CNN- ၂၀၂၅ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၁၇ရက်
ဘိုရီဆော့ဗ်စကီး စစ်ရေးလေ့ကျင့်ရေးကွင်း၊ ဘီလာရုစ် —
ရုရှားဒရုန်းများ ပိုလန်လေပိုင်နက်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာမှုကြောင့် တင်းမာနေပြီး ဖြစ်သော အခြေအနေတွင် အမေရိကန်၏ ဥရောပရှိ နေတိုးမဟာမိတ်များသည် မော်စကို၏ ဖိအားပေးမှုကို ခံစားနေရကာ စိုးရိမ်ပူပန်မှုများ ဖြစ်ပေါ်နေချိန်၌ ရုရှားနှင့် ၎င်း၏ အဓိက မဟာမိတ် ဘီလာရုစ်တို့သည် မဟာမိတ်အဖွဲ့၏ တံခါးဝတွင်ပင် ကြီးမားသော စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများကို ပြုလုပ်လျက်ရှိသည်။
ဇာပတ်-၂၀၂၅ (Zapad-2025) ဟုခေါ်သော ဤစစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများကို ယူကရိန်းနှင့် နယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်နေသော ရုရှားနှင့် ဘီလာရုစ်နိုင်ငံများရှိ လေ့ကျင့်ရေးကွင်းများအပြင် ဘောလ်တစ်ပင်လယ်နှင့် ဘားရန့်ပင်လယ် ရေပိုင်နက်များတွင်ပါ ကျင်းပလျက်ရှိသည်။
ရုရှားဒုတိယကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ယူနက်စ်-ဘက်ခ် ယက်ဗ်ကူရော့ဗ် (Yunus-Bek Yevkurov) လည်း ပါဝင်တက်ရောက်ခဲ့သော ထိုစစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများကို အမေရိကန်စစ်ဘက် အရာရှိများ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့နှင့် နေတိုးအဖွဲ့ဝင်နှစ်နိုင်ငံဖြစ်သည့် တူရကီနှင့် ဟန်ဂေရီမှ ကိုယ်စားလှယ်များက လေ့လာစောင့်ကြည့်ခဲ့ကြသည်။
လေတပ်မှ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး ဘရိုင်ယန် ရှုပ့် (Bryan Shoupe) သည် မင့်ခ် (Minsk) မှ မျှဝေခဲ့သော ဗီဒီယိုထဲတွင် ဘီလာရုစ်စစ်ဘက်အရာရှိများနှင့် တွေ့ဆုံနေသည်ကို တွေ့မြင် ရသည့် အမေရိကန်အရာရှိနှစ်ဦးအနက် တစ်ဦးဖြစ်သည်။ ဗီဒီယိုတွင် ရှုပ့်က ဖိတ်ကြားသည့် အတွက် ဘီလာရုစ်အရာရှိများကို ရုရှားဘာသာစကားဖြင့် ကျေးဇူးတင်စကား ပြောကြား နေသည်ကို ကြားနိုင်သည်။
မင့်ခ်ရှိ အမေရိကန်သံရုံးသည် အထူးဧည့်သည်တော်နေ့ (Distinguished Visitor Day) ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုကို တက်ရောက်ရန် အမေရိကန်စစ်သံမှူးအတွက် ဖိတ်ကြားချက်ကို လက်ခံရရှိခဲ့ပြီး “ ကျွန်ုပ်တို့၏ နိုင်ငံများအကြား မကြာသေးမီက အကျိုးဖြစ်ထွန်းသော နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးများကြောင့်” ဖိတ်ကြားချက်ကို လက်ခံခဲ့ကြောင်း ပင်တဂွန်ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ရှောင် ပါနယ်လ် (Sean Parnell) က CNN သို့ ထုတ်ပြန်ချက် တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။
“ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများ၏ အထူးဧည့်သည်တော်နေ့များကို တက်ရောက်ခြင်းသည် စစ်တပ်များအကြား ပုံမှန်ပြုလုပ်လေ့ရှိသော အလေ့အကျင့်တစ်ခုဖြစ်ပြီး အမေရိကန် စစ်သံမှူးသည် နိုင်ငံတကာစစ်ဘက် တက်ရောက်သူများအုပ်စုကြီးတွင်ပါဝင်ခဲ့သည့် အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ အချိန်ကိုက်သည့်အတွက် တာဝန်စတင်ထမ်းဆောင်မည့် စစ်သံမှူးသည် တာဝန်ပြီးဆုံးသွားသော စစ်သံမှူးနှင့်အတူ တက်ရောက်နိုင်ခဲ့သည်” ဟု ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဖော်ပြထားပြီး “ ဤသည်မှာ အမေရိကန်စစ်ဘက်အရာရှိများ ဇာပတ် အထူးဧည့်သည်တော်နေ့သို့ တက်ရောက်သည့် ပထမဆုံးအကြိမ် မဟုတ်ပါ” ဟု ထပ်လောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
ပိုလန်သို့ ရုရှားဒရုန်းများ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်မှုအပေါ် အစပိုင်းတွင် “ ရုရှားက ပိုလန် လေပိုင်နက်ထဲကို ဒရုန်းတွေနဲ့ ချိုးဖောက်ဝင်ရောက်နေတာ ဘာဖြစ်နေတာလဲ؟” ဟု ရယ်မောဟန်ဖြင့် တုံ့ပြန်ခဲ့သော အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်က ပြီးခဲ့သည့်အပတ်တွင် ထိုဖြစ်ရပ်သည် မှားယွင်းမှုတစ်ခု ဖြစ်နိုင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
မင့်ခ်နှင့် ဝါရှင်တန်အကြား ဆက်ဆံရေး တိုးတက်လာနေသည့် နောက်ထပ်အရိပ်အယောင် တစ်ခုအဖြစ်၊ ထရမ့်အစိုးရ၏ အကြီးတန်းအရာရှိ ဂျွန် ကိုးလ် (John Coale) က ဘီလာရုစ် ခေါင်းဆောင် အလက်ဇန်းဒါး လူကာရှန်ကို (Alexander Lukashenko) နှင့် တွေ့ဆုံပြီး ထရမ့်နှင့် သမ္မတကတော် မယ်လာနီယာ ထရမ့်တို့ထံမှ သဝဏ်လွှာနှင့် အိမ်ဖြူတော်ပုံပါ လက်ကောက်ဝတ်ကြယ်သီးတစ်စုံကို လက်ဆောင်ပေးအပ်ပြီးနောက် ဘီလာရုစ်သည် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသား ၅၂ ဦးကို ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့သည်။
အကျဉ်းသားများ လွှတ်ပေးမှုကိုတုံ့ပြန်မှုအဖြစ်၊ ထရမ့်အစိုးရအရာရှိတစ်ဦးက အမေရိကန် သည် ဘီလာရုစ်နိုင်ငံပိုင်လေကြောင်းလိုင်း Belavia အပေါ် ချမှတ်ထားသော ဒဏ်ခတ် ပိတ်ဆို့မှု အချို့ကို ဖြေလျှော့ပေးမည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
ရုရှားဒရုန်းတစ်ဒါဇင်ကျော် ပိုလန်လေပိုင်နက်အတွင်းသို့ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး နေတိုးဂျက်လေယာဉ်များ အရေးပေါ်ပျံတက်၍ ပစ်ချခဲ့ရပြီး ရက်အနည်းငယ်အကြာတွင် နောက်ထပ်ဒရုန်းတစ်စင်းသည် ၎င်း၏နယ်နိမိတ်ကို ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်ခဲ့ကြောင်း ရိုမေးနီးယားက ပြောကြားခဲ့သည်။
အမေရိကန်၏ ဥရောပမဟာမိတ်များက ဒရုန်းကျူးကျော်မှုများအပေါ် ဝါရှင်တန်မှ ပိုမိုပြင်းထန်သော တုံ့ပြန်မှုပြုလုပ်ရန် တောင်းဆိုနေသော်လည်း၊ ထရမ့်သည် ကရင်မလင်နှင့် ထပ်မံထိပ်တိုက်တွေ့ရန် ဆန္ဒမရှိပုံရသည်။ သောကြာနေ့က Fox သတင်းဌာနနှင့် အင်တာဗျူးတွင် ထရမ့်က ပူတင်အပေါ် သူ၏သည်းခံနိုင်စွမ်းသည် “ ကုန်ဆုံးလုနီးပါးဖြစ်ပြီး အလွန်လျင်မြန်စွာ ကုန်ဆုံးနေသည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
တနင်္လာနေ့တွင် ရုရှားနှင့် ဘီလာရုစ်တို့က ကြီးမားသော စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများ ပြုလုပ် နေစဉ် CNN သည် ဘီလာရုစ်မြို့တော်၏ မြောက်ဘက်ရှိ ကြီးမားသော စစ်စခန်းဖြစ်သည့် ဘိုရီဆော့ဗ်စကီး လေ့ကျင့်ရေးစခန်းအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ မင့်ခ်မြို့တော်၏ မြောက်ဘက်ရှိ ကြီးမားသော စစ်စခန်းတွင် လေ့ကျင့်မှုများ စတင်ချိန်၌ ဘီလာရုစ် ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနက ရုရှားနှင့် ဘီလာရုစ်တို့၏ လက်နက်အင်အားကို ရင်ဆိုင်ရာတွင် နေတိုးသည် ထိတ်လန့်တုန်လှုပ်နေကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
“ ဒါက နေတိုးဘက်က အမှားကြီးတစ်ခုပဲ” ဟု ဘီလာရုစ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဗယ်လာရီ ရီဗန်ကို (Valery Revenko) က လေ့ကျင့်ရေးကွင်းတွင် CNN သို့ ပြောကြားခဲ့ပြီး၊ ပိုလန်ကိုယ်တိုင်က စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများ ပြုလုပ်နေစဉ်အတွင်း ဘီလာရုစ်နယ်စပ်အနီးတွင် တပ်အင်အား အများအပြား ချထားသည်ကို ထောက်ပြခဲ့သည်။
“ ဘယ်ဘက်မှာ တပ်ဖွဲ့ဝင်အင်အား ပိုများတယ်လို့ ခင်ဗျားထင်လဲ။ ဟိုဘက်မှာ ဖြစ်ဖို့ များတယ်။ ဘာဖြစ်လို့ (ဒေသတွင်း တပ်ဖြန့်ထားသည်ဟု သတင်းထွက်နေသော ပိုလန်စစ်သား) ၄၀,၀၀၀ က (ရုရှားနှင့် ဘီလာရုစ်တပ်ဖွဲ့ဝင်) ၆,၈၀၀ ကို ကြောက်နေရ တာလဲ။ ဒါက မေးခွန်းကောင်းတစ်ခုပဲ။”
‘ခေတ်သစ် တိုက်ခိုက်ရေး နည်းဗျူဟာများ’
ဘီလာရုစ်စစ်တပ်က ကျွန်ုပ်တို့ကို ဘတ်စ်ကားများပေါ်သို့ တင်ဆောင်ကာ ဘိုရီဆော့ဗ်စကီး လေ့ကျင့်ရေးစခန်းအတွင်းသို့ နက်ရှိုင်းစွာ ခေါ်ဆောင်သွားခဲ့သည်။ ရုရှားတိုက်လေယာဉ် အများအပြား အနိမ့်ပျံသန်းလာပြီး ပစ်မှတ်တုများပေါ်သို့ ဗုံးများကြဲချလိုက်ချိန်တွင် ကြီးမားသော ပေါက်ကွဲသံနှင့်အတူ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများ စတင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် စစ်တပ်နှစ်ခုက “ ပိုလီဂွန်” ဟုခေါ်သော လေ့ကျင့်ရေးဧရိယာကို အပြင်းအထန် တိုက်ခိုက် ခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးတွင် ကြီးမားသော ထိုးစစ်ဖြင့် အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။
မော်စကိုသည် ၎င်း၏ ခေတ်မီနျူကလီးယားစွမ်းရည်များကို ပြသရန် ဤစစ်ရေး လေ့ကျင့်မှုများကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ရုရှားတို့က ယခုနှစ်လေ့ကျင့်မှုတွင် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၃,၀၀၀ အောက်သာ ပါဝင်သည်ဟု ဆိုသော်လည်း—ယခင်ကထက် များစွာနည်းပါးသည်—ဥရောပခေါင်းဆောင်များကို စိုးရိမ်စေသည့်အချက်မှာ အသုံးပြုသည့် လက်နက်အမျိုးအစား များ ဖြစ်သည်။ လပေါင်းများစွာတိုင် ရုရှားတို့သည် ဘီလာရုစ်ကို နည်းဗျူဟာမြောက် နျူကလီးယားလက်နက်များ တပ်ဆင်ပေးခဲ့ပြီး၊ မကြာသေးမီက ၎င်းတို့၏ အစွမ်းထက်သော အိုရက်ရှ်နစ် (Oreshnik) တာလတ်ပစ် ပဲ့ထိန်းဒုံးကျည်သစ်များကို ထိုနေရာတွင် ချထား ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ၎င်းမှာ ယမန်နှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် ဘီလာရုစ်၌ နည်းဗျူဟာမြောက် နျူကလီးယားလက်နက်များ ချထားခဲ့ပြီးဖြစ်ကြောင်း ရုရှားက ပြောကြားပြီးနောက် ထွက်ပေါ် လာခြင်း ဖြစ်သည်။
ရုရှားစစ်သင်္ဘောများသည် ရုရှားမြောက်ပိုင်းရှိ ဘားရန့်ပင်လယ်တွင် ဇာကွန် (Zircon) အသံထက်မြန်သော ဒုံးကျည်များကို ပစ်လွှတ်နေသည်ကို ပြသခဲ့ပြီး၊ မော်စကို၏ ဂျက်လေယာဉ်များသည် ရုရှားအနောက်မြောက်ပိုင်းနှင့် ဘီလာရုစ်အပေါ်တွင် ခင်ဇယ် (Khinzhal) လေယာဉ်တင် ပဲ့ထိန်းဒုံးကျည်များကို သယ်ဆောင်ကာ စစ်ဆင်ရေးများ ပျံသန်းခဲ့သည်။ ထိုဒုံးကျည်များကို ရုရှားတို့က ယူကရိန်းကို တိုက်ခိုက်ရာတွင် အသုံးပြုခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။
“ ဒီစစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုမှာ ပိုအစွမ်းထက်တဲ့ ဖျက်အားပြင်းလက်နက်တွေ အသုံးပြုရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စတွေကို စနစ်တကျ စီစဉ်နိုင်ခဲ့တယ်” ဟု ဘီလာရုစ်ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ဗစ်တာ ခရန်နင် (Viktor Khrenin) က လက်နက်အင်အားပြသမှုအကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ထိုပြသမှုတွင် ယူကရိန်းပဋိပက္ခ၏ လက်တွေ့အခြေအနေများနှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် ရုရှား၏ ပြောင်းလဲလာသော စစ်ရေးနည်းဗျူဟာများကိုလည်း ပြသခဲ့သည်။ လေ့ကျင့်ရေးဧရိယာတွင် ကြီးမားသော ပေါက်ကွဲမှုများနှင့် မီးခိုးလုံးများ ထွက်ပေါ်စေသည့် အကြီးစားတင့်ကားများနှင့် အမြောက်များမှ ပစ်ခတ်မှုများအပြင်၊ ခြေလျင်တပ်ဖွဲ့ဝင်များ သည်လည်း ဒရုန်းများ၏ အကာအကွယ်အောက်တွင် မော်တော်ဆိုင်ကယ်များ၊ quad bike များ သို့မဟုတ် ခြေကျင်ဖြင့် ရှေ့သို့ တက်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။
“ ဥရောပသားတွေက တိုးတက်မှုကို အဟန့်အတားလုပ်နေတယ်။ သူတို့က ဒီအကျပ်အတည်း ရဲ့ အရင်းခံအကြောင်းတရားတွေကို အသိအမှတ်ပြုဖို့ ငြင်းဆန်နေတာကြောင့် ဒီအကြောင်း တရားတွေကို ဖြေရှင်းဖို့ လမ်းကြောင်းအားလုံးကို ပိတ်ဆို့ထားသလို ဖြစ်နေတယ်။ ဒါပေမဲ့ ရုရှားကတော့ ဆွေးနွေးမှုအတွက် အမြဲတံခါးဖွင့်ပြီး အဆင်သင့်ရှိနေပါတယ်” ဟုကရင်မလင် ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဒမီထရီ ပက်စ်ကော့ဗ် (Dmitry Peskov) က တနင်္လာနေ့တွင် ထပ်မံ ပြောကြားခဲ့သည်။
ရုရှားသည် ဆွေးနွေးရန် အဆင်သင့်ရှိသည်ဟု ဆိုသော်လည်း၊ အချိန်ကြာမြင့်စွာ ဆက်လက် တိုက်ခိုက်နိုင်သည့် အဖျက်စွမ်းအားကြီးမားသော စွမ်းရည်ရှိကြောင်းကိုလည်း ပြသခဲ့သည်။
လေ့ကျင့်မှု ပြီးဆုံးသွားချိန်တွင်၊ ရုရှားတင့်ကားများနှင့် သံချပ်ကာယာဉ် ဒါဇင်ပေါင်း များစွာ သည် ၎င်းတို့၏ ကတုတ်ကျင်းများမှ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပြီး၊ အားလုံးသည် ရုရှားအလံကို လွှင့်ထူထားကာ ဒရုန်းတိုက်ခိုက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန် ၎င်းတို့၏ အမြောက်ဆုံလည်များ ပတ်လည်တွင် လှောင်အိမ်များနှင့် ပိုက်ကွန်များ တပ်ဆင်ထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ ၎င်းကို ရုရှားတို့က “ ခေတ်သစ် တိုက်ခိုက်ရေး နည်းဗျူဟာများ” ဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။
ဘေလာရုစ်နိုင်ငံ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ဗစ်တာ ခရင်နင် (ဘယ်ဘက်) သည် တနင်္လာနေ့တွင် ဘယ်လားရုစ်နိုင်ငံ Barysaw အနီး လေ့ကျင့်ရေးမြေကွက်တွင် ရုရှား-ဘေလာရုစ် ပူးပေါင်းစစ်လေ့ကျင့်ရေးပြီးနောက်၊ မင်စ်ခ်ရှိ အမေရိကန် သံရုံးမှ ကာကွယ်ရေးဌာနချုပ် ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူး လက်တန်နယ်ကယ် ဘရာယန် ရှူပ် (ညာဘက်ဒုတိယ) နှင့် စကားပြောနေသည်။(ဓါတ်ပုံ)
မြို့တော်မင့်ခ်၏ အရှေ့ဘက်၊ ဘိုရီဆော့ဗ်မြို့အနီးရှိ စစ်ရေးလေ့ကျင့်ကွင်းတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၁၅ ရက်နေ့က ပြုလုပ်သည့် “ ဇာပတ်-၂၀၂၅” (အနောက်-၂၀၂၅) ပူးတွဲ ရုရှား-ဘီလာရုစ် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုအတွင်း မောင်းသူမဲ့လေယာဉ် (UAV) တစ်စီးကို ဘီလာရုစ် စစ်သည်များ ပြင်ဆင်နေစဉ်။ Olesya Kurpyayeva/AFP/Getty Images((ဓါတ်ပုံ)
၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၁၅ ရက်နေ့က မြို့တော်မင့်ခ်၏ အရှေ့ဘက်၊ ဘိုရီဆော့ဗ်မြို့အနီးရှိ စစ်ရေးလေ့ကျင့်ကွင်းတစ်ခုတွင် ပြုလုပ်သည့် “ ဇာပတ်-၂၀၂၅” (အနောက်-၂၀၂၅) ပူးတွဲ ရုရှား-ဘီလာရုစ် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုအတွင်း ရုရှားတင့်ကားများ ရွေ့လျားနေစဉ်။ Olesya Kurpyayeva/AFP/Getty Images(ဓါတ်ပုံ)
