘာပေါ်ရှိ အခြားနိုင်ငံများအတွက် အမြတ်ဖြစ်လာနိုင်ခြေရှိသည်။
ထရန့်အစိုးရက သုတေသနရန်ပုံငွေအတွက် ဒေါ်လာဘီလီယံပေါင်းများစွာကို ထိန်းချုပ်ခြင်း၊ ဖြတ်တောက်ခြင်း၊ သင်ရိုးညွှန်းတမ်းကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်း၊ နိုင်ငံတကာကျောင်းသားများ အမေရိကန်သို့ မလာနိုင်စေရန် ခြိမ်းခြောက်မှုများကြောင့် ကနေဒါ၊ ဥရောပနှင့် အာရှရှိ အစိုးရများ၊ တက္ကသိုလ်များနှင့် သုတေသန အင်စတီကျုများသည် အမေရိကန်မှ ထွက်ခွာသွားမည့် အရည်အချင်းရှိသူများကို ဆွဲဆောင်ရန် အပြိုင်အဆိုင် လုပ်ဆောင်နေကြသည်။
ဥရောပသမဂ္ဂသည် “ဥရောပကို သုတေသီများအတွက် ဆွဲဆောင်မှုရှိသော နေရာတစ်ခုဖြစ်စေရန်” လာမည့်သုံးနှစ်အတွင်း ယူရိုသန်း ၅၀၀ ကို သုံးစွဲရန် ပြောဆိုထားသည်။
ပြင်သစ်နိုင်ငံ Marseille ရှိ တက္ကသိုလ်တစ်ခုသည် “Safe Places for Science” ဟုခေါ်သော ပရိုဂရမ်အသစ်တစ်ခုအောက်တွင် ရုန်းကန်နေရသော သုတေသီများကို ဆွဲဆောင်ရန် ကြိုးပမ်းနေသည်။ ကနေဒါ၏အကြီးဆုံး ဆေးဘက်ဆိုင်ရာသုတေသန အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုသည် အ မေရိကန်နှင့် အခြားနေရာများမှ လူငယ်သိပ္ပံပညာရှင် ၁၀၀ ကိုဆွဲဆောင်ရန် ကနေဒီယမ်ဒေါ်လာ သန်း ၃၀ ရင်းနှီးမြုပ်နှံနေသည်။
နော်ဝေသုတေသနကောင်စီသည် သုတေသီအသစ်များကို ဆွဲဆောင်ရန်အတွက် ခရိုနာသန်း ၁၀၀ ရန်ပုံငွေကို ထူထောင်ခဲ့သည်။ Singapore’s Nanyang Technological University ၏ဥက္ကဋ္ဌသည် မကြာသေးမီက ပြုလုပ်ခဲ့သော အဆင့်မြင့် ပညာရေး ထိပ်သီး ဆွေးနွေးပွဲ တွင် အမေရိကန် သုတေသီများအား “ စူပါစတား” ဟု ခေါ်ဆိုပြီး ၎င်းတို့အား အလုပ်များ ကမ်းလှမ်းရန် စီစဉ်နေကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ၎င်း၏ကြီးမားသောဘတ်ဂျက်များ၊ မြင့်မားသောလစာများနှင့် ကောင်းစွာတပ်ဆင်ထားသောဓာတ်ခွဲခန်းများဖြင့် နယ်ပယ်ပေါင်းစုံမှ အရည်အချင်းရှိသူများကို ဆွဲဆောင်နိုင်သော သုတေသနနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအင်အားကြီးနိုင်ငံအဖြစ် နှစ်ပေါင်းများစွာကြာအောင် တည်ရှိခဲ့သည်။
ဖက်ဒရယ်အချက်အလက်များအရ၊ သုတေသနနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး (R&D) တွင် အစိုးရအသုံးစရိတ်သည် ၁၉၆၁ ခုနှစ်တွင် ဒေါ်လာ ၅၈ ဘီလီယံမှ ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ဒေါ်လာ ၁၆၀ ဘီလီယံခန့် (ငွေကြေးဖောင်းပွမှုအတွက် ချိန်ညှိထားသည်) သို့ နှစ်ဆကျော် တိုးလာခဲ့သည်။ ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍမှ R&D ရန်ပုံငွေအပါအဝင် ရန်ပုံငွေသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ဒေါ်လာ ၉၀၀ ဘီလီယံကျော်အထိ ရောက်ရှိရန် ခန့်မှန်းထားသည်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကြီးမားသော R&D ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကြီးမားသော သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး နိုဘယ်ဆု ၄၀၀ ကျော်ရရှိခဲ့ပြီး ဒုတိယနေရာမှ ဗြိတိန်နိုင်ငံ၏ အရေအတွက်ထက် နှစ်ဆပိုများသည်။ ရွှေ့ပြောင်းအခြေချသူများက အမေရိကန်ဆုများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံကျော်ကို သိမ်းပိုက်ထားသည်။
သို့သော်လည်း ဒုတိယ ထရန့်အစိုးရသည် အဆင့်မြင့်ပညာရေးနှင့် ဖက်ဒရယ်အစိုးရကြား ဆက်ဆံရေးကို ပြောင်းပြန်လှန်ပေးခဲ့သည်။ ဖက်ဒရယ်ကျန်းမာရေးနှင့် သိပ္ပံအေဂျင်စီများကို ပျက်ပြားစေသည့် ထရန့်၏ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများသည် ရာထူးမှထုတ်ပယ်မှုများနှင့် ရန်ပုံငွေဖြတ်တောက်မှုများကို အကြီးအကျယ်ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ထရန့်က ပစ်မှတ်ထားသည့်အဖွဲ့အစည်းများတွင် တက္ကသိုလ်များ၊ ဆေးရုံများနှင့် သိပ္ပံဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများ ပါဝင်ပြီး နှစ်စဉ် သုတေသနရန်ပုံငွေ ဒေါ်လာ ၅၀ ဘီလီယံနီးပါး ထောက်ပံ့ပေးသည့် National Institutes of Health (NIH) ပါဝင်သည်။
ဖေဖော်ဝါရီလနှောင်းပိုင်းနှင့်ဧပြီလအစောပိုင်းအကြားတွင် ထရန့်အစိုးရသည် ဒေါ်လာ ၁.၈ ဘီလီယံတန်ဖိုးရှိ NIH ထောက်ပံ့ငွေပေးသည့် ခေါင်းစဉ် ၇၀၀ ခန့်ကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်ဟု American Medical Association (AMA) ၏သုံးသပ်ချက်တစ်ခုအရသိရသည်။ ထရန့်အစိုးရသည် NIH ဘတ်ဂျက်ကို ၂၀၂၆ ခုနှစ်တွင် ၄၀ % ဖြတ်တောက်ရန်အဆိုပြုခဲ့သည်။
ထရန့်သည် ကျော်ကြားသော တက္ကသိုလ်များကို ပစ်မှတ်ထားခဲ့သည်။ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားသည် ၎င်း၏ကွဲပြားမှု၊ သာတူညီမျှမှုနှင့် ပါဝင်မှု (DEI) ပရိုဂရမ်များကို ဖယ်ရှားရန် အုပ်ချုပ်ရေးအမိန့်များကို လိုက်နာရန် ပျက်ကွက်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ တက္ကသိုလ်နှင့် တရားရေးတိုက်ပွဲများကြားတွင် တည်ရှိနေသည့် ဟားဗတ်တက္ကသိုလ်အတွက် ဖက်ဒရယ်ရန်ပုံငွေမှ ဒေါ်လာဘီလီယံပေါင်းများစွာကို ရပ်တန့်ထားသည်။ နိုင်ငံတကာ ကျောင်းသားများကို လက်ခံနိုင်သည့် တက္ကသိုလ်၏ စွမ်းရည်ကို ထရန့်က ဆိုင်းငံ့ထားချိန်တွင် ပြီးခဲ့သောလတွင် ပဋိပက္ခများ ပိုမိုပြင်းထန်လာသော်လည်း တက္ကသိုလ်က တရားစွဲပြီးနောက် တရားရုံးက ယာယီတားမြစ်ချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။
ဟားဗတ်တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားများ ရင်ဆိုင်နေရသော တရားဥပဒေဆိုင်ရာ မသေချာမရေရာမှုများကို နိုင်ငံခြားအဖွဲ့အစည်းများမှ သတိပြုမိပြီးဖြစ်သည်။ ဟောင်ကောင် သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာတက္ကသိုလ်မှ ဟားဗတ်တက္ကသိုလ်မှ ပြောင်းရွှေ့ကျောင်းသားများနှင့် လက်ရှိ ဟားဗတ်မှ ကျောင်းသားများနှင့် သုတေသီများကို လက်ခံမည်ဖြစ်ကြောင်း မေလ ၂၆ ရက်က ကြေညာခဲ့သည်။
“ဒါဟာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်နောက်ပိုင်း တက္ကသိုလ်တွေ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အဆိုးရွားဆုံး အကျပ်အတည်းလို့ ကျွန်တော် ယုံကြည်ပါတယ်” ဟု Brown University မှ ပညာရေးမူဝါဒ ပါမောက္ခ ကက်နက်ဝမ် (Kenneth Wong) က ပြောကြားခဲ့သည်။ “ ဖက်ဒရယ်အစိုးရနဲ့ အဓိက သုတေသန အဖွဲ့အစည်းတွေကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု လုံးလုံးလျားလျား ပျက်ဆီးသွားတာကို ကျွန်တော်တို့ တွေ့နေရပါတယ်။”
တစ်ချိန်က သိပ္ပံသုတေသနအတွက် မီးပြတိုက်တစ်ခုဖြစ်သည့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ယခုအခါ လေ့လာရန်၊ သင်ကြားရန်နှင့် သုတေသနပြုလုပ်ရန် ရန်လိုသည့် နေရာတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ မတ်လ Nature မဂ္ဂဇင်း၏ စစ်တမ်းတစ်ခုအရ အမေရိကန် သိပ္ပံပညာရှင် လေးပုံသုံးပုံသည် ထရန့် အစိုးရ၏ မူဝါဒများကြောင့် အမေရိကန်နိုင်ငံမှ ထွက်ခွာရန် စဉ်းစားနေကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။
ဓာတ်ပုံ။
ဘရာဇီးနိုင်ငံမှ အာရုံကြောသိပ္ပံပညာရှင် ဒန်နီရယ်လ် ဘက်(ခ)မန်သည် လက်ရှိတွင် ဂျာမနီနှင့် ပြင်သစ်တို့တွင် ပြောင်းရွှေ့အခြေချပြီး သုတေသန အခွင့်အလမ်းများ ရှာဖွေရန် စီစဉ်နေပါသည်။/Courtesy Danielle Beckma
