မတ်လ (၁၁) ရက်။
ယခုသဘောတူညီချက်သည် ပိုမိုစည်းလုံးညီညွတ်ပြီး ကိုယ်စားပြုမှုရှိသည့်နိုင်ငံကို ဦးဆောင်ရန် ကတိပြုထားသည့် ဆီးရီးယားကြားဖြတ်အစိုးရသမ္မတအာမက်အာရှာရာရာ (Ahmed al-Sharaa) အတွက် အရေးပါသော ခြေလှမ်းတစ်ရပ် ဖြစ်သည်။
အစ္စလာမ္မစ်နိုင်ငံတော် အကြမ်းဖက်အဖွဲ့ကို တိုက်ဖျက်ရန်အတွက် အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းထားသည့် ကာ့ဒ်ဦးဆောင်သော ဆီးရီးယားဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဖွဲ့ ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့များသည် ယခင်က အယ်လ်ကိုင်ဒါနှင့် ဆက်နွှယ်မှုရှိခဲ့သည့် ယာယီအစိုးရတပ်ဖွဲ့များနှင့် ပေါင်းစည်းရန် သဘောတူညီခဲ့ကြောင်း တာဝန်ရှိသူများက ပြောကြားခဲ့သည်။
အစိုးရတပ်ဖွဲ့များနှင့် ရာထူးမှ ဖယ်ရှားခံရသော အာဆတ်အစိုးရကို သစ္စာခံသူများကြား ရက်အတန်ကြာ ဖြစ်ပွားခဲ့သော လူမျိုးရေးအကြမ်းဖက်မှုများ ဖြစ်ပွားပြီး အရပ်သားရာကျော် သေဆုံးခဲ့ရပြီးနောက် တနင်္လာနေ့တွင် အဆိုပါအဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့က သဘောတူညီချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။
SDF သည် အဆိုပါတိုက်ပွဲများတွင် အများစုပါဝင်ခြင်းမရှိသော်လည်း ၎င်းသည် ဆီးရီးယားခေါင်းဆောင်ဟောင်းနှင့် ဆီးရီးယားခေါင်းဆောင်အသစ်တို့ကို ကာလကြာရှည်စွာ ဆန့်ကျင်နေခဲ့သည်။ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအသစ်သည် ဆီးရီးယား၏ အကြီးဆုံး စစ်တိုက်နေသည့် အဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့ကို ယခင်ကသဘောထားကွဲလွဲနေသည့် မဟာမိတ်များအကြား တပ်ဖွဲ့ဝင်များအားလုံး ပေါင်းစည်းနိုင်မှု ဖြစ်သည်။
ဆီးရီးယားကြားကာလသမ္မတ အာမက်အယ်ရှာရာရာနှင့် SDF ခေါင်းဆောင် မာဇိုလမ် အက်ဒီ (Mazloum Abdi) တို့အကြား တနင်္လာနေ့က တွေ့ဆုံမှုအပြီးတွင် အဆိုပါ သဘောတူညီချက် ကို SDF မှ ထိန်းချုပ်ထားရာ ဆီးရီးယား အရှေ့မြောက်ပိုင်းရှိ အရပ်ဘက်နှင့် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများကို လွှဲပြောင်းပေးမည် ဖြစ်ကြောင်း ဆီးရီးယားအစိုးရ၏ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။
“ဘာသာရေးနဲ့ လူမျိုးရေးနောက်ခံတွေ မခွဲခြားဘဲ နိုင်ငံရေးဖြစ်စဉ်မှာ ကိုယ်စားပြုပါဝင်ခွင့်” ရရှိရေး အတွက် ဆီးရီးယားအစိုးရက အားလုံး၏ အခွင့်အရေးတွေအတွက် အာမခံချက်ကိုလည်း ဆီးရီးယားအစိုးရ၏ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါသည်။
SDF ၏ ခေါင်းဆောင် အက်ဒီ (Abdi) က တနင်္လာနေ့တွင် အဆိုပါ သဘောတူညီချက်အား “ ဆီးရီးယားနိုင်ငံသစ်ကို တည်ဆောက်ရန် အမှန်တကယ် အခွင့်အရေး” ဟု ချီးကျူးခဲ့သည်။
“ ဆီးရီးယားနိုင်ငံသားအားလုံးရဲ့ အခွင့်အရေးတွေကို အာမခံပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာအတွက် သူတို့ရဲ့ ဆန္ဒတွေကို ဖြည့်ဆည်းပေးမယ့် ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ အနာဂတ်ကို တည်ဆောက်ဖို့ ကျွန်ုပ်တို့ ကတိပြုထားပါတယ်” ဟု X ၏ ပို့စ်တွင် သူက ရေးသားခဲ့သည်။
အဆိုပါ သဘောတူညီချက်သည် နိုင်ငံတွင်း များပြားလှသော လူမျိုးရေးနှင့် ဘာသာရေး အုပ်စုများ၏ ဆီးရီးယား ကိုယ်စားလှယ်များပါဝင်သည့် ပိုမိုစည်းလုံးညီညွတ်သည့် ဆီရီယားအစိုးရကို ဦးဆောင်ရန် ကတိပြုထားသည့် ရှာရာအတွက် သိသာထင်ရှားသော ခြေလှမ်းတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။
ရှာရာ သည် ISIS နှင့် အယ်ကိုင်ဒါ တို့နှင့် ဆက်နွှယ်မှုရှိသော ဂျီဟတ်ဝါဒီ ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးအဖြစ် ၎င်း၏နောက်ကြောင်းကြောင့် နိုင်ငံတကာစင်မြင့်ပေါ်တွင် ကြောက်ရွံ့မှုများ တိုးလာနေခြင်းကို လျှော့ချရာတွင်လည်း ထိုအခြေအနေက ကူညီပေးနိုင်သည်။
မကြာသေးမီရက်ပိုင်းများအတွင်း အဆိုပါစိုးရိမ်မှုများ မြင့်တက်လာခဲ့ပြီး ဆီးရီးယားနိုင်ငံတစ်ဝှမ်းတွင် အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားကာ ရာနှင့်ချီသော အရပ်သားအများစုမှာ အာဆတ်မိသားစုကိုယ်စားပြုသည့် အလာဝိတ်မျိုးစုအသိုက်အဝန်းမှ အရပ်သားများ သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ဗြိတိန်အခြေစိုက် ဆီးရီးယား လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့် လေ့လာရေးအဖွဲ့က ပြောကြားခဲ့သည်။
အဆိုပါသဘောတူညီချက်သည် “ မှန်ကန်သောခြေလှမ်းသစ်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် ဆီးရီးယား ပြည်သူများအား အာမခံချက်ပေးကာ စည်းလုံးညီညွတ်မှုကို ပြသသည်” ဟု အင်္ဂလန်နိုင်ငံ လန်ကက်စတာ (Lancaster) တက္ကသိုလ်မှ အရှေ့အလယ်ပိုင်းနှင့် မြောက် အာဖရိက လေ့လာရေးဆိုင်ရာ ကထိကရာဟတ်ဖ် အယ်ဒေါ့လီ (Rahaf Aldoughli) က ပြောကြားခဲ့သည်။
“ဒါတောင် စိန်ခေါ်မှုတွေ အများကြီးရှိသေးတယ်” ဟု အင်္ဂါနေ့က ဖုန်းအင်တာဗျူးတစ်ခုတွင် သူမက ပြောကြားခဲ့သည်။
ရှာရာရာသည် အာဆတ်သစ္စာခံများ၏ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များကို တိုက်ခိုက်မှုတွင် လက်တုံ့ပြန်မှု လှိုင်းလုံးများ ဖြစ်ပေါ်စေသည့် အကြမ်းဖက်မှုများအတွက် တာဝန်ရှိသူများကို စစ်ဆေးအရေးယူမည်ဟု ကတိပြုထားသည်။
ပြီးခဲ့သောနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် အာဆတ်အစိုးရကို အာဏာမှ ဖယ်ရှားခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း အဆိုးရွားဆုံး အကြမ်းဖက်မှုသည် ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုကျော်ကြာ ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် ကျိုးကြေပျက်စီးနေသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ လုံခြုံရေးကို သေချာစေရန် ကြိုးပမ်းရာတွင် ရှာရာရာ ရင်ဆိုင်နေရသော ရှုပ်ထွေးသော စိန်ခေါ်မှုများစွာကို မီးမောင်း ထိုးပြခဲ့သည်။
အာဆတ်အစိုးရလက်ထက်တွင် အခြေခံအခွင့်အရေးများ ငြင်းပယ်ခံခဲ့ရသော ဆီးရီးယားမှ ကာ့ဒ်များသည် ရှာရာရာ၏ ဦးဆောင်မှုအောက်တွင် အနာဂတ်တွင် မည်သို့မည်ပုံ လုပ်ဆောင်မည်ကို စိုးရိမ်တကြီး စောင့်မျှော်နေသော လူနည်းစုအုပ်စုများထဲတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။
SDF နှင့် ဆီးရီးယားအစိုးရတို့ကြား သဘောတူညီချက်သည် တူရကီနှင့် တူရကီကျောထောက်နောက်ခံပြု ဆီးရီးယားသူပုန်အဖွဲ့များနှင့် ဆက်နွှယ်နေသည့် ပြည်သူ့စစ်မဟာမိတ်အဖွဲ့၏ ပဋိပက္ခကို အရှိန်လျော့သွားစေနိုင်ကြောင်း SDF မှ အင်္ဂါနေ့တွင် ပြောကြားခဲ့သော်လည်း ဆီးရီးယားမြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့ပိုင်းတို့တွင် မကြုံစဖူးသော တိုက်ခိုက်မှုများ တိုးမြင့်လာသည်ဟု ဆိုသည်။
SDF နှင့် ဆီးရီးယားအစိုးရတို့ကြား သဘောတူညီချက်အပေါ် တူရကီက ချက်ခြင်း မှတ်ချက်မပေးပေ။ တူရကီသမ္မတ အာဒိုဂန်က ဆီးရီးယားနိုင်ငံ၏ စည်းလုံးညီညွတ်မှု၊ သာယာဝပြောမှုနှင့် လူမှုရေးငြိမ်းချမ်းမှုကို အပြင်းထန်ဆုံးနည်းလမ်းဖြင့် ပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်သည့် တိုက်ခိုက်မှုအမျိုးမျိုးကို ရှုတ်ချကြောင်း တနင်္လာနေ့တွင် ပြောကြားခဲ့ပါသည်။
တစ်ချိန်တည်းတွင် အာရပ်နိုင်ငံများက သဘောတူညီချက်၏ သတင်းများကို ကြိုဆိုခဲ့ကြပြီး ကာတာနိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာနက ၎င်းသည် “ ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေးကို စုစည်းရန်၊ လုံခြုံရေးနှင့် တည်ငြိမ်မှုကို မြှင့်တင်ရန်နှင့် အင်စတီကျူးရှင်းများနှင့် ဥပဒေဆိုင်ရာ နိုင်ငံတော် တည်ဆောက်ရေးဆီသို့ အရေးကြီးသော ခြေလှမ်းတစ်ရပ်” ဟု ခေါ်ဆိုခဲ့သည်။
NBC သတင်း
