စင်ကာပူ။
စက်တင်ဘာတွင် ကျင်းပမည့် စင်ကာပူသမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲသည် နိုင်ငံ၏အာဏာရ People’s Action Party (PAP) ၏ မျိုးဆက်သစ် အပြောင်းအလဲတစ်ခု ဖြစ်လာတော့မည် ဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွင် ဝန်ကြီးချုပ် လီဟိန်းလောင်း (Lee Hsien Loong) ၏ အစိုးရအဖွဲ့တွင် အကြီးတန်း ဝန်ကြီးတစ်ဦးဖြစ်သည့် အသက် ၆၆ နှစ်ရှိ ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း သာမန် ရှန်မတ်ဂရပ်နမ် (Tharman Shanmugaratnam) က သူသည် သမ္မတအဖြစ် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ယခုလ အစောပိုင်းတွင် ကြေညာခဲ့သည်။ လွတ်လပ်ရေး ရပြီးကတည်းက စင်္ကာပူအစိုးရ၏ PAP ပါတီဝင်အဖြစ်ပါဝင်ခဲ့မှုမှ နုတ်ထွက်ပြီး ဇူလိုင် ၇ ရက်တွင် လက်ရှိ အစိုးရရာထူးမှ နုတ်ထွက်မည် ဖြစ်သည်။
သူ၏ပထမဆုံးအမည်ဖြင့်လူသိများသော သာမန် (Tharman) သည် စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ငွေကြေးအာဏာပိုင်အဖွဲ့ နိုင်ငံဗဟိုဘဏ်တို့တွင် စတင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး PAP ကိုယ်စားလှယ်လောင်းအဖြစ် ၂၀၀၁ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတွင် ၎င်း၏နိုင်ငံရေးပွဲဦးထွက်အဖြစ် ပါဝင် ယှဉ်ပြိုင်သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ သူသည် လေးကြိမ်တိုင်တိုင် အရွေးခံရပြီး အစိုးရ၏ အရေးကြီးဆုံးရာထူးအချို့ဖြစ်သည့် ဘဏ္ဍာရေး ဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသည်။ နိုင်ငံတကာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့၏ အကြံပေးကော်မတီကို ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည့် ပထမဆုံး အာရှနိုင်ငံသားလည်း ဖြစ်သည်။
ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း သာမန် ရှန်မတ်ဂရပ်နမ် (Tharman Shanmugaratnam)
” သာမန် (Tharman) ရဲ့ အတွေ့အကြုံ ကျယ်ပြန့်မှု၊ နိုင်ငံတကာဖိုရမ်နှင့် အေဂျင်စီများနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုတွေက သူရဲ့အကြီးတန်း လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များစွာထက် သူ့ကို ပိုမို ထူးခြားစေပါတယ်” ဟု သြစတြေးလျနိုင်ငံ Queensland တက္ကသိုလ်မှ ဂုဏ်ထူးဆောင်ပါမောက္ခ ဂယ်ရီ ရိုဒင် (Garry Rodan) က ပြောကြားခဲ့သည်။ “ အရေးကြီးတာက၊ ဒီအားသာချက်တွေက သူ့ကို စင်္ကာပူနိုင်ငံသား အများအပြားကို နှစ်သက်စေခဲ့တဲ့ သာတူညီမျှရှိတဲ့ ကမ္ဘာအမြင်နဲ့ ပေါင်းစပ်ထားလို့ပါ။” ဟု သူကဆက်လက်ပြောကြားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းသည် ပြီးခဲ့သည့် အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲများတွင် PAP အတွက် မဲအလုံးအရင်းဖြင့် အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။ ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် မကြာသေးမီက ကောက်ယူခဲ့သော စစ်တမ်းများတွင် သာမန်နှင့်အဖွဲ့သည် ၎င်း၏ မဲဆန္ဒနယ်တွင် ဆန္ဒမဲ ၇၄.၆၁% ရရှိခဲ့သည်။ ဝန်ကြီးချုပ်လီ၏အဖွဲ့ပင်လျှင် ၇၁.၉၁% သာ ရရှိနိုင်ခဲ့သည်။
” သာမန် (Tharman) ထွက်ခွာသွားခြင်းဟာ အစိုးရအဖွဲ့အတွင်း ကြီးမားတဲ့ ဟာကွက်တစ်ခု ကျန်ရစ်လိမ့်မယ်” ဟု Australia’s Flinders University မှ တွဲဖက်ပါမောက္ခ မိုက်ကယ်ဘား (Michael Barr) က Nikkei Asia သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။ ” သူ့ကို ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်မယ်ဆိုရင် သူ့ရဲ့အရည်အချင်းတွေက အစိုးရအဖွဲ့ကို နောက်ထပ်ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုလောက် ထိန်းသိမ်းထားနိုင်မှာဖြစ်တယ်။ အဲဒီလို လုပ်မယ့်အစား၊ သူ့ကို (သမတ) ရာထူးကို တိုးပေးတယ်။” ဟု Barr က ဆိုသည်။ Barr က “ ဘေးတိုက်” မြှင့်တင်ရေးကို ရည်ညွှန်းပြောဆိုခြင်းသည် စင်ကာပူသမ္မတ၏ အခန်းကဏ္ဍ၏ သဘောသဘာဝကို ရည်ညွှန်းသည်။ သမ္မတသည် နိုင်ငံတော်၏ အကြီးအကဲဖြစ်သော်လည်း အစိုးရမူဝါဒ ချမှတ်ရာတွင် တရားဝင်အာဏာ မရှိပါ။ သမ္မတသည် နိုင်ငံရေးမပြေလည်မှုများ၏ အထက်တွင် ရှိနေရန် မျှော်လင့်ထားပြီး ရာထူးကို အခမ်းအနားတက်ရောက်သူအဖြစ် အများအားဖြင့် ရှုမြင်ကြသည်။ အခမ်းအနားများတွင် ပါဝင်တာဝန်ပေးခြင်းနှင့် မြို့ပြနိုင်ငံတော်သို့ နိုင်ငံခြားမှ ဂုဏ်သရေရှိသူများကို ကြိုဆိုခြင်း ပါဝင်သည်။
၂၀၁၇ ခုနှစ်ကတည်းက သမ္မတလောင်းတစ်ဦးတည်းသာရှိသည့် ပထမဆုံးသမ္မတရွေးကောက်ပွဲသည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင်ကျင်းပမည့် နိုင်ငံ၏ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီ ရောက်ရှိလာမည်ဖြစ်သည်။ PAP ပါတီသည် လီး (Lee) မှ အာဏာကို မျိုးဆက်သစ်များဆီသို့ လက်ဆင့် ကမ်းရန် စီစဉ်နေပြီး ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် လောရင့်ဝေါင်း (Lawrence Wong) သည် လာမည့် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲမှာ ပါတီအာဏာကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ဖို့ ရည်ရွယ်ပါသည်။ အာဏာလွှဲပြောင်းပေးအပ်မည့် အချိန်အတိအကျကိုမူ မသိရှိရသေးပေ။
PAP သည် သာမန် (Tharman) ၏ အင်အားရှိသော ရပ်တည်မှုအား ဆုံးရှုံးရန်အခြေအနေရှိ သဖြင့် လီးနှင့် အမွေဆက်ခံသူ ဝေါင်တို့သည် စင်ကာပူကို ပိုမိုစိမ်းလန်းသောမြက်ခင်းများဆီသို့ ပို့ဆောင်ရန်နှင့် ပိုမိုကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးရန်အတွက် မှန်ကန်သော အဖွဲ့အစည်းအင်အားစုအဖြစ် ရှိနေဆဲ ဖြစ်ကြောင်း မဲဆန္ဒရှင်များအား ထုတ်ဖော်ပြသရန် စိန်ခေါ်မှုနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည်။ အာရှဘဏ္ဍာရေးအချက်အချာနေရာသည် COVID-19 အကျပ်အတည်းမှ ပြန်လည်ရုန်းထလာခဲ့သော်လည်း ယူကရိန်းကို ရုရှား၏ကျူးကျော်မှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးနှင့် ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေးပြဿနာများသည် မြို့ပြနိုင်ငံတော်၏ တိုးတက်မှုအတွက် အတားအဆီးများဖြစ်နေခဲ့သည်။
အကဲခတ်အချို့က PAP အစိုးရသည် သူရွေးကောက်ခံရပါက သာမန်၏ တည်ငြိမ်သောလက်ဖြင့် ဖြည့်ဆည်းပေးမည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ အခမ်းအနားတာဝန်များအပြင်၊ စင်ကာပူသမ္မတသည် နိုင်ငံ၏ကြီးမားသောဘဏ္ဍာရေးအရန်ငွေများအတွက် တံခါးစောင့်တစ်ဦးဖြစ်သည်- အစိုးရသည် သမ္မတ၏ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ထိုအရင်းအမြစ်များကိုသာ ထုတ်ယူနိုင်သည်။ “ နိုင်ငံတော် အကြီးအကဲဖြစ်သည့်အပြင်၊ စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ အရန်ငွေများနှင့် စင်ကာပူပြည်သူ့ဝန်ဆောင်မှုများ၏ ဂုဏ်သိက္ခာကို ကာကွယ်ရန် သမ္မတ၏ တာဝန်လည်းဖြစ်သည်” ဟု ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအရ သိရသည်။
“မစ္စတာသာမန် ရွေးကောက်ခံရရင် အစိုးရနဲ့ တိုင်ပင်မယ်ဆိုရင် သူ့ရဲ့ အကြံဉာဏ်နဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုတွေကို သေချာပေါက် ပေးမှာပါ” ဟု စင်ကာပူ စီမံခန့်ခွဲမှု တက္ကသိုလ်မှ ဥပဒေ လက်ထောက် ပါမောက္ခ ယူဂျင်းတန်က ပြောသည်။ “ မစ္စတာသာမန်သည် ဘဏ္ဍာရေးနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များတွင် စိတ်အားထက်သန်စွာ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရန် ကျွန်ုပ်တို့ မျှော်လင့်နိုင်သည်၊ ၎င်းသည် ၎င်း၏ အကြံဉာဏ်နှင့် ကျွမ်းကျင်မှုများကို သမ္မတအဖြစ်နှင့်ပင် ကမ်းလှမ်းရန် အားကိုးအားထားပြုနိုင်ပါသည်။” ယခုအချိန်အထိ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မည့် အစီအစဉ်များကို အခြားသူတစ်ဦးတည်းသာ ကြေညာထားပြီးဖြစ်သည်- အသက် ၆၃ နှစ်အရွယ် စွန့်ဦးတီထွင်သူ ဂျော့ဂ်ျဂို (George Goh )သည် အာရှတွင် အိမ်သုံးလက်လီဆိုင်ခွဲ Harvey Norman ကို တိုးချဲ့လုပ်ကိုင် နေသူဖြစ်သည်။ တသီးပုဂ္ဂလ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းအဖြစ် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင် မည်ဟု ဂိုက ပြောကြားခဲ့သည်။
“အာဏာရနိုင်ငံရေးပါတီနဲ့ အလွန်နီးကပ်စွာ လိုက်လျောညီထွေရှိနေခြင်းကြောင့် သူသမ္မတဖြစ်ခွင့်ရှိသူ ဟုတ်မဟုတ် မေးစရာရှိပါတယ်” ဟု စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်ဂို့က သာမန်နှင့်ပတ်သက်ပြီး ဇွန်လအစောပိုင်းက သူ၏ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။ “ရုံးရဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာကို ထိန်းသိမ်းဖို့အတွက် သမ္မတဟာ နိုင်ငံရေး အထက်မှာတင်မကဘဲ အဲဒီလို ခံယူချက်ရှိရမယ်”ဟု ဂို့ကဆိုသည်။ စင်္ကာပူသမ္မတသည် ခြောက်နှစ်သက်တမ်း တာဝန်ထမ်းဆောင်ပြီး လူထုမဲဖြင့် တိုက်ရိုက်ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခံရသည်။ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများသည် အနည်းဆုံး အသက် ၄၅ နှစ်ရှိရမည်ဖြစ်ပြီး သက်ဆိုင်ရာ အစိုးရ သို့မဟုတ် ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍ ဝန်ဆောင်မှုလိုအပ်ချက်များနှင့် ကိုက်ညီရမည်။ ပြည်သူ့ရေးရာကဏ္ဍမှ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများသည် ဝန်ကြီး၊ လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ သို့မဟုတ် အခြားရာထူးတာဝန်များအဖြစ် အနည်းဆုံး သုံးနှစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ရမည်ဖြစ်ပါသည်။
သမ္မတရာထူးအတွက် ကိုယ်စားပြုမှုသေချာစေရန် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ပြင်ဆင်ပြီးနောက် ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ပြိုင်ပွဲကို ၁၉၇၀ ခုနှစ်ကတည်းက အရွေးမခံရသေးသော လူနည်းစု မလေးအသိုက်အဝန်းမှ အဖွဲ့ဝင်များအတွက် သီးသန့်ထားခဲ့သည်။ တစ်ဦးတည်းသော အရည်အချင်းပြည့်မီသော ကိုယ်စားလှယ်လောင်းအဖြစ် လက်ရှိသမ္မတ ဟာလီမာ့ ယာကွပ် (Halimah Yacob) သည် မလေးအမျိုးသမီးရှေ့နေ နိုင်ငံရေးသမားဟောင်းတစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ မဲပေးရခြင်းမရှိဘဲ သမတအဖြစ် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုခဲ့သည်။ မစ္စတာသာမန်သည် အိန္ဒိယလူမျိုးဖြစ်သော်လည်း လာမည့်ပြိုင်ပွဲအတွက် မည်သည့် လူနည်းစုအတွက်မဆို သီးသန့်ပြုလုပ်ထားခြင်း မရှိတော့ချေ။ စင်္ကာပူတွင် တရုတ်လူမျိုးများသည် လူများစုဖြစ်သည်။
ဗြိတိန်နိုင်ငံတွင်လည်း ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာသူ ရီရှီဆူးနတ် (Rishi Sunak) သည်အိန္ဒိယနွယ်ဖွား မျိုးရိုးမှ ဆင်းသက်ပြီး ဗြိတိန်တွင် မွေးဖွားလာသူ ဖြစ်သည်ကို တွေ့ရသည်။ အိန္ဒိယမျိုးနွယ်များ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးတွင် ဖြန့်ကျက်ပါဝင်လာသည်မှာ စိတ်ဝင်စားစရာ ဖြစ်သည်။
