CNN- ၂၀၂၅ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ၂၁ရက်
ယူကရိန်းစစ်ပွဲ အဆုံးသတ်ရေးအတွက် အစိုးရအဖွဲ့သစ်ဖြစ်လာမည့် ထရမ့်၏ စီမံချက်အရ ကိ့ဗ် (Kyiv) အနေဖြင့် ရုရှားကို နယ်မြေများ စွန့်လွှတ်ပေးရမည်၊ ကရင်မလင် မှ အင်အားသုံး သိမ်းပိုက်ထားသော ခရိုင်မီးယား နှင့် အခြားယူကရိန်းနယ်မြေ များကို အမေရိကန်က “ လက်တွေ့အားဖြင့်” (de facto) ရုရှားနယ်မြေအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုရမည်၊ နှင့် ယူကရိန်း၏ စစ်အင်အားကို ကန့်သတ်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း CNN မှ ကြာသပတေးနေ့တွင် ရရှိခဲ့သည့် အဆိုပြုချက်မူကြမ်းအရ သိရသည်။
အဆိုပါမူကြမ်း၏ တိကျမှန်ကန်မှုကို CNN သို့ အမေရိကန်အရာရှိတစ်ဦးမှ အတည်ပြုပြောကြားခဲ့သည်။ အချက် ၂၈ ချက်ပါ စီမံချက်တွင် ထည့်သွင်းထားသော အကြံဉာဏ်များစွာကို ယခင်က ယူကရိန်းနှင့် ဥရောပအရာရှိများ၏ ဆွေးနွေးပွဲများတွင် ပယ်ချခဲ့ပြီး ရုရှားကို အလျှော့ပေးမှုများအဖြစ် ရှုမြင်ခံရဖွယ်ရှိသည်။
အမေရိကန်အရာရှိများက အဆိုပါစီမံချက်ကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေဆဲ ဖြစ်ကြောင်းနှင့် မည်သည့် နောက်ဆုံး သဘောတူညီချက်မဆို ယူကရိန်းတစ်ဖက်တည်းမှသာမက နှစ်ဖက်စလုံးမှ အလျှော့ပေးမှုများ လိုအပ်မည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ လက်ရှိ ဖြန့်ဝေနေသည့် အချက်အချို့တွင် မော်စကို ၏ တောင်းဆိုချက်များဘက်သို့ အလေးသာနေပုံ ရသည့် အချို့အချက်များ အပါအဝင်အကြောင်းအရာများ သည် အပြီးသတ်မဟုတ်သေးကြောင်း အရာရှိများက ပြောကြားခဲ့ပြီး မူလအဆိုပြုချက်များထဲမှတချို့ကို ပြောင်းလဲသွားနိုင်ဖွယ်ရှိသည်။ ကြာသပတေးနေ့ နေ့လယ်ပိုင်း သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲအတွင်း အိမ်ဖြူတော်ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက စီမံချက်သည် “ အပြောင်းအလဲရှိနေဆဲ” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
ကြာသပတေးနေ့တွင် ကိ့ဗ် ၌ ထိပ်တန်း အမေရိကန် စစ်ဘက်အရာရှိတစ်ဦးနှင့် တွေ့ဆုံပြီးနောက် ယူကရိန်းသမ္မတ ဗိုလိုဒီမာ ဇယ်လန်းစကီးက ငြိမ်းချမ်းရေးရရှိရန် “ အပြုသဘောဆောင်သော၊ ရိုးသားပြီး လျင်မြန်သော လုပ်ဆောင်မှု” အတွက် ပြင်ဆင်ထားကြောင်း လူမှုမီဒီယာပို့စ်တွင် ပြောကြားကာ ထရမ့်အစိုးရအဖွဲ့သစ်နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် သဘောတူ ခဲ့သည်။
သို့သော်လည်း ဇယ်လန်းစကီးက အဆိုပါစီမံချက်ကို ဆွေးနွေးရန် အသင့်ရှိနေပြီဖြစ်ကြောင်း မော်စကိုကိုအသိမပေးရသေး ကြောင်း ရုရှားသတင်းထောက်တစ်ဦးက ကရင်မလင် ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဒီမီထရီ ပက်စ်ကော့ဗ်၏ ပြောကြားချက်ကို ကိုးကား၍ နိုင်ငံပိုင်မီဒီယာမှ သောကြာနေ့တွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။
သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်မှ ပြန်လည်သုံးသပ်ပြီး ထောက်ခံထားသည့် အချက် ၂၈ ချက်ပါ စီမံချက်သည် ရုရှား၏ ယူကရိန်း စစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်ရန် အိမ်ဖြူတော်၏ နောက်ဆုံးကြိုးပမ်းမှုဖြစ်သည်။ အဆိုပြုချက်၏ ပြဋ္ဌာန်းချက်အချို့တွင် လက်ရှိ ရုရှားက ထိန်းချုပ်မထားသည့် နယ်မြေများအပါအဝင် နယ်မြေစွန့်လွှတ်ရေးကို ယူကရိန်းဘက်က ယခင်က လုံးဝ လက်မခံ ခဲ့ဖူးပေ။ သို့သော်လည်း အမေရိကန်အရာရှိများက ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲများ ပြန်လည်စတင်ရန် အခွင့်အလမ်းသစ်ကို မြင်နေကြသည်။
အဆိုပါ စီမံချက်သည် မူဘောင်အဆင့်တွင်သာ ရှိသေးပြီး ၎င်း၏ အချက်များစွာကို အပြီးသတ် ဆုံးဖြတ်ရခြင်း မရှိသေးပေ။
မူကြမ်းစီမံချက်တွင် ပါဝင်သောအရာများ
ဂါဇာ တွင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးနှင့် ဆင်တူစွာ၊ အဆိုပါစီမံချက်၏ အကောင်အထည်ဖော်မှုကို “ သမ္မတ ဒေါ်နယ် ဂျေ ထရမ့် ဦးဆောင်သော ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီမှ စောင့်ကြည့်ပြီး အာမခံပေးမည်” ဟု မူကြမ်းတွင် ဖော်ပြထားသည်။
“ ချိုးဖောက်မှုများအတွက် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ ချမှတ်သွားမည်” ဟုလည်း ဖော်ပြထားသည်။
မူကြမ်းစီမံချက်အရ ခရိုင်မီးယား၊ လူဟန့် နှင့် ဒွန်းနက်စ်တို့ ” အပါအဝင် လက်တွေ့အားဖြင့် (de facto) ရုရှားပိုင်အဖြစ်” ယူကရိန်းက အသိအမှတ်ပြုရမည်ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ယူကရိန်း၏ နယ်မြေပိုင်နက်ခိုင်မာမှုကို အသိအမှတ်ပြုရန်နှင့် အင်အားသုံး၍ နယ်မြေပြောင်းလဲမှုများကို အသိအမှတ်မပြုရန် ကြာရှည်စွာ ထားရှိခဲ့သော အမေရိကန်၏ မူဝါဒကို အံ့အားသင့်ဖွယ် ပြောင်းပြန်လှန်လိုက်ခြင်း ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။
မူကြမ်းစီမံချက်တွင် ခါဆွန် နှင့် ဇာပိုရီးဇားဒေသတို့ကို ထိတွေ့ဆက်သွယ်ရေးမျဉ်းတစ်လျှောက် အေးခဲထားမည်ဖြစ်ပြီး “ ၎င်းသည် ထိတွေ့ဆက်သွယ်ရေးမျဉ်းတစ်လျှောက် လက်တွေ့အားဖြင့် အသိအမှတ်ပြုခြင်းကို ဆိုလိုမည်” ဟု ဖော်ပြထားသည်။
“ ရုရှားသည် ၎င်းထိန်းချုပ်ထားသည့် ဒေသကြီးငါးခုပြင်ပရှိ အခြားသဘောတူထားသော နယ်မြေများကို စွန့်လွှတ်ရမည်” ဟု ပါရှိသည်။
အဆိုပါ စီမံချက်က ယူကရိန်းတပ်ဖွဲ့များအား လက်ရှိ ၎င်းတို့ ထိန်းချုပ်ထားသည့် ဒွန်းနက်စ် ဒေသများမှ ဆုတ်ခွာရန် တောင်းဆိုထားပြီး “ ဤဆုတ်ခွာနယ်မြေကို ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းပိုင် နယ်မြေအဖြစ် နိုင်ငံတကာမှ အသိအမှတ်ပြုထားသည့် ကြားခံ စစ်မဲ့ဇုန်အဖြစ် သတ်မှတ်မည်” ဟု ဆိုထားသည်။
စီမံချက်တွင် ရုရှားတပ်ဖွဲ့များသည် စစ်မဲ့ဇုန်အတွင်း ဝင်ရောက်မည်မဟုတ်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ နှစ်နိုင်ငံသည် သဘောတူထားသည့် နယ်မြေစီစဉ်မှုများကို အင်အားသုံး၍ ပြောင်းလဲမည်မဟုတ်ကြောင်း ကတိပြုရမည်ဖြစ်ပြီး၊ မဟုတ်ပါက လုံခြုံရေးအာမခံချက်များ သက်ရောက်မည်မဟုတ်ပေ။
ယူကရိန်း ရရှိမည်ဟု စီမံချက်က ဆိုထားသည့် လုံခြုံရေးအာမခံချက်များကို မူကြမ်းတွင် အသေးစိတ် ဖော်ပြထားခြင်း မရှိပေ။ သို့သော် အမေရိကန်သည် ၎င်း၏ အာမခံချက်အတွက် လျော်ကြေးရရှိမည်ဟု မှတ်သားထားသည်။
ရုရှားက ယူကရိန်းကို ကျူးကျော်ပါက “ ပြတ်သားသော ပူးပေါင်းစစ်ရေးတုံ့ပြန်မှုအပြင်၊ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများအားလုံး ပြန်လည်ချမှတ်မည်၊ နယ်မြေအသစ်အသိအမှတ်ပြုမှုနှင့် ဤသဘောတူညီချက်၏ အခြားအကျိုးကျေးဇူးများအားလုံးကို ရုပ်သိမ်းမည်” ဟု မူကြမ်းတွင် ဖော်ပြထားသည်။
“ ယူကရိန်းက မော်စကို သို့မဟုတ် စိန့်ပီတာစဘတ်သို့ အကြောင်းမဲ့ ဒုံးကျည်ပစ်လွှတ်ပါက လုံခြုံရေးအာမခံချက်သည် အကျုံးမဝင်ဟု မှတ်ယူမည်” ဟု မှတ်သားထားသည်။
မူကြမ်းစီမံချက်တွင် ယူကရိန်းသည် NATO သို့ ဝင်ရောက်မည်မဟုတ်ကြောင်း၊ NATO သည် ယူကရိန်းတွင် တပ်ဖွဲ့များ ချထားမည်မဟုတ်ကြောင်း၊ နှင့် ဥရောပတိုက်လေယာဉ်များကို ပိုလန်တွင် ချထားမည်ဟူသော ကတိကဝတ်များ ပါဝင်သည်။
၎င်းသည် ယူကရိန်းလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များ၏ အရေအတွက်ကို အင်အား ၆၀၀,၀၀၀ အထိ ကန့်သတ်ထားသည်။ ၎င်းသည် ရက် ၁၀၀ အတွင်း ယူကရိန်းရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပရန်လည်း တောင်းဆိုထားသည်။
မူကြမ်းတွင် “ ဤသဘောတူညီချက်၏ ပြဋ္ဌာန်းချက်အားလုံးကို မြှင့်တင်ရန်နှင့် လိုက်နာမှုကို အာမခံရန်အတွက် အမေရိကန်-ရုရှား ပူးတွဲ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းရန်” တောင်းဆိုထားသည်။
၎င်းသည် ရုရှားကို ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အသိုက်အဝန်းသို့ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန်၊ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ ရုပ်သိမ်းခြင်း၊ G8 သို့ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရန် ဖိတ်ခေါ်ခြင်းနှင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးနှင့် ပြန်လည်ပေါင်းစည်းခြင်းတို့ကို ဖော်ပြထားသည်။
အဆိုပါ စီမံချက်အရ စစ်ပွဲအတွင်း “ ပါဝင်သူ ‘အားလုံး’ သည် ၎င်းတို့၏ လုပ်ရပ်များအတွက် လုံးဝလွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ရရှိမည်ဖြစ်ပြီး အနာဂတ်တွင် မည်သည့်တောင်းဆိုမှုများ သို့မဟုတ် မည်သည့်တိုင်ကြားချက်များကိုမျှ ထည့်သွင်း စဉ်းစားမည် မဟုတ်ကြောင်း သဘောတူရမည်” ဖြစ်သည်။
ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာ ပူတင်သည် ယူကရိန်းကလေးငယ်များကို အင်အားသုံး မောင်းထုတ်သည့် ရာဇ၀တ်မှုဖြင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇ၀တ်တရားရုံးမှ လိုချင်နေသူဖြစ်သည်။ စီမံချက်က ကလေးများ အပါအဝင် “ အရပ်သားထိန်းသိမ်းခံရသူများနှင့် ဓားစာခံများအားလုံး” ပြန်လည်အပ်နှံရန်နှင့် စစ်သုံ့ပန်းများနှင့် ရုပ်အလောင်းများအားလုံးကို လဲလှယ်ရန် တောင်းဆို ထားသည်။
မူကြမ်းတွင် ဇာဖိုးရီးဇာ နျူကလီးယားစွမ်းအင်သုံး ဓာတ်အားပေးစက်ရုံကို “ IAEA ၏ကြီးကြပ်မှုအောက်တွင် လည်ပတ် စေမည်ဖြစ်ပြီး၊ ထုတ်လုပ်သော လျှပ်စစ်ဓာတ်အားကို ရုရှားနှင့် ယူကရိန်းကြားတွင် တူညီစွာ ခွဲဝေပေးမည်” ဟု တောင်းဆို ထားသည်။
“ သမ္မတ ထရမ့်ဟာ ဒီစစ်ပွဲ အဆုံးသတ်သွားတာကို မြင်ချင်တယ်ဆိုတာကို ပထမနေ့ကတည်းက၊ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေး ခရီးစဉ်မှာတောင် အရမ်းကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြောခဲ့ပြီးပါပြီ။ ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်ကို ကတိမပြုတဲ့အတွက် ရုရှားရော ယူကရိန်းပါ ဒီစစ်ပွဲမှာ ပါဝင်တဲ့ နှစ်ဖက်စလုံးကို သူပိုပြီး စိတ်ပျက်လာခဲ့ပါတယ်” ဟု အိမ်ဖြူတော် သတင်း ထုတ်ပြန်ရေး ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ကာရိုလိုင်း လီဗစ်က သူမ၏ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲအတွင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ “ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ၊ သမ္မတနှင့် ၎င်း၏ အမျိုးသားလုံခြုံရေးအဖွဲ့သည် ဤစစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်ရန် ခိုင်မာစွာ ရပ်တည်နေပါတယ်” ။
လီဗစ်က အဆိုပါစီမံချက်သည် မော်စကို ဘက်သို့ လွန်စွာအလေးသာနေသည်ဆိုသော အကြံပြုချက်များကို ပယ်ချခဲ့ပြီး ၎င်းကို ဖန်တီးရန်အတွက် အစိုးရအဖွဲ့သည် “ နှစ်ဖက်စလုံးနှင့် တန်းတူစကားပြောခဲ့သည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
“ ဒါဟာ ရုရှားနဲ့ ယူကရိန်းနှစ်ဖက်စလုံးအတွက် ကောင်းမွန်တဲ့ စီမံချက်ဖြစ်ပြီး နှစ်ဖက်စလုံးက လက်ခံနိုင်မယ်လို့ ကျွန်မတို့ ယုံကြည်ပါတယ်၊ ပြီးမြောက်အောင် လုပ်ဆောင်ဖို့ ကျွန်မတို့ အရမ်းကြိုးစားနေပါတယ်” ဟု သူမက ဆိုသည်။
နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မာကို ရူဘီယိုက ဗုဒ္ဓဟူးနေ့နှောင်းပိုင်းတွင် အဆိုပါစာရွက်စာတမ်းသည် အပြီးသတ် အဆိုပြုချက်တစ်ခုမဟုတ်ဘဲ “ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော အကြံဉာဏ်များ စာရင်း” ဖြစ်ကြောင်း အကြံပြုခဲ့သည်။
“ ယူကရိန်းစစ်ပွဲလိုမျိုး ရှုပ်ထွေးပြီး သေကြေပျက်စီးမှုများစေတဲ့ စစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်ဖို့ဟာ အလေးအနက်ထားပြီး လက်တွေ့ကျတဲ့ အကြံဉာဏ်တွေကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဖလှယ်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်” ဟု ၎င်းက X တွင် ပို့စ်တင်ကာ ရေးသားခဲ့သည်။ “ ခိုင်မာတဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးရရှိဖို့အတွက် နှစ်ဖက်စလုံးက ခက်ခဲပေမယ့် လိုအပ်တဲ့ အလျှော့အတင်းတွေကို သဘောတူဖို့ လိုအပ်ပါလိမ့်မယ်။ ဒါကြောင့် ဒီပဋိပက္ခရဲ့ နှစ်ဖက်စလုံးက ထည့်သွင်းချက်တွေအပေါ် အခြေခံပြီး ဒီစစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်ဖို့ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတဲ့ အကြံဉာဏ်တွေ စာရင်းကို ကျွန်တော်တို့ ဆက်လက်ဖော်ဆောင်နေပြီး ဖော်ဆောင်သွားမှာပါ” ။
သို့တိုင်၊ ပေါ်ထွက်လာသော ပြဋ္ဌာန်းချက်အချို့သည် ယူကရိန်းနှင့် ၎င်း၏ ထောက်ခံသူများထံမှ ဝေဖန်မှုများ ထွက်ပေါ် လာဖွယ်ရှိသည်၊ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ၎င်းသည် သိသာထင်ရှားသော မြေယာစွန့်လွှတ်မှုများ လိုအပ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ဒွန်ဘတ်စ် ကို ဖွဲ့စည်းထားသည့် လူဟန့်ခ် နှင့် ဒွန်နက်ခ်ဟူသော ဒေသနှစ်ခုကို ယူကရိန်းက တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ထိန်းချုပ်ထားဆဲဖြစ်သည်။
အဆိုပါ အဆိုပြုချက်သည် ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ စစ်ပွဲစတင်ပြီး ပထမအပတ်များအတွင်း အစ္စတန်ဘူလ်တွင် ပြုလုပ်ခဲ့သော ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးပွဲမှ အဆိုပြုချက်ကို ပဲ့တင်ထပ်နေပြီး ယူကရိန်း၏ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များနှင့် မဟာမိတ်များ အကြောင်း မော်စကို၏ ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော ပထဝီနိုင်ငံရေး တောင်းဆိုချက်အချို့ကို ထပ်မံဖော်ပြနေသည်။
ယူကရိန်းရှိ ဆွေးနွေးပွဲများ
စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အတွင်းဝန် ဒန်ဒရစ်ကော်လ် (Dan Driscoll) သည် ကြာသပတေးနေ့တွင် ယူကရိန်းရှိ ဇယ်လန်းစကီးနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး ထရမ့်အစိုးရအဖွဲ့က အဆိုပြုထားသော ငြိမ်းချမ်းရေးစီမံချက်ကို ပေးအပ်ခဲ့ကြောင်း အမေရိကန် ကာကွယ်ရေး အရာရှိတစ်ဦးက CNN သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။
ဒရစ်ကော်လ်နှင့် ဇယ်လန်းစကီးတို့သည် “ ယူကရိန်းတွင် ငြိမ်းချမ်းရေးရရှိရန် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မည့် စီမံချက်” ကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြပြီး “ လက်မှတ်ရေးထိုးရန် အရှိန်အဟုန်ပြင်းသော အချိန်ဇယား” ကို သဘောတူခဲ့ကြောင်း ကာကွယ်ရေး အရာရှိက ပြောကြားခဲ့သည်။ အဆိုပါအရာရှိက အမေရိကန်အနေဖြင့် ဇယ်လန်းစကီးက နောက်ဆုံး ငြိမ်းချမ်းရေး သဘောတူညီချက်တစ်ခုကို လက်မှတ်ရေးထိုးရန်မဟုတ်ဘဲ နောက်ဆုံး ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်တစ်ခုဆီသို့ လုပ်ဆောင်ရန်အတွက် အမေရိကန်နှင့် မူဘောင်တစ်ခုကို လက်မှတ်ရေးထိုးလိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်ကြောင်း ရှင်းလင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
ထိုအချိန်ဇယားသည် မည်မျှ အရှိန်အဟုန်ပြင်းသည် သို့မဟုတ် ဇယ်လန်းစကီးက ၎င်း၏ အချက်များကို သဘောတူခဲ့ခြင်း ရှိမရှိကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မသိရသေးပေ။ ဥရောပနှင့် ယူကရိန်းအရာရှိများက ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင် CNN သို့ ပြောကြားခဲ့သည်မှာ အဆိုပါစီမံချက်သည် ရုရှားက လက်ရှိ ထိန်းချုပ်မထားသော အရှေ့ပိုင်း ဒွန်ဘတ်စ် ဒေသရှိ နယ်မြေများ စွန့်လွှတ်ရေး အပါအဝင် ရုရှားထံမှ လက်မခံနိုင်သော တောင်းဆိုချက်များနှင့် အများဆုံး တောင်းဆိုချက်များ ပါဝင်နေပုံရသည်။
သို့သော် ယူကရိန်းသမ္မတရုံးက ကြာသပတေးနေ့တွင် X ၌ “ ယူကရိန်းသမ္မတသည် သံတမန်ရေးကို ပြန်လည်အသက်ဝင်စေရန် အထောက်အကူပြုနိုင်သည်ဟု အမေရိကန်ဘက်က အကဲဖြတ်ထားသော မူကြမ်းစီမံချက်ကို အမေရိကန်ဘက်မှ တရားဝင် ရရှိခဲ့ကြောင်း” ပြောကြားခဲ့သည်။
“ ယူကရိန်းသမ္မတက ကျွန်တော်တို့ပြည်သူတွေအတွက် အရေးကြီးတဲ့ အခြေခံမူတွေကို အကျဉ်းချုပ်ပြောကြားခဲ့ပြီး ဒီကနေ့ တွေ့ဆုံမှုအပြီးမှာ စစ်ပွဲကို တရားမျှတစွာ အဆုံးသတ်နိုင်မယ့် နည်းလမ်းအတိုင်း စီမံချက်ရဲ့ ပြဋ္ဌာန်းချက်တွေအပေါ် လုပ်ဆောင်ဖို့ နှစ်ဖက်စလုံးက သဘောတူခဲ့ကြပါတယ်” ဟု ယူကရိန်းသမ္မတရုံးက ပြောကြားခဲ့ပြီး ဇယ်လန်းစကီးသည် လာမည့်ရက်များအတွင်း ထရမ့်နှင့် စကားပြောရန် မျှော်လင့်ထားကြောင်း ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။
သံတမန်များအစား စစ်တပ်ကို အဘယ်ကြောင့် ငြိမ်းချမ်းရေးစီမံချက်ပေးအပ်ရန် တာဝန်ပေးရပါသလဲဟု မေးမြန်းရာတွင် ကာကွယ်ရေးအရာရှိက စစ်တပ်သည် ယူကရိန်းများနှင့် “ ယုံကြည်ရသော အနေအထား” မှ လာသည်ဟု ပြောကြားခဲ့ပြီး ဒရစ်ကောလ်(Driscoll) သည် အတွင်းဝန်အဖြစ် တာဝန်ယူချိန်တစ်လျှောက်လုံး နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း ပါဝင်ခဲ့သည့် စစ်မြေပြင်ဆန်းသစ်တီထွင်မှုဆိုင်ရာ အစည်းအဝေးများ ကျင်းပရန် ယူကရိန်းတွင် ရှိနေကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
“ ကျွန်တော်တို့ဟာ ယုံကြည်ရတဲ့ အနေအထားက လာပါတယ်။ အမေရိကန်စစ်တပ်ဟာ ယူကရိန်းရဲ့ သက်သေပြပြီးသား မဟာမိတ်ပါ” ဟု အရာရှိက ဆိုသည်။
‘Groundhog Day’
ဥရောပသံတမန်တစ်ဦးက အဆိုပြုချက်၏ အသေးစိတ်အချက်အချို့ကို အနောက်အရာရှိတစ်ဦး၏ ဖော်ပြချက်ကို ပဲ့တင်ထပ်ခဲ့သည်။ ထိုပုဂ္ဂိုလ်က ၂၀၂၂ ခုနှစ်ကတည်းက စတင်ခဲ့သည့် မော်စကို ၏ အများဆုံး တောင်းဆိုချက်များစွာကို ထပ်ခါတလဲလဲ ဖော်ပြနေသော ဤကြိုးပမ်းမှုအသစ်သည် အဖြစ်အပျက်များ ထပ်ခါတလဲလဲ ဖြစ်ပွားနေသည့် “ Groundhog Day” ရုပ်ရှင်ကို သတိရစေသည်ဟု CNN သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။
ယူကရိန်းအခြေစိုက် ဥရောပသံတမန်တစ်ဦးက အဆိုပါစီမံချက်သည် သံတမန်အသိုင်းအဝိုင်းကို လုံးဝအံ့အားသင့် စေခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။
“ ဒီအရာအားလုံးကို အရင်က လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး ပယ်ချခဲ့ပြီးပါပြီ၊ အခု ကျွန်တော်တို့ ပထမအဆင့်ကို ပြန်ရောက်နေပါတယ်” ဟု သံတမန်က ပြောကြားခဲ့သည်။ “ ယူကရိန်းတွေအတွက်တော့ ဒါဟာ လုံးဝ လက်ခံစရာ မရှိပါဘူး၊ ကောင်းသော အကြောင်းပြချက် နဲ့ပါ။ ဒါဟာ ရုရှားတွေကို အနာဂတ်မှာ ထပ်ပြီး ပြန်လာဖို့ ဖိတ်ခေါ်နေသလို ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။ မည်သည့် ယူကရိန်းခေါင်းဆောင်အတွက်မဆို (လက်ခံဖို့) နိုင်ငံရေးအရ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် သတ်သေရာရောက်မှာဖြစ်ပြီး၊ အဲဒီ ခိုင်မာအားကောင်းတဲ့ ဧရိယာကို လွှဲပေးလိုက်တာဟာ စစ်ရေးအရ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် သတ်သေရာ ရောက်ပါလိမ့်မယ်” ။
အဆိုပါ သံတမန်က ဥရောပနှင့် အခြားနေရာများရှိ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနများသည် အဆိုပါစီမံချက်နှင့်ပတ်သက်၍ လမ်းညွှန်မှုရယူရန် ဝါရှင်တန်ရှိ အဆက်အသွယ်များကို ဖုန်းခေါ်ဆိုကြပြီး ၎င်းတို့သည်လည်း လုံးဝမသိရှိကြကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်ဟုလည်း ဖော်ပြခဲ့သည်။
“ ဒီစီမံချက်အကြောင်း မနေ့က ပေါက်ကြားလာတဲ့အထိ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနနဲ့ ကွန်ဂရက်အမတ်တွေထဲက လူတွေဆီက ဘယ်သူမှ မသိခဲ့ဘူးဆိုတာကို ကျွန်တော်တို့ တိုက်ရိုက် ကြားသိရပါတယ်” ဟု သံတမန်က ပြောကြားခဲ့သည်။
“ သိသင့်တဲ့သူတွေကလည်း ဘာမှ မသိခဲ့ကြပါဘူး… စိတ်အနှောင့်အယှက်ဖြစ်မှုနဲ့ ရှုပ်ထွေးမှုတွေ အများကြီးရှိနေပါတယ်” ။
အဆိုပါစီမံချက်နှင့်ပတ်သက်သည့် သတင်းများ ပေါ်ထွက်လာပြီးနောက် သူမ၏ ပထမဆုံး အများပြည်သူရှေ့မှောက် ပြောကြားချက်တွင် ဥရောပသမဂ္ဂ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ အကြီးအကဲ Kaja Kallas က “ မည်သည့် စီမံချက်မဆို အလုပ်ဖြစ်ဖို့အတွက် ယူကရိန်းနဲ့ ဥရောပတွေ ပါဝင်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်” ဟု ကြာသပတေးနေ့တွင် သတင်းထောက်များကို ပြောကြားခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် ပိုလန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Radosław Sikorski က မည်သည့်စီမံချက်မဆို ဥရောပကို ပါဝင်စေသင့်ပြီး Kyiv ကို ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ကာကွယ်နိုင်စွမ်းရှိစေသင့်ကြောင်း CNN သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။
“ ကျွန်တော်တို့ဟာ အမေရိကန်ထက် ဒီကိစ္စမှာ ပိုပြီး အရေးပါတဲ့ အခြေအနေမှာ ရှိနေပါတယ်၊ ဒါကြောင့် ယူကရိန်းသာမက ဥရောပလည်း ပါဝင်ရပါမယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
ယူကရိန်းအမျိုးသားလုံခြုံရေးနှင့် ကာကွယ်ရေးကောင်စီ အတွင်းရေးမှူး Rustem Umerov က ဆွေးနွေးပွဲများ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေကြောင်းကို “ အဖွဲ့များကြား နည်းပညာအဆင့်တွင်” ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေပြီး “ ယူကရိန်း၏ ရပ်တည်ချက်အပေါ် ထိုနည်းအတိုင်း လေးစားသော သဘောထားကို မျှော်လင့်လျက် ကျွန်တော်တို့၏ မိတ်ဖက်များ၏ အဆိုပြုချက်အားလုံးကို ဂရုတစိုက် လေ့လာနေသည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
ယူကရိန်း၏ အမေရိကန်ဆိုင်ရာ သံအမတ်ကြီး Olga Stefanishyna က Washington Post Live သို့ “ ဒါဟာ ကောင်းမွန်တဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်ရဲ့ အစပါ” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
“ အကယ်၍ ကျွန်တော်တို့မှာ နောက်ဆုံးတော့ အမေရိကန်သမ္မတရဲ့ ခေါင်းဆောင်မှု ရှိလာမယ်ဆိုရင်၊ ပြီးတော့ ဒီခေါင်းဆောင်မှုကို စစ်မှန်တဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုက ထောက်ခံပေးမယ်ဆိုရင်၊ ဒါဟာ အလေးအနက်ထားစရာ ကိစ္စလို့ ကျွန်မထင်ပါတယ်” ဟု သူမက ဆိုသည်။
ထရမ့်၏ အထူးကိုယ်စားလှယ်အမေသည် ဤကြိုးပမ်းမှုကို ဦးဆောင်နေကြောင်း CNN က ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင် ဖော်ပြခဲ့ပြီး၊ အရင်းအမြစ်တစ်ခုကကရင်မလင် သည် သဘောတူညီချက်တစ်ခုအတွက် အသစ်ဖွင့်ထားသော သဘောထားကို အချက်ပြနေသည်ဟု အစိုးရအဖွဲ့က ခံစားရသောကြောင့် ဤဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများမှာ ယခုသီတင်းပတ်အတွင်း အရှိန်မြှင့်တင် ခဲ့သည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ အမေရိကန်အရာရှိတစ်ဦးက ဝစ်ကော့ဖ် သည် ယူကရိန်းနှင့် ရုရှားနှစ်ဖက်စလုံးမှ လက်ခံ နိုင်မည့် စည်းကမ်းချက်များအပေါ် အကြံဉာဏ်များ ရယူကာ တစ်လကြာ တိတ်တဆိတ် လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
ထိုအတောအတွင်း ကရင်မလင်က ယူကရိန်းအတွက် ငြိမ်းချမ်းရေးအဆိုပြုချက်နှင့် ပတ်သက်၍ အမေရိကန်နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နေသည်ကို ငြင်းဆိုချက်ကို ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပြီး ကြာသပတေးနေ့တွင် “ အသစ်တိုးတက်မှုများ မရှိသေးပါ” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
“ ဩဂုတ်လက အလာစကာ မှာ ပူတင်နဲ့ ထရမ့်တို့ တွေ့ဆုံခဲ့တာကို ရည်ညွှန်းပြီး အင်ကောရိတ်ချ် မှာ ပြောခဲ့တဲ့အရာကို ထပ်ပြီး ဖြည့်စွက်စရာ ဘာမှမရှိပါဘူး” ဟု ကရင်မလင် ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဒီမီထရီ ပက်စ်ကော့ဗ်က ပြောကြားခဲ့သည်။ “ ကျွန်တော်တို့မှာ အသစ်တိုးတက်မှုတွေ မရှိပါဘူး” ။
ထရန့်နှင့်ပူတင် မျက်နှာချင်းဆိုင် (ပုံ)
အမေရိကန်ဖြန်ဖြေပေးရေးအကျိုးဆောင်သံတမန် စတိ့ဗ်ဝစ်ကော့ဖ်(ပုံ)
ယူကရိန်းနိုင်ငံဒွန်ဘတ်စ်မြို့ရုရှားတိုက်ခိုက်မှုအပျက်အစီးများ (ပုံ)
