ဖေဖော်ဝါရီလ (၂၇) ရက်။
ထိုင်ဝမ်သမ္မတ၏ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူဖြစ်ခဲ့သူ ကိုလပ်စ်ယိုတာကာ (Kolas Yotaka) သည် တပ်ကာကာလ်ဆင် (Tucker Carlson) ၏ ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်နှင့် မကြာသေးမီက ပြုလုပ်ခဲ့သည့် အင်တာဗျူးကို ကြည့်ရှုသောအခါတွင် သူမတွင် အတွေးတစ်ခု ဝင်လာသည်။ “ပူတင်နဲ့ ရှီကျင့်ဖျင်က အတူတူပါပဲ” လို့ သူမက ပြောပြခဲ့ပါသည်။ “ဘာလို့လဲဆိုတော့ သူတို့နှစ်ယောက်လုံးက သူတို့နိုင်ငံမှာ အရင်က ရှိခဲ့တဲ့ အင်ပါယာဟောင်းတွေကို ကိုယ်စားပြုတယ်လို့ ယုံကြည်တာကြောင့်ပါ။ သူတို့ဟာ သူတို့ရဲ့နိုင်ငံကို နိုင်ငံခြားအင်အားကြီးနိုင်ငံတွေရဲ့ရန်မှ ကာကွယ်နိုင်ရန် ရွေးချယ်ခံထားရတဲ့ ခေါင်းဆောင်တွေ ဖြစ်တယ်လို့ မိမိကိုယ်ကို ထင်မြင်နေကြပါတယ်။ ပြီးတော့ သူတို့က အာဏာကို ထာဝစဉ် ဆုပ်ကိုင်ထားချင်နေကြတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ဒီအချက်က ကြောက်စရာကောင်းတယ်။ ပြီးတော့ အဓိပ္ပာယ်လည်း မရှိဘူး။
အဓိပ္ပာယ်ရှိသည်ဖြစ်စေ မရှိသည်ဖြစ်စေ ပူတင်၏ယူကရိန်းကို ရက်စက်စွာ ကျူးကျော်မှုသည် ယခု တတိယနှစ်သို့ ချဉ်းနင်း ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး အသက်ထောင်သောင်းနှင့်ချီကာ သေဆုံးခဲ့ရပြီး ဒေါ်လာဘီလီယံနှင့်ချီ၍ ဆုံးရှုံးခဲ့သည်၊ ပူတင်သည် သမိုင်းအရ မကျေနပ်ချက်များနှင့် အမျိုးသားရေးဝါဒကို ဆော်သြခြင်းဖြင့် ယူကရိန်းအပေါ် ၎င်း၏ စစ်ရေးအရ ရန်စမှုကို တရားမျှတကြောင်း ဆိုခဲ့သည်။ သူ၏ကျူးကျော်မှုသည် ကျိုးကြောင်းဆီလျော်ကြောင်း ခုခံပြောကြားနေမှုသည် တရုတ်ခေါင်းဆောင် ရှီကျင့်ဖျင့်က ပေကျင်း၏ထိုင်ဝမ်အရေးကို တသမတ်တည်း ဘောင်ခတ်ထားသည့် သမိုင်းဝင်အခွင့်အရေးနှင့် အမျိုးသားပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေး ပြောကြားချက်နှင့် ပဲ့တင်ထပ်တူညီနေခဲ့သည်။
“ဒီမိုကရေစီကို ဂရုစိုက်သူတိုင်း၊ လူ့အခွင့်အရေးကို ဂရုစိုက်သူတိုင်း သတိထား အာရုံစိုက်ရမယ်” ဟု ယိုတာကာ က သတိပေးခဲ့ပြီး၊ ပူတင်၏ ယူကရိန်းကို ကျူးကျော်မှုနှင့် ထိုင်ဝမ်နှင့်ပတ်သက်ပြီး ရှီကျင့်ဖျင်ပြောဆိုမှုများသည် ဆင်တူဖြစ်နေမှုများနှင့် သက်ဦးဆံပိုင်ခေါင်းဆောင်များ၏ ရည်မှန်းချက်များသည် ဒီမိုကရေစီကို ခြိမ်းခြောက်မှု ဖြစ်နေကြောင်း ရည်ညွှန်းခဲ့သည်။ ယခုလအစောပိုင်းတွင်၊ နေတိုးအတွင်းရေးမှူးချုပ် ဂျင်းစတော့တင်ဘာဂ့် (Jens Stoltenberg) သည် ပူတင်၏ ၂၀၂၂ ဘေဂျင်းခရီးစဉ်ကို ထောက်ပြပြီး ယူကရိန်းအား လုံးလုံးလျားလျား ကျူးကျော်မှု မစတင်မီ ရက်ပိုင်းအလိုတွင် အလားတူ သတိပေးခဲ့ဖူးသည်။ “(ပူတင်) ဟာ သမ္မတရှီနဲ့ သဘောတူညီချက်တစ်ခုကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီး ကန့်သတ်ချက် မရှိဘဲ အတူလက်တွဲ လုပ်ဆောင်ဖို့ ကတိပြုခဲ့ပါတယ်” ဟု ဂျင်းစတော့တင်ဘာဂ့်က မြူးနစ် လုံခြုံရေးညီလာခံသို့ ပြောကြားခဲ့သည်။
“ကျမတို့မြင်တာကတော့ တရုတ်နဲ့ ရုရှားကတဦးနဲ့တဦး ပိုမိုနီးကပ် လာနေတယ်။ ဒါကြောင့် ယူကရိန်းမှာ သမ္မတပူတင် အနိုင်ရရင် ယူကရိန်းတွေအတွက် စိန်ခေါ်မှုတင်မကဘူး ဒီအချက်က ပူတင်ကိုသာမက ရှီကိုလည်း စစ်အင်အားသုံးပြီး သူတို့လိုချင်တာကို ရရှိနိုင်တယ်ဆိုတဲ့သတင်းစကားကို ပေးမှာပဲ ဖြစ်တယ်။ “ ဒီနေ့ ယူကရိန်းမှာ ဘယ်လို ဖြစ်သွားသလဲ မနက်ဖြန် ထိုင်ဝမ်မှာလည်း အဲဒီလို ဖြစ်သွားနိုင်တယ်။”
တရုတ်အာဏာရကွန်မြူနစ်ပါတီက ထိုင်ဝမ်၏ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ဒီမိုကရေစီသည် ၎င်း၏နယ်မြေ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး ၎င်းကို ထိန်းချုပ်ထားခြင်း မရှိသော်လည်း လိုအပ်ပါက ကျွန်းကို အင်အားသုံး၍ သိမ်းယူမည်ဟု ကတိပြုထားသည်။
ထိုင်ဝမ်နှင့် ယူကရိန်းကြား နှိုင်းယှဉ်မှုများကို တရုတ်က တွန်းအားပေးခဲ့ပြီး နိုင်ငံအနည်းငယ်ကသာ ထိုင်ဝမ်ကျွန်း၏ အချုပ်အခြာအာဏာကို အသိအမှတ်ပြုကြောင်း ထောက်ပြခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုင်ဝမ်နှင့် ယူကရိန်းကြား အလားအလာရှိသော ပြိုင်ဆိုင်မှုများ သို့မဟုတ် ရုရှားစစ်ပွဲအပေါ် ကမ္ဘာ့တုံ့ပြန်မှုကို ရှီက စောင့်ကြည့်နေနိုင်သည်ဟူသော မှတ်ချက်များအပေါ် တရုတ်နှင့် ရှီ၏ ကိုယ်ပိုင်တုံ့ပြန်မှု အပေါ်တွင် မူတည်နေသည်။
နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများအောက်တွင် နိုင်ငံများ၏ပိုင်နက်နယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှုကို ထိန်းသိမ်းရန် ရည်မှန်းထားချက်ကို တရုတ်က သဘောတူထားသော်လည်း ယူကရိန်းကျူးကျော်မှုအား ပေကျင်းက ရှုတ်ချရန် ငြင်းဆိုထားသည်။ တရုတ်သည် ပဋိပက္ခတွင် သမာသမတ်ကျစွာ ရပ်တည်သည်ဟု ဆိုထားသော်လည်း ရုရှားနှင့် ၎င်း၏ စီးပွားရေး၊ မဟာဗျူဟာနှင့် သံတမန်ဆက်ဆံရေးကို ဆက်လက်ခိုင်မြဲစေကာ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှု ဒဏ်ခံရသော ရုရှားစီးပွားရေးအတွက် အဓိက စီးပွားရေး အသက်သွေးကြော ဖြစ်လာခဲ့သည်။
အမျိုးသားရေးလက္ခဏာကိုအမြင်မှားခြင်း
ပူတင်နှင့် ကာလ်ဆန် အင်တာဗျူးတွင် ရုရှားသမ္မတသည် ယူကရိန်းအပေါ် ၎င်း၏ ပိုင်နက် ရည်မှန်းချက်များကို ဖော်ပြရန် အခွင့်အရေးပေးခဲ့သည်ဟု ဝေဖန်သူများက ဆိုသည်။ ပူတင်သည် သမိုင်းဝင်အခွင့်အရေးများကို ဟောပြောခဲ့ပြီး ပြင်ပဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုကို ပယ်ချခဲ့ပြီး ၎င်း၏အမျိုးသား အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်ရန်အတွက် လိုအပ်ချက်အဖြစ် ယခင်ဆိုဗီယက် နိုင်ငံဟောင်း (ယူကရိန်း) အပေါ် ရုရှား၏ မညှာမတာရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများကို တရားမျှတသည်ဟု ပြောဆိုခဲ့သည်။
ထို့အပြင် ပူတင်သည် ယူကရိန်းစစ်သည်များသည် ၎င်းတို့၏ ဒီမိုကရေစီဇာတိမြေကို အမှန်တကယ် အသေခံ ကာကွယ်နေမှုကို သူက ထိုသူများသည် ရုရှားများသာ ဖြစ်သည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။ “ရုတ်တရက် ယူကရိန်းစစ်သားတွေက အဲဒီနေရာကနေ ရုရှားလို အော်ဟစ်နေတယ်။ ပီသတဲ့ရုရှားစကားသံအတိုင်းပဲ ရုရှားလူမျိုးတွေ ဘယ်တော့မှ လက်နက်မချပါဟု ဆိုကာ သူတို့အားလုံး သေဆုံးခဲ့ကြတယ်။ သူတို့ကိုယ်သူတို့ ရုရှားလို့ သတ်မှတ်နေကြတုန်းပါပဲ။ အခုဖြစ်ပျက်နေတာတွေက ပြည်တွင်းစစ်ရဲ့ အတိုင်းအတာတစ်ခုပါပဲ” ဟု ပူတင်က ပြောကြားခဲ့သည်။
ပူတင်အား ဝေဖန်သူများကမူ ပူတင်သည် ယူကရိန်းနိုင်ငံအကြောင်း သူ၏ပုံဖော်မှု စိတ်ကူးယဉ်ကမ္ဘာတွင် နေထိုင်နေပုံရသည်။ ရုရှားက ယူကရိန်းကို ပိုင်ဆိုင်ခဲ့ပြီး ထိုနိုင်ငံသားများကိုလည်း ရုရှားနိုင်ငံသားများအဖြစ် ဖော်ပြနေခဲ့သည်။ ဤဆောင်းပါးရေးသူသည် ၂၀၁၄ နှင့် ၂၀၂၂ ခုနှစ်တို့တွင် ရုရှား-ယူကရိန်းစစ်ပွဲကို လွှမ်းခြုံပြီး ဆန့်ကျင်ဘက် ခံစားချက်များကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည်။
ယူကရိန်းတစ်ဦးတယောက်ကမှ သူတို့ကိုယ်သူတို့ ရုရှားဟု သတ်မှတ်ကြောင်း ကျွန်ုပ်အား မပြောခဲ့ပါ။ အင်တာဗျူး လုပ်ဖူးသူတိုင်း (ယူကရိန်းဘာသာစကားဖြင့်) ယူကရိန်းနိုင်ငံကို ရက်ရက်စက်စက် ဗုံးကြဲခဲ့ကြသော ရုရှားများအတွက် ၎င်းတို့၏ အမုန်းတရားများကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် (ယူကရိန်းဘာသာစကားဖြင့်) ဟောပြောခဲ့ကြသည်။ သဘောထားကွဲလွဲမှုများကို နှိမ်နင်းခြင်း၊ သတင်းစီးဆင်းမှုကို ထိန်းချုပ်ခြင်းနှင့် ဖြစ်နိုင်ချေရှိသော ခြိမ်းခြောက်မှုများဖြင့် အကြွင်းမဲ့အာဏာရရှိနိုင်ရန် စုစည်းနေသည့် ပူတင်နှင့် ရှီကဲ့သို့သော ခေါင်းဆောင်များအတွက် လူထုသဘောထားသည် အနည်းငယ်သာ အရေးကြီးသည်ဟု လေ့လာသူများက ယုံကြည်ကြသည်။
ပူတင်အတွက် ရုရှားနှင့် ယူကရိန်း၏ သမိုင်းဝင်ဆက်ဆံရေးသည် ရာစုနှစ်များစွာ မျှဝေထားသော သမိုင်း၊ ယဉ်ကျေးမှုဖလှယ်မှုနှင့် နိုင်ငံရေး မဟာမိတ်ဖွဲ့မှုများတွင် နက်ရှိုင်းစွာ အမြစ်တွယ်နေသည်။ ရုရှားသြဇာလွှမ်းမိုးမှုနယ်ပယ်အတွင်း ၎င်း၏ ပါဝင်မှုကို အကြောင်းပြရန် လုံလောက်ပါသည်။ ယူကရိန်းသည် တစ်ချိန်က ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု၏ အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်သော်လည်း လွတ်လပ်ရေးရပြီး နိုင်ငံခြားအုပ်ချုပ်မှုကာလများ ပါဝင်သည့် ရှည်လျားရှုပ်ထွေးသော သမိုင်းကြောင်းရှိသည်။ အလားတူပင် ရှီသည် ထိုင်ဝမ်နှင့် “ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေး” ကို တရုတ်နိုင်ငံ၏ “အမျိုးသား ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေး” အတွက် ကြီးမားသော မဟာဗျူဟာတွင် ထည့်သွင်းထားသည်။
နှစ်ထောင်ပေါင်းများစွာတိုင် ဌာနေတိုင်းရင်းသားများ နေထိုင်လာခဲ့သည့် ထိုင်ဝမ်ကျွန်းအား ၁၈၉၅ ခုနှစ်တွင် နယ်ချဲ့ဂျပန်လက်သို့ မရောက်မီ နှစ်ပေါင်း ၂၀၀ ကျော် အုပ်ချုပ်ခဲ့သော ကွင်း (Qing) မင်းဆက်က ၁၆၈၃ ခုနှစ်တွင် သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ယင်းကျွန်းသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ပြီးဆုံးချိန်အထိ တရုတ်၏အုပ်ချုပ်ခံ အမျိုးသားရေးဝါဒီအစိုးရ၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင် ရာစုဝက်ကြာအောင် ဂျပန်ကိုလိုနီအဖြစ် တည်ရှိနေခဲ့သည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် တရုတ်ပြည်တွင်းစစ်တွင် ကွန်မြူနစ်များကို ရှုံးနိမ့်ပြီးနောက် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ချန်ကေရှိတ်နှင့် ၎င်း၏ အမျိုးသားရေးတပ်များသည် ထိုင်ဝမ်သို့ ထွက်ပြေးကာ တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ အစိုးရ၏နေရာကို ထိုင်ဝမ်ကျွန်းသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။
ရှီသည် တရုတ်ပြည်မကြီးနှင့် ထိုင်ဝမ်၏ သမိုင်းဝင် ဆက်ဆံရေးကို မြှင့်တင်ခဲ့ပြီး ကျွန်းကို သိမ်းပိုက်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ ကာလကြာရှည်စွာ ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ ကြွေးကြော်သံကို အားကောင်းစေခဲ့သည်။ “ရိုးသားမှုနဲ့ အမြင့်မားဆုံးသော ကြိုးပမ်းမှုတွေနဲ့ ငြိမ်းချမ်းစွာ ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေးအတွက် ဆက်လက် ကြိုးပမ်းသွားမှာ ဖြစ်ပေမယ့် အင်အားသုံးမှုကို စွန့်လွှတ်ဖို့ ဘယ်တော့မှ ကတိမပေးဘဲ လိုအပ်သလို ဆောင်ရွက်ပေးရမယ့် ရွေးချယ်ခွင့်အဖြစ် ချန်ထားမှာ ဖြစ်ပါတယ်၊ ဒါက ပြင်ပ အင်အားစုတွေရဲ့ စွက်ဖက်မှုနဲ့ ထိုင်ဝမ်လွတ်လပ်ရေးကို ကြိုးပမ်းနေတဲ့ ခွဲထွက်ရေးသမား အနည်းငယ်ကိုသာ ဦးတည်တာပါ။” ဟု ရှီက ၂၀၂၂ ခုနှစ် ပါတီပွဲကြီးတစ်ခု၌ မိန့်ခွန်းတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။
ရှီသည် တူညီနေသော အထောက်အထားကို အသုံးချရန်လည်း ကြိုးစားခဲ့သည်။ “ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားရဲ့ နှစ်ဘက်စလုံးက လူတွေက တရုတ်တွေဖြစ်ပြီး ဆွေမျိုးပေါက်ဖော်နဲ့ အပြန်အလှန် အကူအညီတွေပေါ်မှာ တည်ဆောက်ထားတဲ့ သဘာဝအရ ရင်းနှီးမှုနဲ့ အမျိုးသားလက္ခဏာကို မျှဝေကြပါတယ်။ ဒါက ဘယ်သူကမှ ဘယ်တော့မှ မပြောင်းလဲနိုင်တဲ့ အမှန်တရားပါပဲ” ဟု ရှီက ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။
၁၉၉၂ ခုနှစ်ကတည်းက ထိုင်ဝမ်ရှိ လူများ၏ ကိုယ်ပိုင်အမှတ်အသား အပြောင်းအလဲများကို ခြေရာခံခဲ့သည့် ထိုင်ဝမ် National Chengchi University Election Study Center ၏ စစ်တမ်းများအရ ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ထိုင်ဝမ်ရှိ လူများ၏ ၆၂% နီးပါးသည် ထိုင်ဝမ်လူမျိုးများအဖြစ် မိမိကိုယ်ကို သတ်မှတ်ထားပြီး၊ ၂.၄% ကသာ တရုတ်လူမျိုးများဟု ခံယူခဲ့သည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည် အမေရိကန်ကဲ့သို့ ပြင်ပအင်အားစုများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကို အကျင့်ပျက်ခြစားမှုအဖြစ် အပြစ်တင်သည်။
တိုင်ပေသည် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် သမ္မတ Tsai Ing-wen ၏ အပြတ်အသတ် အရွေးခံရမှုကို အကြီးအကျယ် လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့ပြီး ၎င်း၏ဒီမိုကရက်တစ်တိုးတက်ရေးပါတီသည် ယခုနှစ်အတွင်း မကြုံစဖူး တတိယသမ္မတသက်တမ်း ရရှိအောင် ကူညီပေးခဲ့သည့် ထိုင်ဝမ်၏နောက်ထပ် ဟောင်ကောင်ဖြစ်လာမည်ကို ကြောက်ရွံ့ခြင်း၊ ပေကျင်းမှ မဟုတ်မမှန် လုပ်ကြံသတင်းများ၊ ယင်းရလဒ်များသည် ထိုင်ဝမ်၏ နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်း၏ အဓိကအင်္ဂါရပ်ကို ပေါ်လွင်စေသည်။ နိုင်ငံသားများစွာသည် ၎င်းတို့၏ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့အစည်းများ၊ လွတ်လပ်မှုနှင့် ကွဲပြားသော ကိုယ်ပိုင်လက္ခဏာကို မြတ်နိုးကြသည်။
ဤကဲ့သို့သော စိတ်ဓာတ်များသည် ပြည်မကြီးတွင် တစ်ဦးတည်း အုပ်ချုပ်မှု တစ်သက်တာအတွက် မရှိမဖြစ် လိုအပ်သော ရှီအတွက် အကျိုးမရှိနိုင်ပေ။ ထိုင်ဝမ်၏ အတွင်းနှင့် အပြင်တွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ရှုမြင်ကြသည့်တစ်ခုမှာ ရှီသည် ထိုင်ဝမ်ကို တရုတ်ကွန်မြူနစ် ပတ်လမ်းအတွင်းသို့ ၂၀၄၉ ခုနှစ် အရောက် ပို့ဆောင်ရန် သန္နိဋ္ဌာန်ချထားကြောင်းနှင့် တရုတ်ပြည်မကြီးကို ပါတီ၏အုပ်ချုပ်မှု နှစ် ၁၀၀ ပြည့် နှစ်ပတ်လည်နေ့လည်း ဖြစ်သည်။ ထိုသို့မလုပ်ဆောင်နိုင်လျှင် ပေကျင်း၏အခွင့်အာဏာနှင့် ရှီ၏ခေါင်းဆောင်မှုကို ထိခိုက်စေလိမ့်မယ်ဟု လေ့လာသူများက ပြောကြပါသည်။
ယနေ့တွင် ရှီသည် ကမ္ဘာစစ် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီကတည်းက ရာစုနှစ်တစ်ခုအတွင်း မကြုံဖူးသော အရှိန်အဟုန်ဖြင့် တရုတ်စစ်တပ်ကို တိုးချဲ့လျက်ရှိသည်။ ရှီ၏စစ်ရေးတည်ဆောက်မှုသည် နာဇီဂျာမနီနှင့် ဧကရာဇ်ဂျပန်တို့ ပေါင်းစပ်ထားသည်ထက် ပိုကြီးသည်ဟု ရှီ၏စစ်ရေးတည်ဆောက်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ တစ်ချိန်က တရုတ်လေ့လာသုံးသပ်သူ စတိဗ်ဆန်က ပြောဖူးသည်။ ရှီသည် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံးရေတပ်ကို တည်ဆောက်ရန် အမိန့်ပေးထားပြီးဖြစ်ကာ နျူကလီးယား၊ အာကာသနှင့် AI စစ်ပွဲများတွင် ၎င်း၏ရည်မှန်းချက်များကို လျှပ်စီးကြောင်းကဲ့သို့ အရှိန်မြှင့်လုပ်ဆောင်လျက်ရှိသည်။ Atlantic Council မှ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ တရုတ်ရေးရာအချက်အခြာဌာန (Global China Hub) မှ ဝိုင်းတော်သား ဝမ်တီဆန်း (Wen-Ti Sung) က အထူးသဖြင့် ရှီ၏ အခိုင်အမာ ခေါင်းဆောင်မှုနှင့် ထိုင်ဝမ်အတွက် ၎င်း၏ ဂယက်ရိုက်ခတ်မှုများကို ကိုးကားပြီး အာဏာရှင်ဆန်သော ရန်လိုမှုများကို တားဆီးရန် ဒီမိုကရေစီ စည်းလုံးညီညွတ်မှု လိုအပ်ကြောင်း အလေးပေး ပြောကြားခဲ့သည်။
“ရှီရဲ့ခေါင်းဆောင်မှုဟာ မြင့်မားတဲ့ ပရောဂျက်ကြောင့် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ယုံကြည်မှုအပြည့်နဲ့ လက္ခဏာဆောင်ပါတယ်။ ရှီကျင့်ဖျင်ပြောတဲ့ အရှေ့တိုင်းက မြင့်တက်လာနေပြီး အနောက်က တစ်ချိန်လုံး ဆုတ်ယုတ်နေတယ်လို့ ပြောဆိုချက်ကို သင်ကြားမိမှာပါ၊” လို့ ဆိုပါတယ်။ “ ယုံကြည်မှု တိုးလာတာကြောင့် ရှီကျင့်ဖျင်က ထိုင်ဝမ်အရေးမှာ စိတ်ရှည်သည်းခံမှု နည်းပါးလာတာကို မြင်နေရတယ်”
မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်းတွင် တရုတ်နိုင်ငံသည် ၎င်း၏ ပိုင်နက်နယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှုကို အခိုင်အမာ ပြောဆိုရန်အတွက် ထိုင်ဝမ်အား ၎င်း၏ စစ်ရေးခြိမ်းခြောက်မှုကို သိသိသာသာ တိုးမြင့်လာခဲ့ပြီး ကျွန်းအနီးတွင် မကြာခဏ လေပိုင်နက်ကျူးကျော်မှု၊ ရေတပ်လေ့ကျင့်မှုများနှင့် ကြီးမားသော စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများ အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ ပေကျင်း၏စစ်ရေးတည်ဆောက်မှု၊ ခေတ်မီအောင် ကြိုးပမ်းမှုများနှင့် အဆင့်မြင့်လက်နက်များ ဖြန့်ကျက်ခြင်းသည် ထိုင်ဝမ်ကို အကျပ်ကိုင် ခြိမ်းခြောက်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ကို ပိုမိုထင်ရှားစေပြီး ဒေသတွင်း တင်းမာမှုများ တိုးမြင့်လာနေချိန်တွင် ဖြစ်သည်ဟု လေ့လာသူများက ဆိုသည်။ ထိုင်ဝမ်၏အနာဂတ်နှင့် ယူကရိန်းနိုင်ငံတို့နှင့် နှိုင်းယှဉ်သောအခါတွင် နှိုင်းယှဉ်မှုသည် ၎င်း၏ကန့်သတ်ချက်များရှိပြီး တစ်ခုစီကို ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင်သတ်မှတ်ချက် အခြေအနေများဖြင့် နားလည်ရမည်ဖြစ်သည်။
တချက်ရှိသည်မှာ ထိုင်ဝမ်သည် ဝါရှင်တန်ထံမှ တရားဝင် မဟုတ်သော်လည်း၊ ကျွန်းအား အတင်းအကျပ် သိမ်းပိုက်ရန် ဘေဂျင်း၏ ကြိုးပမ်းမှုတိုင်းကို ရှုပ်ထွေးမှုရှိသော်လည်း ထိုင်ဝမ်သည် သိသိသာသာ နိုင်ငံတကာ၏ ထောက်ခံမှုကို ရယူထားသည်။ ထို့အပြင် ထိုင်ဝမ်ဆက်ဆံရေး အက်ဥပဒေအောက်တွင် မိမိကိုယ်ကို ခုခံကာကွယ်သည့်နည်းလမ်းဖြင့် ထိုင်ဝမ်ကိုထောက်ပံ့ရန် အမေရိကန်၏ ကတိကဝတ်က ယူကရိန်း၏ အခြေအနေနှင့် ကွဲပြားစေသည်။
ထို့ကြောင့် ကျန်ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများက ပူတင်အပေါ် တုံ့ပြန်ပုံနှင့် ထိုင်ဝမ်တစ်ဝိုက်နှင့် ကျယ်ပြန့်သော ဒေသတွင် ရှီ၏ ရန်လိုမှု လက္ခဏာများသည် ရှီ၏ တွက်ချက်မှုအပေါ် သက်ရောက်မှု ရှိနိုင်သည်ဟု ပညာရှင်များက ဆိုသည်။ ပူတင်က ယူကရိန်းအား “ ဖန်တီးထားသည့်နိုင်ငံအတု” အဖြစ် ပြောဆိုလိုက်ခြင်းမှာ ထိုင်ဝမ်နှင့် ဆက်စပ်နေသည့် ကိစ္စအားလုံးသည် “ ပြည်တွင်းရေး” ဖြစ်သည်ဟူသော ရှီ၏အခိုင်အမာပြောဆိုမှုကို အလားတူ ထင်ဟပ်စေသည်ကို သတိပြုမိသူများအတွက် အလျှော့မပေးသော ရပ်တည်ချက်သည် စိုးရိမ်ပူပန်မှု ဖြစ်စေသည်။ ထိုင်ဝမ်ရှိ အများစုက ပူတင်ကဲ့သို့ ရှီကျင့်ဖျင်သည်သူ၏ စကားများကို အကောင်အထည်မဖော်မီ အချိန်တစ်ခုကို စောင့်နေမည်ကို စိုးရိမ်နေကြသည်။
Source: CNN
