ဂါဇာရှိလူများကို အစုလိုက်အပြုံလိုက်နေရာ ရွှေ့ပြောင်းခြင်းသည် ‘အနီရောင်မျဉ်း’ ဖြစ်သည်ဟု အီဂျစ် သတိပေး

CNN-ရာဖာ၊ အီဂျစ်။ ဂါဇာကမ်းမြှောင်မှ ပါလက်စတိုင်းများကို ရွှေ့ပြောင်းခြင်းမှာ အနီရောင်မျဉ်းဖြစ်ပြီး ကိုင်ရိုသည် မည်သည့်ပါတီကိုမဆို အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသားလုံခြုံရေး သို့မဟုတ် အချုပ်အခြာအာဏာကို အန္တရာယ်ပြုစေခြင်းကို ခွင့်ပြုမည်မဟုတ်ကြောင်း အီဂျစ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဘာဒါ အဘီလက်တီ (Badr Abdelatty) က တနင်္လာနေ့တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

ဂါဇာနယ်စပ်အနီး အီဂျစ်မြောက်ပိုင်း အယ်အာရစ်ရှ် (Al-Arish) မြို့တွင် CNN နှင့် သီးသန့်အင်တာဗျူးတစ်ခုတွင် ပါလက်စတိုင်းများ၏ ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးနှင့် ဆင်းရဲဒုက္ခကို သက်သာစေရန် ရည်ရွယ်ချက်တစ်ခုဖြင့် အီဂျစ်သည် မတူညီသော လမ်းကြောင်းများမှ တဆင့် လုပ်ဆောင်နေကြောင်း၊ ဂါဇာမှ ပါလက်စတိုင်းများ အများအပြား ပြောင်းရွှေ့ နေထိုင်လာမှုကို ၎င်း၏နိုင်ငံမှ သည်းခံမည်မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

“ကျနော်တို့က လက်မခံဘူး၊ ကျနော်တို့က ပါဝင်မှာ မဟုတ်ဘူး၊ အဲဒါကို ဖြစ်လာဖို့ ကျနော်တို့ က ခွင့်မပြုပါဘူး” ဟု အဘီလက်တီ က CNN သို့ ပြောကြားခဲ့ပြီး ရွှေ့ပြောင်းခံရမှုသည် ဂါဇာမှ ပါလက်စတိုင်းများအတွက် “တစ်လမ်းသွား လက်မှတ်” ဖြစ်မည်ဟု အာမခံထားပြီး ၎င်းတို့လုပ်ဆောင်ချက်မှာ ပါလက်စတိုင်းများ၏ ရည်မှန်းချက်နှင့် သူတို့တည်ရှိနေမှုကို အတူတကွ လုံးလုံးလျားလျား “ဖျက်သိမ်းရေး” ကို ဖြစ်သွားစေမည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။

အစ္စရေးအစိုးရသည် စစ်ပွဲအပြီး ဂါဇာတွင် မည်သို့မည်ပုံ ဖြစ်လာမည်ကို အသေးစိတ် မျှော်မှန်းချက် မပေးခဲ့ဖူးသော်လည်း ၀န်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျမင်နေတင်ရာဟု သည် ဂါဇာမှ ပါလက်စတိုင်းများကို အခြားနိုင်ငံများသို့ ရွှေ့ပြောင်းရန် အထူးတလည် တိုက်တွန်းခဲ့ပြီး အထူးသဖြင့် ယခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်ကထို အကြံအစည်ကို ယခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် ပြောခဲ့ခြင်းကို အစ္စ‌ရေးတို့ကလက်တွေ့ကြိုးစားလာခဲ့သည်၊ သို့ရာတွင် ထရန့် ကသူ့ အဆိုပြုချက်အပေါ် မေ့မေ့ပျောက်ပျောက်ရှိသွားသော်လည်း အစ္စရေးအရာရှိတွေက လက်ခံယုံကြည်ခဲ့ပါသည်။

အစ္စရေးသည် မြေပြင်၊ ပင်လယ်နှင့် လေထုတို့မှ နယ်မြေများကို ပိတ်ဆို့ထားသောကြောင့် အီဂျစ်သည် ဂါဇာ၏တစ်ခုတည်းသော ပြင်ပကမ္ဘာမှ ဝင်ရောက်နိုင်သည့်နေရာဖြစ်သည်။ ကိုင်ရိုသည် ပါလက်စတိုင်းများ၏ ဝေဒနာကို သက်သာစေရန် ပြင်းထန်သော လူထုဖိအား ပေးမှု အောက်တွင် ရောက်ရှိလာပြီး ၎င်း၏နယ်စပ်တွင် ထရပ်ကားထောင်ပေါင်းများစွာ သောင်တင်နေသောကြောင့် အကူအညီများကို ပိတ်ဆို့ထားခြင်းအတွက် အစ္စရေးကို အကြိမ်ကြိမ် အပြစ်တင်ခဲ့သည်။

စစ်ပွဲသည် အီဂျစ်-အစ္စရေးငြိမ်းချမ်းရေးစာချုပ်ကို အန္တရာယ်ဖြစ်စေခြင်း ရှိ၊ မရှိ မေးမြန်း ရာတွင် ကိုင်ရိုသည် ငြိမ်းချမ်းရေးစာချုပ်အရ ကတိကဝတ်များကို လေးစားဂုဏ်ပြု လိုက်နာ နေကြောင်း ပြောကြားခဲ့သော်လည်း “ မည်သည့်နေရာ ရွှေ့ပြောင်းမှုမျိုးမဆို ကြီးကြီးမားမား အန္တရာယ်ဖြစ်နိုင်ပြီး မည်သည့်ပါတီကမှ ကျွန်ုပ်တို့၏နိုင်ငံလုံခြုံရေးနှင့် ကျွန်ုပ်တို့၏နယ်စပ်ရှိ ကျွန်ုပ်တို့၏အချုပ်အခြာအာဏာကို အန္တရာယ်ပြုခြင်းကို လက်ခံမည်မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

စစ်ပွဲကြောင့် အိုးအိမ်မဲ့ ပါလက်စတိုင်းများကို လက်ခံယူရန် နိုင်ငံအများအပြားနှင့် အစ္စရေးက ဆွေးနွေးနေချိန်မှစ၍ ဝန်ကြီး၏ ပြင်းထန်သည့် သတိပေးချက်တချို့ ဖြစ်သည်။

“တကယ်လို့ အစ္စရေးက သူတို့ကို ရွှေ့ပြောင်းဖို့ကို စီမံခဲ့မယ်ဆိုရင် ကျွန်တော် အာမခံတယ် ပါလက်စတိုင်းတွေရဲ့ တည်ရှိနေနိုင်ရေးအတွက် ရုန်းကန်မှုကို အဆုံးသတ်တာ ဖြစ်လိမ့်မယ်” ဟု နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက ပြောကြားခဲ့သည်။

အီဂျစ်သည် ၁၉၇၉ ခုနှစ်တွင် အစ္စရေးကို အသိအမှတ်ပြုသည့် ပထမဆုံး အာရပ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။

အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ ပါလက်စတိုင်းများကို သူတို့နိုင်ငံမှာ လက်ခံရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး နိုင်ငံအများ အပြားနဲ့ ဆွေးနွေးမှုတွေ လုပ်ဆောင်နေတယ်” ဟု အစ္စရေး ၀န်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျမင်နေတင်ရာဟုက ပြီးခဲ့သည့်သီတင်းပတ်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

ပါဝင်သည့်နိုင်ငံများမှာ တောင်ဆူဒန်၊ ဆိုမာလီလမ်း၊ အီသီယိုးပီးယား၊ လစ်ဗျားနှင့် အင်ဒိုနီးရှား တို့ ဖြစ်ကြောင်း အကြီးတန်းအစ္စရေးအရာရှိတစ်ဦးက CNN သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။ လူနှစ်သန်းကျော်ရှိသော ဂါဇာကမ်းမြောင်ဒေသရှိ လူဦးရေအချို့ကို လွှဲပြောင်းရယူခြင်း အတွက် လဲလှယ်ရာတွင် နိုင်ငံများသည် သိသာထင်ရှားသော ငွေကြေးနှင့် နိုင်ငံတကာမှပေးမည့်ထောက်ပံ့ငွေကြေးများကို ရှာဖွေနေကြောင်း အရာရှိက ပြောကြားခဲ့သည်။

ဤဆွေးနွေးပွဲများအနက် မည်မျှအဆင့်မြင့်ပြီး အောင်မြင်နိုင်ဖွယ်ရှိမရှိကို မရှင်းလင်းပါ။ ပါလက်စတိုင်းတို့ ပြန်လည်နေရာချထားရေးဆိုင်ရာ ၎င်းတို့နှင့်ဆွေးနွေးမှုများသည် “အခြေအမြစ်မရှိ” ကြောင်း တောင်ဆူဒန်က အစောပိုင်းတွင် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ ဂါဇာမှ ပါလက်စတိုင်း ၂၀၀၀ ကို ဆေးကုသမှုပေးရန် အတွက်လက်ခံရန် အဆင်သင့်ဖြစ်နေပြီ ဖြစ်သော်လည်း ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာပါက၎င်းတို့သည် ဂါဇာသို့ ပြန်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း အင်ဒိုနီးရှားက ပြောကြားခဲ့သည်။

ယခုနှစ် အစောပိုင်းတွင် ဆိုမာလီလမ်း (Somaliland) ကလည်း ထိုသို့သော ဆွေးနွေးပွဲများ မရှိခဲ့ဟု ဆိုသည်။

ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် တွဲလုပ်မည့်သူမရှိ။

အီဂျစ်သည် လုံခြုံရေးနှင့် ထောက်လှမ်းရေးအဆင့်တွင် အစ္စရေးနှင့် အဆက်အသွယ် ရှိသော်လည်း အစ္စရေးသည် စစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်ရန် နိုင်ငံရေးတည်ထောင်မှုကို ဆောင်ရွက် မည့် ဆန္ဒမတွေ့ရှိရကြောင်း အဘီလက်တီက ပြောကြားခဲ့သည်။

“ ကံမကောင်းစွာနဲ့ပဲ၊ ငြိမ်းချမ်းရေးရဖို့ ပြည်နယ်နှစ်ခုရဲ့ ဖြေရှင်းချက်အတွက် အခုအချိန်မှာ အစ္စရေးဖက်မှာ လက်တွဲလုပ်မဲ့အဖော် မရှိသေးပါဘူး” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။ “ပြည်နယ်နှစ်ခုယှဥ်တွဲတည်ရှိရေး ဖြေရှင်းချက်ကို မယုံကြည်တဲ့ ဝန်ကြီးတွေ အစ္စရေး အစိုးရအဖွဲ့ထဲမှာ ရှိနေတယ်။”

အမျိုးသားလုံခြုံရေးဝန်ကြီး အီတီမာဘန်ဂူဗာ (Itamar Ben Gvir) နှင့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး ဘီဇယ်စမိုတစ်ချ် (Bezalel Smotrich) အပါအဝင် အစ္စရေး၏ လက်ယာစွန်းဝန်ကြီးများသည် ဂါဇာတွင် စစ်ပွဲကို ချဲ့ထွင်ရန်နှင့် ပါလက်စတိုင်းသားများကို ဂါဇာကမ်းမြှောင်မှတခြားသို့ ပြောင်းရွှေ့ပစ်ရန် ဖြစ်သည်ဟု ဝေဖန်သူများက ပြောဆိုနေကြသည်။

အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးနှင့် ဓားစာခံသဘောတူညီချက်အတွက် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုများ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်လျက်ရှိပြီး အမေရိကန် အထူးသံတမန် စတီ့ဗ်ဝတ်ကော့ဖ် တင်သွင်းသည့် နောက်ဆုံးအဆိုပြုချက်နှင့်ပတ်သက်၍ “တည်ဆောက်ရေးဆိုင်ရာ ပြဿနာအများစုအတွက် နားလည်မှုတစ်မျိုးကို ကျွန်တော်တို့ ရရှိခဲ့တယ်” ဟု အဘီလက်တီက ပြောကြားခဲ့သည်။

ပြီးခဲ့သောလတွင် အမေရိကန်နှင့် အစ္စရေးတို့သည် ဆွေးနွေးပွဲများပြုလုပ်နေသည့် ကာတာမှ ၎င်းတို့၏ ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့များကို ပြန်လည်ခေါ်ယူခဲ့ပြီး ဟားမတ်စ်၏ နောက်ဆုံးတုံ့ပြန်မှုမှာ “အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် ဆန္ဒမရှိခြင်းကို ထင်ရှားစွာပြသသည်” ဟု ဝတ်ကော့ဖ်က ပြောကြားခဲ့သည်။

စစ်ပွဲအဆုံးသတ်ရေး၊ ဓားစာခံများပြန်ပို့ရေး၊ ပါလက်စတိုင်းအကျဉ်းသားများကို လွှတ်ပေးရန်နှင့် အကူအညီများ ပေးအပ်ရန် ကိုင်ရိုသည် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် သဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို ထောက်ခံကြောင်း အီဂျစ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက ပြောကြားခဲ့ပြီး အစ္စရေးက ဟားမတ်စ်ကို ချက်ချင်းလက်နက်ဖြုတ်သိမ်းရန် တောင်းဆိုမှုသည် ယခုဆွေးနွေးပြောဆိုနေသည့်အခြေအနေတွင် မဖြစ်နိုင်ကြောင်းဆိုခဲ့သည်။

“အစ္စရေးက ဟားမတ်စ်တွေကို အခု လက်နက်ဖြုတ်ဖို့ တောင်းဆိုနေတယ်။ ဘယ်သူက လုပ်မှာလဲ။ မြေပြင်မှာ ငါတို့က ဘယ်လို လုပ်မှာလဲ။ အစ္စရေးက ၂၂ လကြာ ဗုံးကြဲ တိုက်ခိုက်ရေးကတဆင့် ဟားမတ်စ်အဖွဲ့အား ချေမှုန်းရန် ကြိုးစားခဲ့ပေမဲ့ မအောင်မြင်သေးကြောင်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

“ ကျွန်တော်တို့ (သဘောတူညီချက်တစ်ခုရဖို့အတွက်) အခုအခါ တွန်းအားပေးဖို့ လိုအပ်တယ်” ဟု အဘီလက်တီက မှပြောကြားခဲ့သည်။ လက်ရှိတွင် ကိုင်ရိုတွင် ဟားမတ်စ်အဖွဲ့ တစ်ဖွဲ့ရှိပြီး ကာတာနိုင်ငံ၊ အမေရိကန်များနှင့် အစ္စရေးတို့နှင့် ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်နေဆဲ ဖြစ်ကြောင်း ၎င်းက ပြောသည်။

“ကျွန်တော်တို့မှာ နိုင်ငံရေးဆန္ဒရှိရင် သဘောတူညီမှုရနိုင်ပါတယ်။”

တနင်္လာနေ့တွင် CNN သည် ဂါဇာကမ်းမြောင်နှင့် ရာဖာနယ်ခြား ကိုဖြတ်ကျော် လမ်းများ ပေါ်တွင် ကယ်ဆယ်ရေးထရပ်ကား ဒါဇင်များစွာကို စီတန်းထားသည်ကို တွေ့ခဲ့ရပြီး ယာဉ်တန်းအများအပြားသည် ရက်သတ္တပတ်များ သို့မဟုတ် လများပင် ရပ်နားထားရပြီး မရှိမဖြစ် လိုအပ်သော အစားအသောက် အကူအညီများကို မကြာခဏ ပျက်စီးစေသည်။

ပိတ်ဆို့ထားသော နယ်ခြားဖြတ်ကျော်လမ်းကို ဝင်ရောက်ရန် စောင့်ဆိုင်းနေသည့် အီဂျစ်ဘက်ခြမ်းတွင် ကုန်တင်ကား ၅,၀၀၀ ရှိကြောင်း အဘီလက်တီ မှ ပြောကြားခဲ့သော်လည်း “အစ္စရေးတို့က ၎င်းတို့ကို ၀င်ခွင့်မပြု” ဟု ဆိုသည်။

ထရပ်ကားမောင်းသူ သုံးဦးသည် “ဝင်ရောက်ဖို့ မီးစိမ်းပြမှုကို စောင့်ဆိုင်းနေတာ တစ်ပတ်ကျော်ရှိပြီဖြစ်ကြောင်း” CNN သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

ကလေး ၃ ယောက် ဖခင်ဖြစ်သူ မက်ဟက် မိုဟာမက်သည် အစ္စရေးစစ်တပ်၏ ငြင်းပယ်မှုကို ခံခဲ့ရပြီးနောက် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင် ၎င်း၏ထရပ်ကားကို ပြန်လှည့်ခဲ့ကြောင်း၊ ၎င်းသည် လွန်ခဲ့သည့် သုံးပတ်ခန့်ကစပြီး အီဂျစ်ဖက်ခြမ်း နယ်စပ်တွင် ကားရပ်စောင့်ဆိုင်းနေခဲ့ကြောင်း ၎င်းက ပြောကြား ခဲ့သည်။

“ မင်းရဲ့ထရပ်ကားနဲ့ ဒီကိုရောက်တာနဲ့ မင်းထွက်သွားလို့မရဘူး” ဟု မိုဟာမက်က CNN ကို ပြောပါတယ်။ “ ထောက်ပံ့‌ပေးတဲ့ အကူအညီတွေကို အတည်ပြုချက်ရတာနဲ့ ထွက်သွားတာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ မရမချင်း ထရပ်ကားဘေးမှာ နေနေရမှာပဲဖြစ်တယ်၊ အဲဒါက ရက်သတ္တပတ်တွေ ဒါမှမဟုတ် လတွေအထိတောင် ကြာနိုင်တယ်” ဟုဆိုသည်။

ဂါဇာကမ်းမြောင်ဒေသ၏ ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးသော လူဦးရေကို ကူညီရန် တတ်နိုင်သလောက် သူက ကူညီပေးမှု အနည်းငယ်သာ ဖြစ်သည်ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

“ ဒါက ငွေနဲ့မဆိုင်ပါဘူး၊ ကိုင်ရိုမှာ အလုပ်ကနေ ပိုက်ဆံအများကြီးရနိုင်တယ်။ ဂါဇာကလူတွေ တတ်နိုင်သမျှ ကူညီချင်တာကြောင့် ဒီကိုရောက်နေတာ” ဟု သူကဆိုသည်။

အခြားယာဉ်မောင်းဖြစ်သူ မိုဟာမက် ဖော်ဇီက အစ္စရေးအာဏာပိုင်များက လေးကြိမ် တိုင်တိုင် ငြင်းပယ်ခံခဲ့ရသော ICU အိပ်ရာများကို သယ်ဆောင်လာခဲ့ကြောင်း CNN သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

အီဂျစ်လခြမ်းနီအဖွဲ့၏ အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ အာမဲလ်အီမန် (Amal Imam) က CNN သို့ ပြောကြားရာတွင် အစ္စရေး အာဏာပိုင်များ၏ ကြိုတင်ခွင့်ပြုချက် ရရှိထားသော်လည်း သတ္တုနှင့် ပလတ်စတစ်များ ပါ၀င်ခြင်းကြောင့် ကုတင်များအပြင် အခြားအကူအညီများကို ငြင်းပယ်ခြင်းခံရ‌ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

(လွတ်လပ်သည့် မီဒီယာအဖြစ် ရေရှည်ရပ်တည်နိုင်ရေး သင်တို့အကူအညီလိုအပ်နေပါသည်။ ဤနေရာတွင် www.eraseye.com/donation နှိပ်၍ လှူဒါန်းနိုင်ပါသည်)