မြန်မာနိုင်ငံတွင် လှုပ်ခတ်ခဲ့တဲ့ ပြင်းအား ၇.၇ ငလျင်ကြောင့် စုပုံနေတဲ့ အပျက်အစီး တန်ချိန် နှစ်သန်းခွဲကို အနည်းဆုံး ကုန်တင်ကား ၁၂၅ ၀၀၀ စီး ခန့် အသုံးပြုပြီး အပျက်အစီးတွေကို ဖယ်ရှားရမယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှုအစီအစဉ် (UNDP) က ဧပြီလ ၁၄ ရက်နေ့က သတင်းထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
အဲ့ဒီအပျက်အစီးတွေကို remote sensing ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာနည်းနဲ့ တွက်ချက်ခဲ့ပြီး ငလျင်ကြောင့် ဘယ်လောက်ပျက်စီးဆုံးရှုံးခဲ့တယ်ဆိုတာကို UNDP က ဖော်ပြခဲ့ပြီး အပျက်အစီးပုံတွေကို အမြန်ဆုံး ဖယ်ရှားဖို့နဲ့ အရေးကြီးတဲ့ အခြေခံအဆောက်အအုံတွေကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ဖို့နဲ့ နေအိမ်တွေ ပြန်လည်တည်ဆောက်တာတွေဟာ အရေးကြီးတဲ့ကြိုးပမ်းမှု တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှုအစီအစဉ် (UNDP) က ထုတ်ပေးတဲ့ အထောက်အထား မှတ်တမ်းသစ်က အလေးပေး ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် အိမ်ခြေ ၁၀,၀၀၀ ကျော်နဲ့ ပြည်သူ့ဝန်ဆောင်မှု အဆောက်အအုံတွေ သိသိသာသာ ပျက်ဆီးခဲ့ပြီး ကျန်းမာရေး အဆောက်အအုံ ၁၂၈ ခုဟာလည်း သိသိသာသာ ပျက်စီးခြင်း ဒါမှမဟုတ် ပျက်စီးသွားနိုင်ခြေ မြင့်မားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရတဲ့လူတွေကို ဝန်ဆောင်မှုပေးဖို့ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံတွေ နည်းပါးလာတဲ့အတွက် နောက်ပိုင်းမှာ အရေးကြီးတဲ့ ဆေးဝါးကုသမှု ပေးဆောင်နိုင်မှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး စိုးရိမ်စရာရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ခန့်မှန်းခြေ အဆောက်အအုံ ၁.၆ သန်းဟာ ငလျင်ပြင်းထန်မှု အဆင့် ၇ နှင့် အထက်ရှိတဲ့ ဧရိယာတွေမှာ တည်ရှိနေတယ်ဆိုတာ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာချက်တွေအရ သိရတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ အဆင့် ၇ တုန်ခါမှုဟာ အလွန်ပြင်းထန်ပြီး တည်ဆောက်ထားတဲ့ အဆောက်အအုံ အများအပြားဟာ အင်အားပြင်း ငလျင်ဒဏ်ကို ခံနိုင်ရည်ရှိစေဖို့ ဒီဇိုင်းထုတ်ပြီး တည်ဆောက်ထားတာ မရှိဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။
UNDP ရဲ့ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာချက်ဟာ ခေတ်မီဂြိုလ်တုကနေတဆင့်ရရှိတဲ့ ဓာတ်ပုံတွေကို အသုံးပြုပြီး လေ့လာတဲ့ အဆောက်အအုံ ပျက်စီးမှုတွေကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်း (လုံးဝပျက်စီးသွားခြင်း၊ တစိတ်တပိုင်းပျက်စီးနဲ့ ထိခိုက်နိုင်ခြေရှိခြင်း) UNOSAT နဲ့ Copernicus က Microsoft ရဲ့ အဆောက်အအုံ ခြေရာခံဒေတာနဲ့ အဆောက်အအုံအမြင့်အထပ် ဘယ်လောက်ရှိတယ်ဆိုတာကို တွက်ချက်ထားတဲ့ ဒေတာအမျိုးအစားတွေကို ပေါင်းစပ်ထားတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။
လူနာတွေနဲ့ ရွှေ့ပြောင်းခံရသူတွေကို ခိုင်မာတဲ့ အမိုးအကာတွေအောက်မှာ ပြန်လည်ထားရှိကာ အရေးကြီးတဲ့ အခြေခံအဆောက်အအုံတွေကို စတင်ပြုပြင်ရန် လိုအပ်ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ UNDP ဌာနေကိုယ်စားလှယ် တီတန် မစ်ရာ (Titon Mitra) က စစ်ကိုင်းငလျင်ဗဟိုချက်မစ်ရှင်မှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“ အခုဆိုရင် လူနာတွေကို ၄၀ ဒီဂရီ အပူဒဏ်နဲ့ မိုးသည်းထန်စွာရွာလို့ ကားပါကင်နေရာတွေမှာ ထားရတယ်။ လူပေါင်း ၆၀,၀၀၀ ကျော်ဟာ ယာယီ အိုးမဲ့အိမ်မဲ့တွေ ဖြစ်ကြပြီး နေရပ်ပြန်ရမှာ ကြောက်လွန်းနေကြတယ်။ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ဆက်သွယ်ရေးတွေ ချို့ယွင်းနေပြီး ရေပေးဝေမှုကလည်း အလုပ်မလုပ်ပါဘူး” လို့ သူကဆိုပါတယ်။
Remote sensing ဒေတာကနေ UNDP ကို အကြီးစားအပျက်အစီးတွေ ဖယ်ရှားခြင်းနဲ့ ပြန်လည်အသုံးပြုခြင်းတို့ကို ပံ့ပိုးပေးဖို့ ဦးစားပေးနေရာတွေကို ခွဲခြားသတ်မှတ်နိုင်စေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ပြည်သူ့ဝန်ဆောင်မှုအဆောက်အအုံတွေ၊ အရေးကြီးတဲ့ အခြေခံအဆောက်အအုံတွေနဲ့ ထိခိုက်ခံရတဲ့နေအိမ်တွေကို လျင်မြန်စွာ အဆောက်အအုံ ဖွဲ့စည်းပုံဆိုင်ရာ အကဲဖြတ်မှုတွေကို ပြုလုပ်ဖို့ အမျိုးသားအင်ဂျင်နီယာတွေကို စေလွှတ်ပေးဖို့ လိုတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အကဲဖြတ်မှုတွေကနေ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးနဲ့ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးအစီအစဉ်တွေကို အသိပေးသွားမှာဖြစ်တယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။
“သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ရဲ့ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းနဲ့ အချိန်နဲ့တစ်ပြေးညီ ပုံဖော်ပေးနိုင်ဖို့ ဂြိုဟ်တုဓာတ်ပုံတွေကို ဒေသတွင်း ဒေတာတွေနဲ့ ပေါင်းစပ်ပေးထားပြီး အစွမ်းထက်တဲ့ ရုပ်လုံးဖော်ပေးတဲ့ ကိရိယာတစ်ခုပါ” လို့ UNDP ရဲ့ သဘာဝဘေး အဆင်သင့်ဖြစ်မှု၊ တုံ့ပြန်မှုနဲ့ ပြန်လည်ထူထောင်ရေး၊ ကပ်ဘေးဗျူရို၏ ဒါရိုက်တာ Devanand Ramiah က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“ လူဦးရေခန့်မှန်းချက်၊ အဆောက်အအုံဒေတာနှင့် ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုတွေကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်းနဲ့ တုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်ပေးသူတွေဟာ ထိခိုက်မှုအများဆုံးဒေသတွေကို လျင်မြန်စွာ ဖော်ထုတ်နိုင်ပြီး အဲ့ဒီအချက်အလက်တွေထဲက ဘယ်နေရာကို ဦးစားပေးရမယ်ဆိုတာကို သိရှိနိုင်ပြီး ကူညီကြိုးပမ်းမှုတွေကို လုပ်ဆောင်နိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
UNDP အနေနဲ့ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးနဲ့ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပံ့ပိုးပေးဖို့ နိုင်ငံတကာရဲ့ ကူညီပံ့ပိုးမှုကို အရှိန်အဟုန်မြှင့်တင်ဖို့ တောင်းဆိုထားတယ်လို့ သိရပါတယ်။ အကျပ်အတည်းကြား စုပြုံကျရောက်နေတဲ့နိုင်ငံတစ်ခုရဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုမှာ ရှုပ်ထွေးမှုတွေ ရှိနေတာကို အသိအမှတ်ပြုခြင်းအားဖြင့် ဒီကြိုးပမ်းမှုတွေဟာ ထိခိုက်မှုရှိတဲ့ မြို့ပြနဲ့ ကျေးလက်ဒေသ နှစ်ခုစလုံး အကူအညီရရှိရေးအတွက် အရေးပါတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
စီးပွားရေးအချက်အချာကျတဲ့နေရာတွေဖြစ်ကြတဲ့ မန္တလေးနဲ့ စစ်ကိုင်းလို မြို့ပြစင်တွေဟာ စျေးကွက်လှုပ်ရှားမှုတွေ ပြန်လည်စတင်နိုင်ရေးအတွက် လျင်မြန်တဲ့ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုတွေ လိုအပ်ပါတယ်။ စိုက်ပျိုးရေးထုတ်လုပ်မှုနဲ့ စျေးကွက်ရရှိရေး ပြတ်တောက်နေတဲ့ ကျေးလက်ဒေသတွေမှာ စပါးရိတ်သိမ်းပြီး ထုတ်ကုန်တွေကို ဈေးကွက်ကို လျင်မြန်စွာရောက်ရှိစေဖို့အတွက် အရေးပေါ် အခြေခံအဆောက်အအုံတွေ ပြုပြင်ရေးနဲ့ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးတွေ လိုအပ်တယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။
အအခု ကျွန်တော်တို့မှာ အချက်အလက်တွေ ရရှိထားပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ဟာ ကယ်ဆယ်ရေးကနေ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကို လျင်မြန်စွာ ပြောင်းရွှေ့နိုင်ဖို့ ရရှိထားတဲ့ အချက်အလက်တွေအို အသုံးပြုရပါမယ်။ UNDP အနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရေရှည်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးနဲ့ ငလျင်ဒဏ် ခံနိုင်ရည်ရှိတဲ့ တည်ဆောက်ရေးတို့အတွက် နိုင်ငံတွင်းနဲ့ နိုင်ငံတကာပါတနာများနဲ့အတူ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်သွားမှာ ဖြစ်ပြီး ရေရှည်ပြန်လည်နလံထူနိုင်ရေးနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ငလျင်ဒဏ်ခံနိုင်ရည်ရှိတဲ့ အဆောက်အအုံတွေ တည်ဆောက်ရေးမှာ အပျက်အစီးပုံတွေကို ဖယ်ရှားခြင်းဟာ အရေးကြီးတဲ့ ပထမခြေလှမ်း ဖြစ်တယ်လို့ ပြောဆိုထားပါတယ်။
