အယ်ဒီတာ့အာဘော်
အမေရိကန်တွင် ပါတီကြီးနှစ်ခုက နိုင်ငံရေးတွင် ဦးဆောင်နေပြီး တတိယအုပ်စုအဖြစ် ပေါ်ပေါက်လာရန် ကြိုးစားမှုများရှိသော်လည်း ထိုပါတီကြီးနှစ်ခုကို ယှဉ်နိုင်သည့် လူထုထောက်ခံမှုကို မရရှိနိုင်ခဲ့ကြပေ။ ရီပတ်ပလီကင်ပါတီသည် ရှေးရိုးမူဝါဒကို လက်ကိုင်ထားသည့်ပါတီကြီးဖြစ်ပြီး GOP (Grand Old Party) ဟု ခေါ်ဆိုကာ ခန့်ငြားသော ရှေးရိုးပါတီဟုလည်း ဂုဏ်ယူကြသည်။ ရီပတ်ပလီကင်ပါတီဝင်များသည် ဘာသာရေးလွှမ်းမိုးမှုကို အလေးထားပြီး ခရစ်ယန်အယူဝါဒအရ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခြင်းကို တားမြစ်သည်။ ဒီမိုကရက်ပါတီသည် ခေတ်မီ အတွေးအခေါ်များကို လက်ခံကျင့်သုံးသည့် ပါတီဖြစ်ပြီး ခေတ်နှင့်အညီ ပြောင်းလဲမှုကို လက်ခံသောမူဝါဒကို လက်စွဲထားသည်။ ဒီမိုကရက်များသည် ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခြင်းကို ခွင့်ပြုပြီး လိင်တူလက်ထပ်ထိမ်းမြားခြင်းကိုလည်း ထောက်ခံသည်။ ထိုပါတီနှစ်ခုအကြား နောက်ထပ်ထိပ်တိုက်တွေ့မှုသည် နယ်ခြားမှ ရွေ့ပြောင်းအခြေချလာသူများအရေးဖြစ်သည်။ ရီပတ်ပလီကင်ပါတီက အမေရိကန်-မက္ကဆီကို နယ်စပ်တလျောက် ရွေ့ပြောင်းလာသူများ ထောင်နှင့်ချီ၍ ခိုးဝင်လာမှုကို တားဆီးရန်အတွက် နယ်စပ်ကို ခြံစည်းရိုးခတ်ချင်သည်။
ထိုအကြံဉာဏ်ကို ရှေ့ဆောင်ရှေ့ရွက် တွန်းအားပေးနေသူမှာ ရီပတ်ပလီကင်သမတဟောင်း ဒေါ်နယ်ထရန့်ဖြစ်သည်။ ရီပတ်ပလီကင်များက နိုင်ငံခြားမှ မိမိတို့ လွတ်လပ်ခွင့်အတွက်၊ အသက်အန္တရာယ်ကြောင့် ခိုးဝင်လာသူများကို တားဆီးချင်သည်။ ဒီမိုကရက်များက အမေရိကန်နိုင်ငံသည် ကမ္ဘာ့နေရာအသီးသီးမှ ရွေ့ပြောင်းအခြေချသူများနှင့် တည်ထောင်ထားသည့် နိုင်ငံဖြစ်သည့်အတွက် အလွန်အမင်းတင်း ကြပ်ခြင်းကို မလုပ်လိုကြ။ ခြံစည်းရိုးကာရံခြင်းသည် အလွန်ငွေကြေးကုန်ကျမည့်အတွက် မလုပ်လိုကြပေ။ ဝင်လာသူများကို စီစစ်ပြီး လက်ခံမည့် သဘောထားရှိသည်။ ယူကရိန်းသို့ စစ်ရေး ငွေကြေးအကူအညီပေးခြင်းကို ဒီမိုကရက်များက လိုလားသည်။ ဥရောပလုံခြုံလျှင် အမေရိကန်သည်လည်း လုံခြုံမည်ဆိုသည့် သဘောထားကို လက်ကိုင်ထားသည်။ ရုရှားအာဏာဖြန့်ကျက်မှုကို တားဆီးရမည်ဟု ရှုမြင်ကြသည်။ ဒေါ်နယ်ထရန့်က ယူကရိန်းကို ငွေကြေးထောက်ပံ့မှုကို လက်မခံ၊ ဥရောပလုံခြုံရေးကို ဥရောပမှသာ အဓိက ကုန်ကျခံရမည်ဟု သဘောထားသည်။ အမေရိကန်က အနေသာကြီးဟု ယူဆသည်။ ယူကရိန်းကို လက်နက်နှင့် ငွေကြေးပေးခြင်းကို ချေးခြင်းအနေနှင့်သာ ပေးသင့်ကြောင်းဆိုထားပြီး တချိန်ချိန်တွင် ပြန်ဆပ်ခိုင်းမည်ဟု ဆိုသည်။
ဒေါ်နယ်ထရန့်က နေတိုးသည် သူ့ကာကွယ်ရေးစရိတ်ကို အလုံးစုံကျခံခြင်း မရှိဟု ဝေဖန်ပြစ်တင်ခဲ့ပြီး အမေရိကန်ကသာ ဥရောပအတွက် အဓိကအကုန်အကျ ခံနေရသည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် သူသမတဖြစ်ချိန်တွင် အမေရိကန်ကို နေတိုးမှ နှုတ်ထွက်စေခဲ့သည်။ ဂျိုးဘိုင်ဒင်သမတဖြစ်ချိန်တွင်မှ နေတိုးသို့ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ခဲ့ရသည်။ ထရန့်သည် လာမည့် ၂၀၂၄ခုနှစ်ရွေးကောက်ပွဲတွင် သမတ အဖြစ်အရွေးခံရန် ရီပတ်ပလီကင်ပါတီမှ ရွေးချယ်ထားပြီး လက်ရှိ သမတဂျိုးဘိုင်ဒင်နှင့် ဒုတိယအကြိမ်အဖြစ် ယှဉ်ပြိုင် အရွေးခံမည် ဖြစ်သော်လည်း သမတဘဝတွင် သူကျူးလွန်ထားသည့် အပြာမယ်နှင့်ပျော်ပါးမှု အခွန်ရှောင်မှု မဲရွေးပွဲတွင် မဲမသမာမှု၊ နိုင်ငံတော်လျှို့ဝှက်စာရွက်စာတမ်းများကို သူနေထိုင်ရာနေအိမ်သို့ တရားမဝင်သယ်ယူထားမှု၊ မိမိရှုံးသည်ကို လက်မခံပဲ မဲများကို အတင်းအကြပ် သမတအာဏာသုံးပြီး စစ်ခိုင်းခြင်း၊ မိမိကိုထောက်ခံသည့်လူထုကို လှုံဆော်ပြီး လွှတ်တော်ကို အကြမ်းဖက် သိမ်းခိုင်းခြင်းစသည့် ပြစ်မှုများအတွက် အမှုပေါင်းများစွာကို တဖက်တွင် ရင်ဆိုင်ရင်း အခြားတဖက်တွင် မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးဆင်းနေခဲ့သည်။
ထရန့်သည် ရီပတ်ပလီကင်ပါတီအတွင်း သူနှင့် ယဉ်ပြိုင်အရွေးခံမည့်သူများနှင့်အတူ မိမိတို့၏မူဝါဒ အမြင်များကို လူထုကိုချပြသည့် စကားစစ်ထိုးပွဲမှန်သမျှကို ရှောင်ရှားပြီး မတက်ရောက်ခဲ့ပဲ သူဖာသာသူတဦးတည်း လူထုဟောပြောစည်းရုံးပွဲများကို သီးခြားလုပ်ခဲ့သည့် နည်းပရိရယ်ကို သုံးခဲ့သည့်အတွက် မိမိအပြစ်အနာအဆာများနှင့်ပတ်သက်၍ အထူးသဖြင့် ၂၀၂၀ သမတရွေးပွဲတွင် ဂျိုးဘိုင်ဒင်ကို မဲရှုံးခဲ့ခြင်းကို လက်မခံဘဲ မိမိထောက်ခံသည့် လူထုကို လွှတ်တော်သို့သွားရောက် သိမ်းပိုက်ခိုင်းခဲ့သည့် အပြစ်ကို ရီပတ်ပလီကင်ပါတီတွင်း သမတလောင်းအဖြစ်ဝင်ပြိုင်မည့် ပြိုင်ဖက်များက မေးခွန်းထုတ် ထောက်ပြလာမည့်ကိစ္စကို ရှင်းလင်းငြင်းခုံရခြင်း မရှိဘဲ ရှောင်ရှား လွတ်မြောက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် လူကြိုက်များမှု ကျဆင်းသွားခဲ့ခြင်း မရှိခဲ့ချေ။ ရီပတ်ပလီကင်ပါတီမှ သူ့ပြိုင်ဖက်များသည် သူ၏ လူပိန်းကြိုက် ပြောဆိုမှုကို မကျော်နိုင်ကြဘဲ မဲဆွယ်ပွဲမှ တယောက်ပြီး တယောက် နှုတ်ထွက်သွားခဲ့ရပြီး နောက်ဆုံးတွင် ထရန့်သည် ရီပတ်ပလီကင်ပါတီ၏ ဇကာတင် ရွေးချယ်ခံရသော သမတလောင်း ဖြစ်လာခဲ့သည်။
ထရန့်သည် ရုရှားသမတ ဗလာဒီမာပူတင်နှင့်လည်း ရင်းနှီးပြီး သူ့အား သမတဖြစ်ရန် ရုရှားမှ လျှို့ဝှက်အကူအညီပေးခဲ့သည်ဟု လူအများက သံသယရှိခဲ့သည်။ သူက ရုရှား-ယူကရိန်းစစ်ပွဲကို သူသမတဖြစ်လာပါက တရက်အတွင်း ရပ်နိုင်သည်ဟု ကြွားလုံးထုတ်ခြင်းကို ယူကရိန်းသမတ ဇာလန်းစကီးက ကြည့်ချင်ပါသည်ဟု ဆိုသည်။ ထရန့်၏ လူပိန်းကြိုက်ပြောဆိုမှုများကို ရီပတ်ပလီကန် ဝါရင့်ဆီနေတာကြီး မစ်ချ်မက်ကောနယ်လ်က ရွံရှာသော်လည်း အများစုထောက်ခံမှုကို ထရန့်က ရရှိလာသည့်အခါမှ ဒီမိုကရေစီကျင့်စဉ်အရ ထရန့်ကို သူက လက်ခံခဲ့သည်။ ရီပတ်ပလီကင်အမတ်များကြားတွင် ထရန့်ကိုမကြိုက်သူများရှိသလို သူ့အား သမတလောင်းပြိုင်ရွေးခဲ့ကြပြီးနောက် သူ့ကိုမနိုင်သည့်အခါ သူတို့အနေနှင့်ပါတီမှ ရွေးချယ်လိုက်သော ထရန့်ကို လက်ဆွဲနှုတ်ဆက်ပြီး ထောက်ခံကြောင်း ဆိုခဲ့ကြခြင်းသည် အများစု သဘောထားကို လေးစားကြောင်း ပြသခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
အမေရိကန်အောက်လွှတ်တော်တွင် ရီပတ်ပလီကင်များက အများစုဖြစ်လာပြီး အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ရီပတ်ပလီကင်ပါတီမှ မိုက်ဂျွန်ဆင်ကို တင်မြောက်လိုက်သည်။ လက်ရှိအခြေအနေတွင် အထက်လွှတ်တော်ဆီးနိတ်တွင် ဒီမိုကရက်များက လူများစုဖြစ်ပြီး အထက်လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌသည် ဒီမိုကရက်အမတ် ချပ်ရှူးမား ဖြစ်သည်။ ဒီမိုကရက်သတမ ဂျိုးဘိုင်ဒင်က ယူကရိန်းနှင့်အစ္စရေးအတွက် စစ်ရေးအကူအညီထောက်ပံ့ရန် ဘတ်ဂျက်တင်ပြမှုကို အောက်လွှတ်တော်မှ ပထမဦးစွာ အတည်ပြုရမှာဖြစ်ပြီး အတည်ပြုပြီးလျှင် အထက်လွှတ်တော်တွင်ထပ်မံ သဘောတူညီမှုယူရမည်ဖြစ်သည်။
ရီပတ်ပလီကင်နှင့် ထိပ်တန်းဒီမိုကရက်တစ်ပါတီမှအမတ်များသည် အောက်လွှတ်တော် ဥက္ကဌ မိုက်ဂျွန်ဆင်က ဒေါ်လာ ၉၅ ဘီလီယံ နိုင်ငံခြားအကူအညီပေးရေးအစီအစဉ်ကို ထောက်ခံမဲပေးသည့်အတွက် တနင်္ဂနွေနေ့တွင် ချီးမွမ်းခဲ့ကြပြီး ရှေးရိုးစွဲ သဘောထား တင်းမာသူ ရီပတ်ပလီကင်လက်ယာများကမူ ထိုသို့ ထောက်ခံခဲ့သဖြင့် မိုက်ဂျွန်ဆင်အား ၎င်း၏အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ်တင်မြှောက် ထောက်ခံထားခြင်းမှ ရုတ်သိမ်းမည်ဟု ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။
ရီပတ်ပလီကင် ခေါင်းဆောင်ဖြစ်သည့် အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ မိုက်ဂျွန်ဆင်ကဲ့သို့ ခေါင်းဆောင်တဦးက ယူကရိန်းနှင့် အစ္စရေးအတွက် ထောက်ပံ့ငွေ ဥပဒေကို အတည်ပြုရန်အတွက် အမေရိကန်နှင့် မက္ကဆီကို နိုင်ငံတို့ကြား နယ်ခြားခြံစည်းရိုးခတ်ခြင်းနှင့် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဥပဒေကို တင်းကြပ်ရန် ကိစ္စနှစ်ခုကို အတူတွဲတင်ရမည်ဆိုသည့် ရီပတ်ပလီကင်ပါတီ၏မူကို လွှတ်ချပြီး အောက်လွှတ်တော်အတွင်း တဦးချင်း မဲပေးမှုကို ခွင့်ပြုခဲ့သဖြင့် အကူအညီပေးသင့်သည်ဟု ယူဆသူများက မိမိတို့ပါတီမှကိုင်စွဲရန် ချမှတ်ထားသည့်မူကို အစုအဖွဲ့အဖြစ် လိုက်နာခြင်းမှ ရှောင်ရှားနိုင်ပြီး မိမိတို့တဦးခြင်း ဆန္ဒသဘောထားအတိုင်း မဲပေးခဲ့ကြသဖြင့် နိုင်ငံခြားအကူအညီထောက်ပံ့ရေး ဘတ်ဂျက်ဥပဒေမှာ အတည်ဖြစ်လာခဲ့ရခြင်းဖြစ်သည်။ ဤသည်မှာ အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ မိုက်ဂျွန်ဆင်ကဲ့သို့ ခေါင်းဆောင်တဦး၏ လုပ်သင့်သည်ကို မိမိအလုပ်မှ စွန့်လွှတ်ရနိုင်သည်ကိုသိလျက်နှင့် သတ္တိရှိရှိ ဆောင်ရွက်ချက်ကြောင့်ပါတီနှစ်ခုအတွင်း လိပ်ခဲတင်းလင်း ဖြစ်နေမှုကို ဖြေရှင်းနိုင်ပြီး ယူကရိန်း၏ အမေရိကန် ထောက်ပံ့ကူညီမှု မရလျှင် စစ်ရှုံးတော့မည့်ဘေးမှ ကယ်တင်နိုင်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။
ယခုလစောစောပိုင်းတွင်ဂျွန်ဆင်က တဦးချင်းအနေနှင့် ယူကရိန်းနှင့် ဟားမတ်စ်နှင့်စစ်ဖြစ်နေသော အစ္စရေးအပါအဝင် အပိုဆောင်း ထောက်ပံ့ငွေပေးရန်အတွက် မဲပေးခြင်းကို သူ့အနေနှင့် အားပေးကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။
“ခပ်ပြတ်ပြတ်ပြောရမယ်ဆိုရင် ကျွန်တော့်အနေနဲ့ အမေရိကန်လူငယ်လေးတွေကို ယူကရိန်းကိုပို့ပေးခြင်းထက် ကျဉ်ဆံတွေကိုပဲ ပို့ပေးချင်တယ်” ဟု ဂျွန်ဆင်က ရေတပ်အကယ်ဒမီသို့ သွားရောက်တော့မည့် သူ့သားကို ရည်ညွှန်း၍ ပြောခဲ့သည်။
ဂျွန်ဆင်သည် သဘောထားတင်းမာသော ရီပတ်ဘလစ်ကန်များ၏ အနေအထားကို အစပိုင်းတွင် ထောက်ခံခဲ့သော်လည်း လွှတ်တော်ထဲတွင် မညီမညွတ်ဖြစ်နေသဖြင့် အလုပ်ဖြစ်မည့် အခြားလမ်းကြောင်းကို ဂျွန်ဆင်က ရွေးချယ်ခဲ့သည်။
တစ်ချိန်က လူသိနည်းသော ဥပဒေပြုအမတ်တစ်ဦးဖြစ်သည့် ဂျွန်ဆင်သည် ရီပတ်ပလီကင်အောက်လွှတ်တော် (GOP’s House) ညီလာခံအတွင်း ဖရိုဖရဲဖြစ်နေသော အာဏာလွန်ဆွဲပွဲအတွင်း ဆောင်းဦးရာသီတွင် အောက်လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်သို့ တွန်းပို့ခံရပြီးနောက် မည်သို့လုပ်ရမည်ကို အလုပ်လုပ်ရင်းသင်ယူခဲ့ရပုံရသည်။
အမေရိကန်နိုင်ငံရေးတွင် ပါတီကချမှတ်ထားသည့် မူဝါဒလမ်းစဉ်ကို ဦးစားပေးလိုက်နာခြင်းနှင့် ထိုမူဝါဒသည် အလုပ်မဖြစ်ဘဲ အကြပ်အတည်းသို့ ရောက်ရှိလာပြီး ပုဂ္ဂိုလ်ရေး အာဃာတများ၊ ပါတီစွဲများ ပြင်းထန်လာသည့်အခါ တိုင်းပြည်အကျိုးဆိုသည့်အချက်သည် ပပျောက်သွားတတ်ပြီး ထိုအချက်ကို ပြန်လည်တည့်မတ်နိုင်ရန် လူတဦးချင်းစီမှ မိမိစိတ်ဆန္ဒ သဘောထားအတိုင်း တိုင်းပြည်အကျိုးကို ကြည့်၍ မဲပေးခြင်း ကိစ္စဖြစ်လာရခြင်းဖြစ်သည်။ (မှတ်ချက်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်NLD ပါတီမှ ၂၀၀၈ခြေဥတွင်ပါသည့် ၄၃၆ပုဒ်မ ကို ပြင်ဆင်ချက်တင်တိုင်း စစ်တပ်က မပြင်နိုင်အောင်လုပ်ထားမှန်း ညစ်ထားမှန်း သိသိကြီးနှင့် စစ်တပ်ကိုယ်စားလှယ်များက တညီတညွတ်တည်းထပြီး ကန့်ကွက်ခဲ့ကြသည်မှာ တိုင်းပြည်အကျိုးထက် မိမိတို့အာဏာချုပ်ကိုင်နိုင်ရေးဆိုသည့် အတ္တကြီးမှုနှင့်အလားတူ ဖြစ်ရပ်အဖြစ်မြင်သည်)။
အမေရိကန်ရွေးကောက်ပွဲသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် စတင်တော့မည်ဖြစ်ပြီး ပြည်သူလူထုကြီးက သမတဖြစ်သူကို တိုက်ရိုက်ရွေးချယ်ကြမည်ဖြစ်သည်။ ထိုရွေးပွဲတွင် လက်ရှိသမတဘိုင်ဒင်နှင့် ပြိုင်ဖက်သမတဟောင်း ဒေါ်နယ်ထရန့်တို့ ယှဉ်ပြိုင်ကြမည်ဖြစ်သည်။ လက်ရှိအခြေအနေတွင် ထရန့်ကိုထောက်ခံသည့် ရီပတ်ပလီကင်ပါတီဝင် ရှေးရိုးသမားအုပ်စုကြီးက ပါတီစွဲဖြင့် အင်တိုက်အားတိုက် ထောက်ခံနေဆဲဖြစ်သည်။ ထရန့်ကို လူဖြူအများစုကြီးက ထောက်ခံသည်။ ထိုလူဖြူများထဲတွင် နိုင်ငံရေး ဗဟုတသုတနည်းသည့် လူဖြူဆင်းရဲသားများ၊ လူဖြူကြီးစိုးရေး အသားအရောင်ခွဲခြားသည့် အစွန်းရောက် ကေသုံးလုံးအဖွဲ့ဝင်များ၊ ရှေးရိုးဆန်သည့် ခရစ်ယန်ဘာသာရေးနွယ်သည့်အုပ်စုများနှင့် ကော်ပိုရေးရှင်းကြီးများကို ပိုင်ဆိုင်သည့် လူချမ်းသာများ ပါဝင်ကြသည်။
ဘိုင်ဒင်က သမတအဖြစ် ၂၀၂၄ မှာ ထပ်အရွေးခံဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်သည့်အခါ သူ့ပါတီဝင်များက သူ့ကိုယှဉ်ပြိုင်ဖို့ မထွက်လာကြတော့ပေ။ သူ့ကို နိုင်ငံရေး သမ္ဘာအရ လေးစားကြသည်။ ထရန့်က နိုင်ငံရေးသမားမဟုတ်။ စီပွားရေးသမားဖြစ်ပြီး သူကစီးပွားရေးအမြင်မှ ကြည့်ရှုသူဖြစ်သည်။ တရုတ်ကို အခွန်တိုးကောက်မည်၊ ဥရောပကာကွယ်ရေးအတွက်ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ နေတိုးအဖွဲ့ထဲကို အမေရိကန်က အဘယ့်ကြောင့် အများဆုံး ကာကွယ်ရေး ရန်ပုံငွေတွေ ထည့်နေရသနည်း ဥရောပကို ရုရှားရန်က သူတို့ဖာသာသူတို့ ကာကွယ်ပါစေဟု ဆိုပြီး ထရန့်သမတဖြစ်စဉ်က နေတိုးအဖွဲ့မှ နှုတ်ထွက်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့်ဥရောပက ထရန့်ကို မလိုလားသည့် အခြေအနေ ဖြစ်သည်။
ထရန့်ရွေးကောက်ပွဲနိုင်ခဲ့ခြင်းသည် ရုရှားမှနောက်ကွယ်မှနေ၍ အမေရိကန်နိုင်ငံရေးမှာ ဝင်ရောက်ချယ်လှယ်ပြီး ကူညီပေးခဲ့သည်ဆိုသည့် စွပ်စွဲချက်လည်း ရှိသည်။ သူသမတ ဖြစ်လာသည့်အခါ သူက ရုရှားသမတပူတင်နဲ့ ရင်းရင်းနှီးနှီးနေပြီး ဥရောပကို သူက ကန်သည်။ နေတိုးက ထွက်လိုက်သည်။ ဘိုင်ဒင်သမတအဖြစ် အရွေးခံရသည့်အခါ ထရန့်က မဲမသမာမှု လုပ်သည်ဆိုပြီး သူသမတအဖြစ် ရှိနေစဉ် သမတအာဏာသုံး ဖိအားပေး၍ မဲများကို ပြန်စစ်ခိုင်းသည်။ သူ့ကိုထောက်ခံသူများကို လွှတ်တော်ကို တက်သိမ်းခိုင်းသည်။ သူ၏ ဒုတမတ မိုက်ပင့်ကို လွှတ်တော်ထဲမှာ မဲရလာဒ်ကို အတည်ပြုမပေးဖို့သူက လှမ်းပြောခဲ့သော်လည်း သူတို့ မဲရှုံးတာကို သိနေသည့် ဒုသမတ မိုက်ပင့်စ်က သူတို့မဲရှုံးသည်ကို လွှတ်တော်တွင် အတည်ပြုပေးလိုက်သည့်အတွက် ထရန့်က မိုက်ပင့်စ်ကို သစ္စာဖောက်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သည်။
ရီပတ်ပလီကင်ပါတီဝင် လက်ယာစွန်းရောက်လူဖြူများက ထရန့်ပြောသည်ကို ထောက်ခံပြီး လွှတ်တော်ကို အကြမ်းဖက်ဝင်သိမ်းခဲ့သည်။ ထိုကိစ္စသည် အမေရိကန်နိုင်ငံကဲ့သို့ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံကြီး၏ သမတတယောက်က ဒီမိုကရေစီနည်းအရ ရွေးကောက်ပွဲကို လက်မခံနိုင်ဘူးဟုဆိုပြီး အကြမ်းဖက် လွှတ်တော်ကို ဝင်သိမ်းခိုင်းခြင်းသည် အမေရိကန်ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ချိမ်းခြောက်လိုက်သလို ကမ္ဘာ့အလယ်တွင် အမေရိကန်ကို အလွန်ဂုဏ်သိက္ခာ ကျဆင်းစေခဲ့သည်။ ဆင်းရဲသည့်လူဖြူများက သူတို့ကို ထရန့်က ကြည့်ရှုမည်၊ ထရန့် သမတဖြစ်လာလျှင် သူတို့လူဖြူများကို ဦးစားပေးမယ်ဟု မျှော်လင့်ထားကြသည်။ အရမ်းချမ်းသာသည့်သူများကလည်း သူတို့ကို အခွန်လျော့ကောက်မယ်ဟု ယုံကြည်ကြသည့်အတွက် ထရန့်ကို ထောက်ခံကြသည်။
မဲဆွယ်ပွဲ နီးကပ်လာသည့်အချိန်တွင် ဟားမတ်စ်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ တောက်လောင်လာပြီး အမေရိကန်က အစ္စရေးဖက်မှ ရပ်တည်ကာ လိုအပ်သည့် စစ်လက်နက်နှင့် ငွေကြေး အကူအညီများကို ပေးခဲ့သည်။ ယူကရိန်း-ရုရှားစစ်ပွဲကိုလည်း ယူကရိန်းဖက်မှ ရပ်တည်၍ ဒေါ်လာဘီလီယံနှင့်ချီပြီး ပံ့ပိုးပေးခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် အစ္စရေးသည် ဟားမတ်စ်တို့ကို တိုက်ခိုက်ရာတွင် ပါလက်စတိုင်း အရပ်သားများ၊ ဆေးရုံများကို အဓိကပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် ကလေးများ မိန်းမများ အများဆုံး သေဆုံးခဲ့သည့်အတွက် ကမ္ဘာအနှံ ကန့်ကွက်မှုများ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး အစ္စရေးသည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်နေသည်ဟု ကုလသမဂ္ဂမှပင်ပြောဆိုလာခဲ့ပြီး ပါလက်စတိုင်း လူမျိုးများ အပေါ်စာနာမှုများ ကမ္ဘာအနှံ့တိုးပွားလာခဲ့သည်။ ဟားမတ်စ်၏ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုကြောင့်အစ္စရေး လူမျိုး ၁၅၀၀ ခန့်သေဆုံးခဲ့ရပြီး ဓားစာခံအဖြစ် ၂၅၀ခန့်ကို ဟားမတ်စ်တို့ကဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်သွားခဲ့သည်။ သူတို့လူမျိုးများအသက်ကို တန်ဖိုးထားသည့် အစ္စရေးတို့က ဓားစာခံလွတ်မြောက်ရေးအတွက် ဟားမတ်စ်တို့ကို အစွမ်းကုန် စစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ပါလက်စတိုင်း အရပ်သားများနှင့် ဟားမတ်စ်များစုစုပေါင်း ၃၅၀၀၀ သေဆုံးခဲ့ကြရပြီး နေ့စဉ်အစ္စရေးမှ ပေါင် ၅၀၀ ပေါင်၁၀၀၀ ဗုံးများကြဲချခြင်းကြောင့် အပြစ်မဲ့ကလေးများ အမျိုးသမီးများ အများအပြား သေကြေနေကြောင်း ကမ္ဘာ့သတင်းမီဒီယာများတွင် နေ့စဉ်ဖော်ပြနေသည့်အခါ ကမ္ဘာ့ပြည်သူတရပ်လုံး ဟားမတ်စ်အကြမ်းဖက်မှုထက် အစ္စရေး၏ ပါလက်စတိုင်းပြည်သူအပေါ်လူမဆန်သည့် လုပ်ရပ်ကို ရွံ့မုန်းလာကြပြီး အပြစ်မဲ့ကလေးများ ပြည်သူများကို သတ်ဖြတ်နေမှုကို ကန့်ကွက်ဆန္ဒပြလာခဲ့ကြသည်။
အမေရိကန်တက္ကသိုလ်များတွင် ဆန္ဒပြပွဲများ ကူးစက်ပြန့်ပွားလာပြီး တနိုင်ငံလုံးသို့ ကူးစက်လာခဲ့ပြီး ထိုမှတဖန် ဥရောပနိုင်ငံများနှင့် အာဖရိကနိုင်ငံများအထိ ပြန့်နှံသွားခဲ့သည်။ ဟားမတ်စ်တို့၏ အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်သည် တိမ်မြုပ်နေသော ပါလက်စတိုင်းသားများအပေါ် အစ္စရေးမှ မတရား ဖိနှိပ်အုပ်ချုပ်ထားမှု အနောက်ဖက်ကမ်းတွင် အစ္စရေးတို့မှ နယ်မြေများကို အတင်းအကြပ် သိမ်းပိုက်အခြေချမှုများ၊ အရှေ့အလယ်ပိုင်း ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ကုလသမဂ္ဂမှ ချမှတ်ထားသည့် ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံထူထောင်ခွင့်နှင့် ပါလက်စတိုင်းနှင့် အစ္စရေးတို့ နှစ်နိုင်ငံ ငြိမ်းချမ်းစွာ ယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေးမူကို အစ္စရေးက လက်မခံဘဲ ပါလက်စတိုင်းနယ်မြေများကို အနုနည်းနှင့်တမျိုး အကြမ်းဖက်ခြင်းနှင့်တဖုံ ဗိုလ်ကျစိုးမိုးသိမ်းပိုက်ထားမှုတို့ကို ကမ္ဘာ့ပြည်သူများက သိလာကြပြီး မည်သည့်အတွက်ကြောင့် ဟားမတ်စ်က အကြမ်းဖက် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်ကို စာနာသဘောပေါက်လာခဲ့ကြသည်။ ထို့ကြောင့် ဟားမတ်စ်တို့၏လုပ်ရပ်သည် အောင်မြင်သည်ဟု ပြောနိုင်သည်။
အမေရိကန်သမတဘိုင်ဒင်သည်လည်း ကုလသမဂ္ဂ၏နှစ်နိုင်ငံ ဖြေရှင်းနည်းကို ထောက်ခံလာခဲ့ရပြီး အစ္စရေးကို ပေးပို့ရန် ပေါင် ၁၀၀၀ ဗုံးများကို ဆိုင်းငံထားလိုက်သည်။ အမေရိကန်သည်လည်း ပြည်တွင်းရှိ တရားမျှတမှုကို လိုလားသည့် ပညာတတ်တက္ကသိုလ် ကျောင်းသားများ၏ စစ်ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုကြောင့် ဘိုင်ဒင်အစိုးရသည် အစ္စရေးအား မိမိတို့ပေးအပ်နေသည့် စစ်ရေးအကူအညီကို ကန့်သတ်လာခဲ့ရသည်။
အစ္စရေး၏ ပါလက်စတိုင်းအရပ်သားများအပေါ် မတရားဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်ထားမှုသည် တောင်အာဖရိကနိုင်ငံတွင် နိုင်ငံတွင်းသို့ ရွေ့ပြောင်း ကျူးကျော်နေထိုင်လာသည့် လူဖြူများက နိုင်ငံသားအာဖရိကန်များအပေါ် လူမျိုးရေးခွဲခြားအုပ်ချုပ်လာခဲ့သည့် အသားအရောင်ခွဲခြား အုပ်ချုပ်မှုနှင့် ယနေ့အစ္စရေးတို့၏ လုပ်ရပ်သည် တူညီနေသည့်အတွက် တောင်အာဖရိကနိုင်ငံမှ ဦးဆောင်ပြီး အစ္စရေးကို ကမ္ဘာ့တရားရုံး the International Court of Justice (ICJ) တွင် အစ္စရေးအား လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဖြင့် တရားစွဲဆိုခဲ့သည့်အထိ ပါလက်စတိုင်းတို့ဖက်မှ ရပ်တည်ထောက်ခံသည့်နိုင်ငံများ ပေါ်ထွက်လာခဲ့ရသည်။ ဘိုင်ဒင်အစိုးရသည်လည်း လာမည့်သမတရွေးကောက်ပွဲတွင် လူထုထောက်ခံမှုများစွာ ကျဆင်းလာခဲ့ရပြီး အစ္စရေးအပေါ် တဖက်သတ်အားပေးနေခြင်းသည် ၎င်းတို့အတွက် ရှေ့ရေးအလားအလာ မကောင်းကြောင်းကို တွေ့မြင်လာသည့်အတွက် ဂါဇာစစ်ပြီးဆုံးရေးနှင့် ပါလက်စတိုင်းတို့အတွက် လွတ်လပ်သော နိုင်ငံထူထောင်ခွင့်ကို အားပေး ထောက်ခံလာခဲ့ရသည်။
တဖက်တွင်လည်း တရုတ်၏စစ်ရေးတည်ဆောက်မှု အားကောင်းလာခြင်းနှင့်အတူ နည်းပညာကဏ္ဍတွင် လိုက်မှီလာမှုကြောင့် တရုတ်၏ ခြေလှမ်းကိုလည်း သတိထားလာခဲ့ရသည်။ တရုတ်သည် တောင်တရုတ်ပင်လယ်ရှိ ဗီယက်နမ်၊ ဖိလစ်ပိုင်နှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံများနှင့် နီးစပ်စွာရှိနေသည့် ကျွန်းများကို မိမိပိုင်ရေပိုင်နက် ဖြစ်သည်ဟု ကြွေးကြော်သိမ်းပိုက် နယ်ချဲ့လာခြင်းကြောင့် ထိုနိုင်ငံများနှင့် အငြင်းပွားလာခဲ့သလို ထိုင်ဝမ်ကျွန်းကိုလည်း မိမိပိုင်ဖြစ်သည်ဟု စစ်ရေးအရ သိမ်းပိုက်ရန် ခြိမ်းခြောက်ကြံစည်ကြိုးစားလာခြင်းအတွက် အမေရိကန်မှ ဝင်ရောက်ပါဝင်လာခဲ့ပြန်သည်။ အမေရိကန်မှ အဓိက အရေးထားသည်မှာ ထိုင်ဝမ်ကျွန်း တရုတ်လက်မကျရေး ဖြစ်သည်။ အကြောင်းမှာ အဆင့်မြင့်တပိုင်းလျှပ်ကူးပစ္စည်း စီမီးကွန်ဒတ်တာချစ်ပ်(Chips) များကို အဓိက ဒိုင်ခံထုတ်လုပ်နေသည့် နိုင်ငံသည် ထိုင်ဝမ်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာခေတ်မီ စမတ်ဖုန်းများ၊ ဂြိုလ်တုများ၊ လျှပ်စစ်ကားများ၊ အဆင့်မြင့်ကွန်ပြူတာများ အဆင့်မြင့်လက်နက်စနစ်များအထိ အရာခပ်သိမ်းတွင် အသုံးပြုသည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ တစ်ပိုင်းလျှပ်ကူး ကိရိယာများ ထုတ်လုပ်ရာတွင် ထိုင်ဝမ်၏ အခန်းကဏ္ဍသည့် ကမ္ဘာတွင် ထိပ်တန်းအဆင့်တွင်ရှိနေပြီး ထိုင်ဝမ်တရုတ်လက်ထဲသို့ ကျရောက်သွားပါက ယနေ့ကမ္ဘာ့ ထိပ်တန်းနည်းပညာများကို တရုတ်က ချုပ်ကိုင်နိုင်တော့မည် ဖြစ်သည်။
ထို့ကြောင့် အမေရိကန်က ထိုင်ဝမ်အတွက်လိုအပ်သည့် ဂျက်တိုက်လေယဉ်များ၊ ဒုံးပျံများကို ပေးအပ်ခဲ့ပြီး ထိုင်ဝမ်လုံခြုံရေးအတွက် တရုတ်မှ အင်အားသုံး မကျူးကျော်မတိုက်ခိုက်ရေးကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။ တဖက်တွင်လည်း ထိုင်ဝမ်ကို သီးခြားလွတ်လပ်သည့် နိုင်ငံအဖြစ်မှ အသိအမှတ်ပြုထားခြင်း မလုပ်ဆောင်ခဲ့ဘဲ တရုတ်တနိုင်ငံတည်းကိုသာ အသိအမှတ်ပြုထားခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် တရုတ်ကထိုင်ဝမ်ကို အမှန်တကယ် ဝင်ရောက်သိမ်းပိုက်ခဲ့ပါက အမေရိကန်အနေနှင့် တားဆီးနိုင်မည် မဟုတ်ချေ။ ထိုအတွက်ကြောင့် ထိုင်ဝမ်တွင်ရှိ အဓိကချစ်ပ်ကုမ္ပဏီကြီးဖြစ်သည့် Taiwan Semiconductor Manufacturing Company Limited (TSMC) ကုမ္ပဏီခွဲကို ဘိုင်ဒင်က အမေရိကန်သို့ ပြောင်းရွှေ့တည် ဆောက်စေခဲ့သည်။ ထိုအတွက် အမေရိကန်အစိုးရမှ ဒေါ်လာဘီလီယံနှင့်ချီပြီး စိုက်ထုတ်ထည့်ဝင်ပေးခဲ့သည်။ ဖီးနစ်(Phoenix) ရှိ ဧက ၁,၁၀၀ ကျော်တွင် TSMC Arizona သည် အမေရိကန် ရှိ ဆန်းသစ်တီထွင်မှုပတ်ဝန်းကျင်အတွက် အခြေခံအုတ်မြစ် ဖြစ်သည်။ ဤဖီးနစ်အာရီဇိုးနား (Arizona) ရှိ TSMC Arizona တစ်ပိုင်းလျှပ်ကူး ထုတ်လုပ်ရေးစက်ရုံသည် တစ်လလျှင် chip wafer ၂၀,၀၀၀ ကျော်ထုတ်လုပ်ခြင်းဖြင့် အမေရိကန်တွင် အဆင့်မြင့်ဆုံးချစ်ပ် ထုတ်လုပ်သူဖြစ်လာမည်ဖြစ်သည်။
ထိုကဲ့သို့ ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုက တချိန်တွင် ထိုင်ဝမ် တရုတ်လက်သို့ ကျရောက်ခဲ့သော် အမေရိကန်မြေပေါ်တွင် စက်ရုံက ဆက်လက်ရှိနေသဖြင့် ကိုယ့်ခြေထောက်ပေါ်ကိုယ် ဆက်လက်ရပ်တည်နိုင်ရေးအတွက် ပြင်ဆင်ထားမှုပင် ဖြစ်သည်။ တဖန်ရုရှားက ယူကရိန်းကို ကျူးကျော် ဝင်ရောက်ခြင်းတွင် ယူကရိန်းတို့က ပြန်လည်တွန်းလှန်နိုင်ခဲ့ပြီးနောက် အမေရိကန်က ယူကရိန်းကို ငွေကြေး လက်နက်များကို ထောက်ပံ့ ကူညီပေးလာခဲ့သည်။ ဥရောပသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်များက ရုရှားကျူးကျော်မှုသည် သူတို့၏ မြောက်အတ္တလန်တိတ်ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ နေတိုးကို ချိမ်းခြောက်မှုအဖြစ် ရှုမြင်ကြသည်။ ရုရှားကလည်း ယူကရိန်းတွင် မိမိကိုထောက်ခံသော သမတပြုတ်ကျပြီး ဇလန်းစကီး သမတဖြစ်လာသည့်အခါ နေတိုးအဖွဲ့သို့ ဝင်ရန် ကြိုးစားလာခဲ့သော ဇလန်းစကီးကို သဘောမတွေ့ခဲ့ပေ။ ဇလန်းစကီးက နှစ်ပေါင်းများစွာ လွှမ်းမိုးထားသော ရုရှားတို့လောင်းရိပ်အောက်မှ ထွက်လိုသည့်အချက်ကို ပူတင်အနေနှင့် လက်မခံနိုင်။ ယူကရိန်း နေတိုးသို့ ဝင်ခြင်းသည် ရုရှားနယ်စပ်တွင် နေတိုး အဖွဲ့ရောက်လာခြင်းဖြစ်သည်ဟု မြင်သည်။
ထိုကြောင့် ယူကရိန်ကို ကျူးကျော် သိမ်းပိုက်ပြီး မိမိထောက်ခံသူတဦးကို တင်ရန်ကြိုးစားခဲ့သည်။ သို့သော် ထင်မှတ်ထားသလို ယူကရိန်းကို လွယ်လွယ်နှင့်မသိမ်းနိုင်ပဲ စစ်ပွဲကြာရှည်လာခဲ့ရသည်။ ဘိုင်ဒင်လက်ထက်တွင် ထရန့်မှ နှုတ်ထွက်သွားခဲ့သော နေတိုးအဖွဲ့သို့ ပြန်ဝင်ခဲ့ပြီး ဥရောပနှင့် ပြန်လည်ပေါင်းစည်းခဲ့သလို ယူကရိန်းကိုလည်း လိုအပ်သည့် လက်နက်ပစ္စည်းများကို ဘီလီယံနှင့်ချီပြီး ပံ့ပိုးပေးခဲ့သည့်အတွက် ယူကရိန်းမှ ရုရှားကျူးကျော်စစ်ကို ကြံကြံခံနိုင်ခဲ့သည်။ တဖက်မှလည်း နေတိုးအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ မိမိတို့နိုင်ငံတွင်ရှိသည့် ဒုံးပျံများ၊ တင့်ကားများ၊ အမြှောက်များ၊ တိုက်လေယဉ်များကို ယူကရိန်းသို့ ပေးပို့ခဲ့ကြသည်။ ထို့ကြောင့် ယူကရိန်းသည် မိမိထက် အင်အားအဆများစွာ ကြီးမားသည့် ရုရှားကို ကြံကြံခံနိုင်ခဲ့သည်။
ယနေ့အချိန်တွင် ဘိုင်ဒင်အစိုးရသည် ပါလက်စတိုင်းနှင့်အစ္စရေးစစ်ပွဲတွင် ပြည်တွင်းနှင့်ကမ္ဘာ့အနှံ့ အစ္စရေးကို ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြ နေမှုများကြောင့် အစ္စရေးကိုအမေရိကန်အစိုးရမှ ထောက်ခံနေမှုကို ထိန်းသိမ်းလုပ်ဆောင်နေရသလို လာမည့်အမေရိကန် ရွေးကောက်ပွဲတွင် သမတဟောင်းထရန့်ကို အနိုင်ရရန်လည်း ကြိုးစားနေရသည်။ အကယ်၍ ထရန့်သမတ ပြန်ဖြစ်လာပါက နေတိုးနှင့် ဆက်ဆံရေး ပြန်လည် အေးခဲသွားနိုင်ပြီး ယူကရိန်းအနေနှင့် အမေရိကန်ကို အားကိုးအားထားပြုနေရမှုသည်လည်း ပျောက်ကွယ်သွားနိုင်ပြီး ထရန့်မှ ပူတင်ကို မျက်နှာသာပေးမှု ဖြစ်လာနိုင်ပေသည်။
တဖက်တွင်လည်း ထရန့်အား ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ဖောက်ဖျက်ပြီး သူမဲရှုံးသည်ကို လက်မခံဘဲထောက်ခံသူများကို လွှတ်တော်သို့ ဝင်ရောက် သိမ်းပိုက်ခိုင်းသည့် ပြစ်မှုအပြင် အပြာမယ်ကို ငွေပေးပျော်ပါးခဲ့မှုကို နှုတ်ပိတ်ခငွေပေးမှုတို့ဖြင့် စွဲချက်တင်ထားခြင်းကို ဗဟိုတရားရုံးမှ သမတများအတွက် ကင်းလွတ်ခွင့်ရှိသည်ဟု ဆုံးဖြတ်ပေးလိုက်သည့်အတွက် ထရန့်သည်သမတ ရွေးကောက်ပွဲအတွင်း မဲဆွယ်စည်းရုံးမှုကို လွတ်လွတ်လပ်လပ် လုပ်ဆောင်ခွင့်ရရှိသွားခဲ့သည်။ ဗဟိုတရားသူကြီး (၆) ဦးက ထရန့်ကိုအနိုင်ပေး၍ တရားသူကြီး (၃) ဦးကသာ ကန့်ကွက်ခဲ့သည့်အတွက် ထရန့်က အနိုင်ရခဲ့သည်။ ဤအချက်သည်လည်း အမေရိကန်တရားရေးစီရင်ရေး မဏ္ဍိုင်၏ ထင်ရှားသော အားနည်းချက်ကို ထောက်ပြခဲ့သည်။ ဗဟိုတရားသူကြီးများကို ကွယ်လွန်သည်အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခွင့်ရှိသည့်အတွက် တရားသူကြီးများကို ရွေးချယ်ရာတွင် မည်သည့်သမတလက်ထက်တွင် ရွေးချယ်ခံရသည့် တရားသူကြီး ဖြစ်သည်ဆိုသည်က အခရာကျလာသည်။ ဗဟိုတရားသူကြီး (၉) ဦးက ဗဟိုတရားရုံးတွင် ရုံးထိုင်ရသည်။ ဒီမိုကရက်ပါတီနှင့် ရီပတ်ပလီကင်ပါတီ သမတများ လက်ထက်တွင် မိမိတို့ သက်တမ်းအတွင်း ဗဟိုတရားသူကြီး (၉) ဦးထဲမှတဦး ကွယ်လွန်သည့်အခါ သို့မဟုတ် တာဝန်မထမ်းဆောင်နိုင်တော့၍ နှုတ်ထွက်သွားသည့်အခါ ထိုလစ်လပ်နေရာအတွက် တရားသူကြီးတဦးကို အစားထိုး ရွေးချယ်ပေးရသည်။ ထိုတရားသူကြီး ရွေးချယ်မှုသည် ရီပတ်ပလီကင် သမတလက်ထက်တွင် ဖြစ်ပါက ထိုသမတက သူတို့ပါတီမူဝါဒကို ထောက်ခံအားထားရမည့်သူကို ဦးစားပေးရွေးချယ်ပြီး ဒီမိုကရက်ပါတီသမတ လက်ထက်တွင် ဖြစ်ပါက သူတို့ပါတီမူဝါဒကို ထောက်ခံနိုင်သည့် အယူအဆတူညီသည့် တရားသူကြီးကို ရွေးချယ်ကြသည်။ လက်ရှိတရားသူကြီး (၉) ဦးတွင် ရီပတ်ပလီကင်ပါတီ သမတများက ရွေးချယ်ထားသည့် တရားသူကြီးများက အများစု ဖြစ်နေသဖြင့် ပါတီ၏ ဘာသာရေး အယူမဆယိမ်းသည့် ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချရေးကို တားဆီးသည့် ဥပဒေကို ပြဌာန်းနိုင်ခဲ့သလို ထရန့်၏ ဒီမိုကရေစီ နည်းအရ ရွေးကောက်ပွဲရလာဒ်ကို ဆန့်ကျင်ခဲ့သည့်ပြစ်မှုကိုလည်း သမတဖြစ်နေသည့်အတွက် လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပြုခဲ့ခြင်းသည် အမေရိကန် တရားရေးမဏ္ဍျိင်၏ ဘက်လိုက်မှုရှိနေခြင်းကို ထောက်ပြခဲ့သည်။
လက်ရှိ သမတဘိုင်ဒင်နှင့် သမတဟောင်းထရန့်တို့၏ စကားစစ်ထိုးပွဲတွင် ဘိုင်ဒင်၏ အသက်အရွယ်အရ အထစ်ထစ်အငေါ့ငေါ့ဖြစ်နေမှု နှင့် စကားဗလုံးဗထွေး ဖြစ်နေမှုတို့ကြောင့် ဘိုင်ဒင်ကို သမတရွေးပွဲမှ နှုတ်ထွက်သင့်ကြောင်း သူ့အား ထောက်ခံသူများမှ တွန်းအားပေးလာခဲ့ပြီး ထရန့်၏ စကားစစ်ထိုးပွဲတွင် ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း လိမ်ညာနေမှုတို့ကို ဘိုင်ဒင်က အခွင့်ကောင်းယူကာ မတိုက်ခိုက်နိုင်ခဲ့ဘဲ ရှိခဲ့ခြင်းကြောင့် ဒီမိုကရက်ထောက်ခံသူများ အကြားစိုးရိမ်မှုများ မြင့်တက်ခဲ့ရသည်။ စကားစစ်ထိုးပွဲတွင် ထရန့်အား အကယ်၍ သူ့အနေနှင့် ရွေးကောက်ပွဲတွင် ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပါက အသာတကြည် လက်ခံမည်လောဟု မေးသည့်မေးခွန်းကို ထရန့်က သဲကွဲစွာမဖြေခဲ့ဘဲ “ တရားမျှတရင်တော့ ပြောစရာမရှိပါဘူး” ဟု သွယ်ဝိုက်ပြောကြားခဲ့သည်။
အမေရိကန်တို့အကြား ထရန့်အနိုင်ရပါက နယ်ခြားခိုးဝင် ဖြတ်ကျော်မှုများကို ထိန်းချုပ်နိုင်မည်ဟု ယူဆပြီး ကြိုက်နှစ်သက်သူများရှိသလို ဘိုင်ဒင်သည်ဒီမိုကရေစီ ရှင်သန်ရေးတွင် အားပေးသူအဖြစ်လည်း မြင်သူများ ရှိကြသည်။ ဒီမိုကရက်များ စိုးရိမ်သည်မှာ ထရန့်ရွေးကောက်ပွဲတွင် ထပ်ရှုံးပါက သူက ထုံးစံအတိုင်း ရွေးကောက်ပွဲ ရလာဒ်ကို လက်မခံဘဲ အမေရိကန်ရီပတ်ပလီကင် ထောက်ခံသည့် အနီရောင်ပြည်နယ်များနှင့် ဒီမိုကရက်များကို ထောက်ခံသည့် အပြာရောင်ပြည်နယ်များကွဲထွက်ပြီး အမေရိကန်နှစ်ခြမ်းကွဲနိုင်သည်ဟု စိုးရိမ်နေကြသည်။
ထရန့်အနိုင်ရပါကလည်း ရုရှားကို မျက်နှာသာပေးပြီး ယူကရိန်းကို လက်နက်တင်ပို့ထောက်ပံ့မှုများကို ရပ်ပစ်နိုင်သလို နေတိုးအဖွဲ့မှလည်း ပြန်လည်ထွက်သွားနိုင်ခြေ ရှိနေခဲ့သည်။ အမေရိကန်၏အနာဂါတ်သည် မရေရာမသေချာမှုများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရပြီး ဥရောပနှင့် အမေရိကန် ဆက်ဆံရေးသည်လည်း သမတ ရွေးကောက်ပွဲ အနိုင်အရှုံးပေါ်တွင် မူတည်နေပေသည်။
