နိုဝင်ဘာလ (၂၇) ရက်။
အစ္စရေး လုံခြုံရေး ဝန်ကြီးအဖွဲ့သည် လက်ဘနွန်တွင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်ကို အင်္ဂါနေ့တွင် အတည်ပြုခဲ့ပြီး ဟစ်ဇ်ဘိုလာနှင့် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် တိုက်ပွဲများ တစ်နှစ်ကျော်ကြာ ဖြစ်ပွားပြီးနောက် တလအကြာ အလုံးစုံ စစ်ပွဲအသွင် ကူးပြောင်းလာကာ လူထောင်ပေါင်းများစွာ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် စစ်ပြီးဆုံးသွားဖွယ်ရှိသည်။
ဝန်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျမင်နေတင်ရာဟုက ကြိုတင်အသံဖမ်း ပြောကြားထားသည့် ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဟစ်ဘိုလာနှင့် ယခုလို အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို လုပ်ရန်လိုလားသည့် အဓိက အကြောင်းအရင်း (၃) ခုရှိကြောင်း၊ အီရန်၏ ခြိမ်းခြောက်မှုကို အာရုံစိုက်ရန်၊ အစ္စရေးတပ်များအား အသက်ကို အနားပေး အပန်းဖြေစေရန်နှင့် ဟားမတ်စ်ကို ဖိအားများ တိုးမြှင့်ပေးရန်တို့ကြောင့် ဖြစ်သည်ဟုဆိုသည်။
ဟစ်ဇ်ဘိုလာ အကြီးတန်းအရာရှိနှင့် ပါလီမန်အမတ် ဟာဆန် ဖက်ဒါလာဟ်(Hassan Fadlallah) က ရိုက်တာသတင်းဌာနသို့ ပြောကြားရာတွင် သူတို့အဖွဲ့သည် အစ္စရေးနှင့် စစ်ပွဲပြီးဆုံးပြီးနောက် ဆက်လက် လှုပ်ရှားလုပ်ဆောင်နေဦးမည် ဖြစ်ကြောင်း ထိုအလုပ်များထဲတွင် အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ လက်ဘနွန် ပြည်သူများအား ၎င်းတို့၏ကျေးရွာများသို့ ပြန်လည် ပို့ဆောင်ရေးနှင့် အစ္စရေးတို့၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ပျက်စီးသွားသော နေရာများကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးတို့ ပါဝင်သည်။
အချက်အလက်များ
+++++++++++
သဘောတူညီချက်မရသေးမီ- အစ္စရေးစစ်တပ်က ဘေရွတ်မြို့တောင်ပိုင်း ဆင်ခြေဖုံးများကို လွန်ခဲ့သည့် နှစ်လကျော်က စစ်ပွဲစတင်ကတည်းက ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများထဲမှ အပြင်းထန်ဆုံး ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုတခုအဖြစ် လက်ဘနွန်မြို့တော်အနီးတွင် အင်္ဂါနေ့တွင် နှစ်မိနစ်အတွင်း အကြိမ် ၂၀ ဗုံးကြဲခဲ့သည်။ CNN ၏ကျန်းမာရေး ၀ န်ကြီးဌာန၏ ကိန်းဂဏန်းများအရ အနည်းဆုံး လူ ၂၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။
တနင်္လာနေ့တွင် လက်ဘနွန်တွင် အစ္စရေး၏ တိုက်ခိုက်မှုအတွင်း နောက်ထပ် လူ ၅၅ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း လက်ဘနွန် ကျန်းမာရေး ဝန်ကြီးဌာနက ပြောကြားခဲ့သည်။
ဘိုင်ဒင်က သဘောတူညီချက် အသေးစိတ်ကို ကမ်းလှမ်းခဲ့သည်- အစ္စရေး ၀န်ကြီးချုပ်ရုံးက နေတန်ယာဟုသည် သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒင်နှင့် စကားပြောခဲ့ပြီး အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်တွင် ပါဝင်ပတ်သက်မှုအတွက် ကျေးဇူးတင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ အိမ်ဖြူတော်မှ ပြောကြားရာတွင် ဘိုင်ဒင်သည် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးဆိုင်ရာ အသေးစိတ် အချက်အလတ်အချို့ကို ချပြပေးခဲ့သည်။
အစ္စရေးနှင့် လက်ဘနွန်တို့ကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးသဘောတူညီချက်အရ လက်ဘနွန်စစ်တပ်သည် ၎င်း၏ပိုင်နက်နယ်မြေကို တစ်ဖန်ပြန်လည် သိမ်းပိုက်ရယူမည်ဖြစ်သည်။
သဘောတူညီချက်သည် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့၊ ဒေသစံတော်ချိန် နံနက် ၄ နာရီတွင် စတင်အသက်ဝင်မည်ဖြစ်ပြီး၊ အရှေ့ပိုင်းအချိန်အင်္ဂါနေ့ ည ၉ နာရီဖြစ်သည်။
ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ ဆုံးဖြတ်ချက် 1701 ကို လိုက်နာခြင်းဖြင့် ရက် ၆၀ ကြာ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးသည် သက်တမ်း ၁၈ နှစ်ရှိ ကုလသမဂ္ဂ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် ရည်မှန်းထားပြီး ရေရှည်တည်တံ့သော အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး၏ အခြေခံအဖြစ် ဖန်တီးနိုင်မည်ဟု မျှော်လင့်ထားသည်။ ဆုံးဖြတ်ချက်တွင် အစ္စရေးသည် ၎င်း၏တပ်ဖွဲ့အားလုံးကို လက်ဘနွန်တောင်ပိုင်းမှ ဆုတ်ခွာရမည်ဖြစ်ပြီး လစ်တာနီ မြစ်တောင်ဘက်ရှိ တစ်ခုတည်းသော လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များသည် လက်ဘနွန်စစ်တပ်နှင့် ကုလသမဂ္ဂ ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှုတပ်ဖွဲ့များဖြစ်သင့်သည်ဟု ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။
သဘောတူညီချက်နှင့်ပတ်သက်သည့်တုံ့ပြန်မှုများ
++++++++++++++++++++++++
သဘောတူညီချက်သည် “တည်မြဲသော တည်ငြိမ်မှုကို ပြန်လည်ရရှိရန် အခြေအနေများ ဖန်တီးပေးလိမ့်မည်” ဟု အမေရိကန်နှင့် ပြင်သစ်တို့က ပူးတွဲကြေညာချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။ ဥရောပကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ Ursula von der Leyen နှင့် ဗြိတိန်ဝန်ကြီးချုပ် ကီယာစတာမာ (Keir Starmer) တို့ကလည်း အဆိုပါသဘောတူညီချက်ကို ကြိုဆိုခဲ့ကြသည်။
ဂါဇာကမ်းမြောင်ဒေသမှာ ဘာတွေဖြစ်မလဲ-
+++++++++++++++++++++++++
ဘိုင်ဒင်အစိုးရက သဘောတူညီချက်ဟာ “ဂိမ်းပြောင်းလဲမှု” ဖြစ်ဖို့ အလားအလာရှိတယ်လို့ ယုံကြည်နေပြီး ဟားမတ်စ်တွေကို အစ္စရေးနဲ့ ညှိနှိုင်းရာမှာ အမေရိကန်က ဂါဇာမှာ အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေး အာမခံချက်ပေးဖို့ တွန်းအားပေးမှုကို အသစ်ပြန်စလိုက်တာကြောင့် ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့မှ စတင်၍ ဂါဇာတွင် အစ္စရေး၏ စစ်ဆင်ရေးကြောင့် သေဆုံးသူ ၄၄,၂၄၉ ဦးအထိ မြင့်တက်လာပြီး ၁၀၄,၇၄၆ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း ဂါဇာကမ်းမြှောင်၏ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနထံမှ သိရသည်။