မြောက်ကိုရီးယားသည် ဒုံးကျည်များနှင့် ဒုံးပျံများ အပါအဝင် စစ်သားများနှင့် ခဲယမ်းမီးကျောက် သန်းပေါင်းများစွာကို ရုရှားသို့ ပေးပို့ခဲ့ကြောင်း နိုင်ငံတကာ စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့တစ်ခု၏ အစီရင်ခံစာသစ်အရ သိရသည်။ လွန်ခဲ့သည့်နှစ်အတွင်း ပြုံယမ်းက မော်စကို၏ သုံးနှစ်ကြာစစ်ပွဲအတွင်း မော်စကိုအား အကြမ်းဖက်ရန် မည်မျှအထိ အကူအညီပေးခဲ့သည်ကို အသေးစိတ်ဖော်ပြထားသည်။
မြောက်ကိုရီးယားအပေါ် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှု အကောင်အထည်ဖော်မှုကို စောင့်ကြည့်သည့် ယခင်ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ကို ရုရှားက ဖျက်သိမ်းခိုင်းပြီးနောက် ပြန်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့်ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ၁၁ နိုင်ငံ ပါဝင်သည့် နိုင်ငံပေါင်းစုံ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှု စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့ (MSMT) က ကြာသပတေးနေ့က အစီရင်ခံစာကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်
အဖွဲ့၏တွေ့ရှိချက်အချို့ကို ကောင်းစွာမှတ်တမ်းတင်ထားခဲ့ပြီး ရုရှားနိုင်ငံဖက်မှ တိုက်ခိုက်ပေးရန် ရုရှားကျူးကျော်မှုနောက်ပိုင်း ပြုံယမ်းမှ မြောက်ကိုရီးယား တပ်ဖွဲ့ဝင်များကို စေလွှတ်ခြင်း ကဲ့သို့သောအချက်များကို အစီရင်ခံစာတွင် အံ့သြသင့်ဖွယ် ပါဝင်ပြီး များပြားသော လူအင်အားနှင့် လက်နက် အတိုင်းအတာများကို ဖော်ပြထားသည်။
၎င်းတွင် ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် အမြောက်နှင့် ကျည် ၉ သန်းအထိ ပါဝင်သည်။ ယမန်နှစ်တွင် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၁,၀၀၀ ကျော်နှင့် ယခုနှစ် အစောပိုင်းလများတွင် အခြားတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃,၀၀၀၊ ဒုံးပစ်လောင်ချာများ၊ မော်တော်ယာဉ်များ၊ ရွေ့လျားပစ်ခတ်နိုင်သည့်အမြောက်များ နှင့် အခြားသော ကြီးမားစွာထိခိုက်ပျက်စီးစေသည့် အမြောက်အမျိုးအစားများ ပါဝင်ပြီး အရပ်ဘက်အခြေခံအဆောက်အအုံများကို ဖျက်ဆီးရန် အထူးသဖြင့် ကိ့ဗ် နှင့် ဇာပိုးရီးချား (Zaporizhzhia) ကဲ့သို့သော လူနေထူထပ်သောနေရာများကို အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်ရန် ယူကရိန်းအတွင်းပိုင်းသို့ ပဲ့ထိန်းဒုံးကျည် ၁၀၀ ထက်မနည်း ပစ်လွှတ်ခဲ့သည်။၊
“(မြောက်ကိုရီးယား) နဲ့ ရုရှားကြား တရားမ၀င် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုပုံစံတွေဟာ မော်စကိုရဲ့ ယူကရိန်းမြို့တွေကို တိုက်ခိုက်မှုတွေ အပါအဝင် ဒုံးကျည်တွေနဲ့ တိုးမြှင့်တိုက်ခိုက်နိုင်မှုကို အထောက်အကူဖြစ်စေပါတယ်” ဟု အစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြထားသည်။
အပြန်အလှန်အားဖြင့် ရုရှားသည် မြောက်ကိုရီးယားအား လေကြောင်းရန် ကာကွယ်ရေး ပစ္စည်းကိရိယာများ၊ လေယာဉ်ပစ်ဒုံးကျည်များ၊ အီလက်ထရွန်းနစ်စစ်ဆင်ရေးစနစ်များနှင့် သန့်စင်ပြီးဆီများအပါအဝင် အဖိုးတန်လက်နက်နှင့် နည်းပညာများကို ပေးအပ်ခဲ့သည်ဟု အစီရင်ခံစာက ဆိုသည်။
မော်စကိုသည် ပြုံယမ်း၏ ပဲ့ထိန်းဒုံးကျည်များဆိုင်ရာ ဒေတာတုံ့ပြန်ချက်ကိုလည်း ပေးခဲ့ပြီး ၎င်း၏ ဒုံးကျည်ကိုပဲ့ကိုင်ထိန်းကြောင်းနိုင်မှု စွမ်းဆောင်ရည်ကို မြှင့်တင်ပေးခဲ့ကြောင်း ၎င်းက ပြောကြား ခဲ့သည်။
“မြောက်ကိုရီးယားသည် ၎င်း၏စစ်ရေးအစီအစဉ်များကို ငွေကြေးထောက်ပံ့ရန်နှင့် ပဲ့ထိန်း ဒုံးကျည် အစီအစဉ်များကို ပိုမိုတိုးတက်လာစေရန် ဆောင်ရွက်မှုများကို ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များအရ ရုရှားတို့ကိုယ်တိုင်ပါဝင် တားမြစ်ထားခဲ့သော်လည်း အထက်ပါ လုပ်ဆောင်ချက်များသည် ပဲ့ထိန်းဒုံးကျည် အစီအစဉ်များကို ဆက်လက်ဖန်တီးနိုင်စေရန်နှင့် ခေတ်သစ်စစ်ပွဲတွင် ကိုယ်တိုင် တွေ့ကြုံ ခံစားခွင့်ကို ရရှိစေသည်” ဟု အစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြထားသည်။
၎င်း၏တွေ့ရှိချက်သည် MSMT ပါ၀င်သည့်ပြည်နယ်များအပေါ် အခြေခံပြီး သုတေသန အတွက် လူသိရှင်ကြားလက်လှမ်းမီနိုင်သော အချက်အလက်ကိုအသုံးပြုသည့် UK အခြေစိုက် အကျိုးအမြတ်မယူသော Open Source Center (OSC) မှ ထောက်ခံအထောက် အထားများနှင့် ပဋိပက္ခ လက်နက်သုတေသနအဖွဲ့ (CAR)၊ UK အခြေစိုက် သုတေသနအဖွဲ့တို့ထံမှ ဖြစ်သည်။
ရုရှားနှင့် မြောက်ကိုရီးယားနှစ်နိုင်ငံစလုံးသည် ကုလသမဂ္ဂ၏ လက်နက်ပိတ်ဆို့မှုကို ချိုးဖောက်ပြီး ပိတ်ဆို့မှုများကို ရှောင်လွှဲသည့် အခြေအနေများနှင့် ကွန်ရက်များမှတစ်ဆင့် လက်နက်နှင့် စစ်လက်နက်ပစ္စည်းများ လွှဲပြောင်းပေးနေကြောင်း အစီရင်ခံစာက စွပ်စွဲထားသည်။ နှစ်နိုင်ငံသည် ၎င်းတို့၏ စစ်ရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို “အနည်းဆုံး မျှော်မှန်းနိုင်သော အနာဂတ်အတွက်” ဆက်လက် လုပ်ဆောင်နိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။
ပူးတွဲကြေညာချက်တွင် MSMT နောက်ကွယ်ရှိ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများဖြစ်သည့် သြစတြေးလျ၊ ကနေဒါ၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမနီ၊ အီတလီ၊ ဂျပန်၊ နယ်သာလန်၊ နယူးဇီလန်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ ဗြိတိန်နှင့် အမေရိကန်တို့က မြောက်ကိုရီးယားအား အဓိပ္ပာယ်ပြည့်ဝသော သံခင်းတမန်ခင်းတွင် ပါဝင်ရန် တိုက်တွန်းထားသည်။
အနောက်နိုင်ငံအစိုးရများသည် နှစ်နိုင်ငံအကြား နက်ရှိုင်းသော မဟာဗျူဟာမြောက် မိတ်ဖက်ဆက်ဆံမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် ရေရှည်ဂယက်ရိုက်ခတ်မှုများနှင့်ပတ်သက်၍ ပိုမိုစိုးရိမ်လာကြသည်။
မကြာသေးမီလများအတွင်းတွင်၊ ရုရှားသည် ယူကရိန်းစစ်ပွဲအတွက် မြောက်ကိုရီးယားမှ ဆက်လက်ထောက်ပံ့မှုရရှိရန်အတွက် အပြန်အလှန်အားဖြင့် မြောက်ကိုရီးယားနှင့် အဆင့်မြင့် အာကာသနှင့် ဂြိုလ်တု နည်းပညာများကို မျှဝေရန် ရုရှားအနေနှင့်လုပ်ဆောင်လာနိုင်ကြောင်း အမေရိကန်က သတိပေးခဲ့သည်။
ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်သည် ယမန်နှစ်က ကာ့စ် (Kursk) ဒေသသို့ ယူကရိန်း က ကျူးကျော် ဝင်ရောက်ပြီးနောက် ရုရှားပိုင်နက် ပြန်လည်ရယူရေးတိုက်ပွဲတွင် မြောက်ကိုရီးယားစစ်သားများကို ပထမဆုံးအကြိမ် အသုံးပြုခဲ့ကြောင်း ဧပြီလတွင် အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။ မြောက်ကိုရီးယားသည် ၎င်း၏ တပ်စွဲထားမှုကို ဧပြီလတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် အတည်ပြုခဲ့သည်။
အနည်းဆုံး နိုဝင်ဘာလကတည်းက ကာ့စ် (Kursk) တွင် မြောက်ကိုရီးယားတပ်ဖွဲ့များ တပ်စွဲထားသော်လည်း အစုလိုက်အပြုံလိုက် အသေအပျောက် သတင်းများ ထွက်ပေါ်ပြီးနောက် ဇန်နဝါရီလတွင် ရှေ့တန်းမှ ဆုတ်ခွာသွားကြောင်း ယူကရိန်းအရာရှိများက ပြောကြားခဲ့သည်။
သက်သေအထောက်အထားများစွာ ရှိနေသော်လည်း ပြုံယမ်းသည် မော်စကိုအား လက်နက်များ ထောက်ပံ့ပေးနေကြောင်း နှစ်နိုင်ငံစလုံးက ငြင်းဆိုထားသည်။ သို့သော် ယမန်နှစ်တွင် ချုပ်ဆိုခဲ့သော အထင်ကရ ကာကွယ်ရေး သဘောတူညီချက်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် ၎င်းတို့နှစ်ဦးစလုံးသည် အခြားတစ်ဦး တိုက်ခိုက်ခံရသည့် အခါတွင် စစ်ရေးအကူအညီများ ချက်ချင်းရရှိရန် ရနိုင်သော နည်းလမ်းအားလုံးကို အသုံးပြုမည်ဟု ကတိပြုခဲ့ကြသည်။
အနောက်နိုင်ငံများက ယူကရိန်းကို ဆက်ပြီး လက်နက်များပေးနေလျှင် သူ့အနေနှင့် ပြုံယမ်းကို လက်နက်များ ထောက်ပံ့ပေးမည်ဟု ပူတင်က သတိပေးထားခဲ့သည်။
မကြာသေးမီ ရက်သတ္တပတ်များက ရုရှားနိုင်ငံသည် ယူကရိန်းမြို့တော်နှင့် အခြားဒေသများကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်မှု များစွာဖြင့် ရက်ကြာကြာ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီးနောက်ယူကရိန်း၏ မဟာမိတ်များသည် ရုရှားနိုင်ငံအတွင်းသို့ တာဝေးပစ်ဒုံးကျည်များ ပစ်လွှတ်ခြင်းအား တားမြစ်ပိတ်ပင်ထားမှုကို ရုတ်သိမ်းခဲ့ပြီး၊ ငြိမ်းချမ်းရေး သဘောတူညီချက် မရရှိခြင်းအပေါ် အမေရိကန်က ပူတင်အပေါ် စိတ်ပျက်မှုများ ပိုမိုကြီးထွားလာနေချိန် ဖြစ်သည်။
