BBC- ၂၀၂၅ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၃ရက်
ဂါဇာတွင် အစ္စရေး၏ စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုကြီးများ ပြီးဆုံးသွားသည့်နောက်ပိုင်း အပြင်းထန်ဆုံး ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများအနက်မှ တစ်ခုအဖြစ်၊ ဂါဇာစီးတီးရှိ ဟားမတ်စ် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ ဝင်များ နှင့် ဒူဂ်မတ်ရ်ှ (Dughmush) မျိုးနွယ်စုမှ လက်နက်ကိုင်များကြား အပြင်းအထန် တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ လူ ၂၇ ဦး အနည်းဆုံး သေဆုံးခဲ့သည်။
မျက်မြင်သက်သေများ၏ ပြောကြားချက်အရ မျက်နှာဖုံးစွပ်ထားသော ဟားမတ်စ် သေနတ် သမားများသည် မြို့တော်ရှိ ဂျော်ဒန်ဆေးရုံအနီးတွင် မျိုးနွယ်စုဝင် တိုက်ခိုက်ရေး သမားများ နှင့် အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်ခဲ့ကြသည်။
ဟားမတ်စ်မှ အုပ်ချုပ်သည့် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနမှ အကြီးတန်းအရာရှိတစ်ဦးက ၎င်းတို့ကို ဖမ်းဆီးရန် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များက ဝိုင်းရံကာ အပြင်းအထန် တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြောင်း ပြောကြား ခဲ့သည်။ ဝန်ကြီးဌာနက ၎င်း၏ အဖွဲ့ဝင် ၈ ဦးမှာ “ စစ်သွေးကြွအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့၏ လက်နက်ကိုင် တိုက်ခိုက်မှု” တွင် သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ပြောကြားသည်။
ကျန်းမာရေးဌာနများ၏ အဆိုအရ စနေနေ့က တိုက်ပွဲစတင်ခဲ့ချိန်မှစ၍ ဒူဂ်မတ်ရ်မျိုးနွယ်စုဝင် ၁၉ ဦးနှင့် ဟားမတ်စ်တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၈ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။
မျက်မြင်သက်သေများ၏ ပြောကြားချက်အရ တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၃၀၀ ကျော်ပါဝင်သည့် ဟားမတ်စ်တပ်ဖွဲ့သည် ဒူဂ်မတ်ရ်သေနတ်သမားများ တပ်စွဲထားသည့် လူနေအဆောက်အအုံ တစ်ခုကို စီးနင်းရန် ရွှေ့ပြောင်းပြီးနောက် ဂါဇာစီးတီးတောင်ပိုင်းရှိ တယ်လ် အလ်-ဟာဝါ (Tel al-Hawa) ရပ်ကွက်တွင် ပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
ဒေသခံများက ပြင်းထန်သော သေနတ်ပစ်ခတ်မှုများအောက်တွင် မိသားစု ဒါဇင်ပေါင်းများစွာ ထွက်ပြေးခဲ့ကြရာ ထိတ်လန့်တုန်လှုပ်ဖွယ် မြင်ကွင်းများဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့အများစုမှာ စစ်ပွဲ အတွင်း အကြိမ်ကြိမ် နေရာရွှေ့ပြောင်းခဲ့ရသူများဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။
ဒေသခံတစ်ဦးက “ ဒီတစ်ကြိမ်တော့ အစ္စရေးတိုက်ခိုက်မှုတွေကနေ ထွက်ပြေးကြတာ မဟုတ်ဘူး” ဟု ပြောကြားသည်။ “ သူတို့ ကိုယ်တိုင်သူတို့တိုက်ခိုက်ရေးသမားတွေဆီကနေ ထွက်ပြေးနေကြတာပါ“ ။
ဂါဇာ၏ ထင်ရှားသော မျိုးနွယ်စုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည့် ဒူဂ်မတ်ရ်မိသားစုသည် ဟားမတ်စ်နှင့် ရင်းနှီးမှုမရှိဘဲ တင်းမာသော ဆက်ဆံရေးရှိခဲ့ပြီး ၎င်းတို့၏ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့ဝင်များသည် အတိတ်ကလည်း ဟားမတ်စ်အဖွဲ့နှင့် အကြိမ်များစွာ ပဋိပက္ခဖြစ်ပွား ခဲ့ဖူးသည်။
ဟားမတ်စ်မှ အုပ်ချုပ်သော ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနက ၎င်းတို့၏တပ်ဖွဲ့များသည် စည်းကမ်း ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းနေကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပြီး “ ခုခံကာကွယ်ရေးဘောင်ပြင်ပမှ မည်သည့်လက်နက်ကိုင်လှုပ်ရှားမှုကိုမဆို ပြတ်ပြတ်သားသား ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းသွားမည်” ဟု သတိပေးခဲ့သည်။
ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားစေခြင်းအတွက် မည်သူတွင် တာဝန်ရှိသည်ဆိုခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ နှစ်ဖက်စလုံးက အပြန်အလှန် စွပ်စွဲပြောဆိုခဲ့ကြသည်။
ဟားမတ်စ်က ဒူဂ်မတ်ရ်သေနတ်သမားများသည် ၎င်းတို့၏ တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂ ဦးကို သတ်ဖြတ်ပြီး ၅ ဦးကို ဒဏ်ရာရရှိစေခဲ့ကြောင်း၊ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့အဖွဲ့က စစ်ဆင်ရေး စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ကြောင်း ယခင်က ပြောကြားခဲ့သည်။
သို့သော် ဒူဂ်မတ်ရ်မိသားစုဝင် တစ်ဦးက ဒေသတွင်းမီဒီယာကို ပြောကြားရာတွင် ဟားမတ်စ် တပ်ဖွဲ့များသည် အလ်-ဆာဘရာ ရပ်ကွက်ရှိ ၎င်းတို့၏နေအိမ်များ မကြာသေးမီက အစ္စရေး တိုက်ခိုက်မှုတွင် ပျက်စီးပြီးနောက် မိသားစုခိုလှုံခဲ့သည့် ဂျော်ဒန်ဆေးရုံအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့သော အဆောက်အအုံသို့ ရောက်လာခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။
အဆိုပါသတင်းရင်းမြစ်က ဟားမတ်စ်သည် ၎င်းတို့၏တပ်ဖွဲ့များအတွက် အခြေစိုက်စခန်း အသစ်တစ်ခု ထူထောင်ရန်အတွက် ထိုအဆောက်အအုံမှ မိသားစုကို နှင်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်း ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
ဒေသတွင်းသတင်းရင်းမြစ်များ၏ အဆိုအရ ဟားမတ်စ်သည် မကြာသေးမီက အစ္စရေးတပ်ဖွဲ့ များ စွန့်ခွာသွားခဲ့သော ဂါဇာဒေသများအပေါ် ထိန်းချုပ်မှု ပြန်လည်ရရှိရန်အတွက် ၎င်း၏ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၇,၀၀၀ ခန့်ကို ပြန်လည်ခေါ်ယူထားသည်။
သတင်းများအရ လက်နက်ကိုင် ဟားမတ်စ်ယူနစ်များသည် ခရိုင်များစွာတွင် နေရာချထားပြီး ဖြစ်ကြောင်း၊ အချို့မှာ အရပ်ဝတ်များ ဝတ်ဆင်ထားကြပြီး အချို့မှာ ဂါဇာရဲ၏ အပြာရောင် ယူနီဖောင်းများ ဝတ်ဆင်ထားကြကြောင်း သိရသည်။ ဟားမတ်စ် မီဒီယာရုံးကမူ “ တိုက်ခိုက်ရေး သမားများကို လမ်းများပေါ်တွင် ဖြန့်ကျက်ချထားခြင်း” မရှိကြောင်း ငြင်းဆိုခဲ့သည်။
