CNN- ၂၀၂၅ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၃ရက်
သမ္မတ ဒေါ်နယ်လ် ထရန့်နှင့် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ပီးထ် ဟက်ဆက်တို့သည် ကာရစ်ဘီယံ ပင်လယ်ရှိ မူးယစ်ဆေးဝါးသယ်ဆောင်သည်ဟု သံသယရှိသော လှေတစ်စီးကို နောက်ဆက်တွဲ တိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည့် ကိစ္စမှ သူတို့ကိုယ်သူတို့ အင်္ဂါနေ့တွင် ခပ်ခွာခွာနေစေရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ကြပြီး ပထမဆုံး တိုက်ခိုက်မှုအပြီးတွင် သင်္ဘောပေါ်ရှိ လူအားလုံးကို သေဆုံးအောင် မလုပ်နိုင်ခဲ့သည့်အတွက် စစ်တပ်က နောက်ဆက်တွဲ ဘာလုပ်ခဲ့သည်ကို သူတို့ မသိရှိခဲ့ဟု အခိုင်အမာ ပြောကြားခဲ့သည်။
အစိုးရအဖွဲ့ အစည်းအဝေးတစ်ခုအတွင်း ထရန့်က သတင်းထောက်များအား ထိုတိုက်ခိုက်မှု မပြုမီ ကြိုတင် တိုင်ပင်ခြင်း မရှိခဲ့ကြောင်းနှင့် ထိုတိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားပြီး လပေါင်း များစွာ ကြာသည့်တိုင် အခြေအနေအရပ်ရပ်အကြောင်း အပြည့်အစုံ အကျဉ်းချုပ်တင်ပြခြင်း မခံရသေးကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
“ ကျွန်တော် ဒုတိယအကြိမ် တိုက်ခိုက်မှုအကြောင်း မသိပါဘူး။ ဒီလူတွေအကြောင်း ဘာမှလည်း မသိခဲ့ပါဘူး” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။ “ ကျွန်တော် မပါဝင်ခဲ့ပါဘူး၊ သူတို့က လှေတစ်စီးကို ရှင်းထုတ်လိုက်တယ်ဆိုတာ ကျွန်တော် သိပါတယ်၊ ဒါပေမယ့် ဒီလိုပြောရမှာပဲ၊ သူတို့ တိုက်ခိုက်မှုတစ်ခု လုပ်ခဲ့တာပေါ့။”
ထရန့်က အခြေအနေနှင့်ပတ်သက်၍ သူ့အား အသိပေးရန် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ပီးထ် ဟက်ဆက်ကို အားထားခဲ့ရကြောင်း၊ ဟက်ဆက်သည် စက်တင်ဘာလ တိုက်ခိုက်မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး “ ကျေနပ်အားရ” ဖြစ်နေကြောင်းလည်း ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။
ထရန့်အစိုးရ၏ လှေတိုက်ခိုက်မှု အငြင်းပွားဖွယ်ရာနှင့်ပတ်သက်၍ အဓိက မေးခွန်းကြီး (၆) ခု
သို့သော် ဟက်ဆက်သည်လည်း အင်္ဂါနေ့တွင် အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူများကို ပစ်မှတ် ထားခြင်းတွင် တိုက်ရိုက်ပါဝင်ခဲ့သည့် မည်သည့်အခန်းကဏ္ဍကိုမဆို ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး၊ စစ်ဆင်ရေးဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်အားလုံးကို ချမှတ်ရန် ရေတပ်ဗိုလ်ချုပ် ဖရန့်ခ် အမ်. “ မစ်ခ်ျ” ဘရက်ဒ်လေ (Adm. Frank M. “Mitch” Bradley) ကို အခွင့်အာဏာ ပေးအပ် ထားကြောင်းနှင့် လှေပေါ်ရှိ လူအချို့ အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သည်မှာ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မသိရသေးမီကပင် အခန်းထဲမှ ထွက်ခွာသွားခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
“ ကျွန်တော် ပထမဆုံး တိုက်ခိုက်မှုကို တိုက်ရိုက် ကြည့်ခဲ့ပါတယ်” ဟက်ဆက်က ပြောသည်။ “ ကျွန်တော်က တစ်နာရီ၊ နှစ်နာရီ၊ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ အထိမခံနိုင်တဲ့ နေရာတွေကို ဒစ်ဂျစ်တယ် နည်းနဲ့ အမြတ်ထုတ် စစ်ဆေးမှုတွေ လုပ်တဲ့အချိန်အထိ မစောင့်ခဲ့ပါဘူး၊ ဒါကြောင့် ကျွန်တော့်ရဲ့ နောက်ထပ်အစည်းအဝေးကို ဆက်သွားခဲ့ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
ဒုတိယအကြိမ် တိုက်ခိုက်မှုအကြောင်းကို နာရီပေါင်းများစွာကြာပြီးမှသာ ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီး သိရှိခဲ့ရသည်ဟုလည်း ၎င်းက ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။
ထရန့်နှင့် ဟက်ဆက် နှစ်ဦးစလုံးသည် ဘရက်ဒ်လေ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များသည် မှန်ကန်ကြောင်းနှင့် အစိုးရ၏ ဥပဒေအရ အခွင့်အာဏာအတွင်း၌ ရှိကြောင်း ကာကွယ် ပြောကြားခဲ့ကြပြီး ဟက်ဆက်က အစိုးရအနေဖြင့် “ သူ့ကို ကျောထောက်နောက်ခံ ပေးသွားမည်” ဟု ကတိပြုခဲ့သည်။
“ သမ္မတ ထရန့်က တပ်မှူးတွေကို လိုအပ်တာကို လုပ်ပိုင်ခွင့် ပေးထားပါတယ်၊ အဲဒါတွေက ညသန်းခေါင်မှာ လုပ်ရတဲ့ မှောင်မိုက်ခက်ခဲတဲ့ ကိစ္စတွေပါ” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။
အမေရိကန် အထူးစစ်ဆင်ရေး တပ်ဖွဲ့၏ တပ်မှူးဖြစ်သူ ဘရက်ဒ်လေအပေါ်တွင်သာ ဒုတိယအကြိမ် တိုက်ခိုက်မှုအတွက် တာဝန်ရှိသည်ဟု ပြသရန် ကြိုးပမ်းမှုများမှာ လွှတ်တော်အမတ်များ၏ တရားဝင်မှုအပေါ် စိစစ်မှုများ ပိုမိုပြင်းထန်လာနေသည့်ကြားမှ ပေါ်ပေါက်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ အချို့က ၎င်းသည် စစ်ရာဇဝတ်မှုအဆင့်ပင် ရှိသည်ဟု အကြံပြုထားသည်။ ထရန့်ကလည်း ယခင်က “ အဲဒါမျိုးကို ဒုတိယအကြိမ် တိုက်ခိုက်မှုအဖြစ် မလိုချင်ခဲ့ဘူး” ဟု ပြောခဲ့ဖူးသည်။
ဟက်ဆက်၏ အင်္ဂါနေ့ ပြောကြားချက်သည် တိုက်ခိုက်မှုဖြစ်ပြီး ချက်ချင်းနောက်ပိုင်း သူ၏ မူလဖော်ပြချက်နှင့်ပတ်သက်၍လည်း မေးခွန်းထုတ်စရာများ ဖြစ်စေခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က ၎င်းသည် Fox News တွင် “ ကျွန်တော် တိုက်ရိုက်ကြည့်ခဲ့တယ်။ အဲဒီလှေထဲမှာ ဘယ်သူတွေ ရှိလဲဆိုတာ ကျွန်တော်တို့ အတိအကျသိတယ်၊ သူတို့ ဘာလုပ်နေလဲဆိုတာ အတိအကျ သိတယ်” ဟု ပြောခဲ့သည်။
အထက်လွှတ်တော် လက်နက်ကိုင် ဝန်ဆောင်မှု ကော်မတီ၏ ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သူ ရီပတ်ဘလစ်ကန် အထက်လွှတ်တော်အမတ် ရော်ဂျာ ဝစ်ကာ (GOP Sen. Roger Wicker) က စက်တင်ဘာလ တွင် ကာရစ်ဘီယံရှိ မူးယစ်ဆေးဝါးသယ်ဆောင်သည်ဟု သံသယရှိသော လှေပေါ်တွင် စစ်တပ်က အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူများကို နောက်ဆက်တွဲ တိုက်ခိုက်မှုဖြင့် သတ်ပစ်ခဲ့သည် ဟူသော The Washington Post နှင့် CNN ၏ မူလသတင်းထုတ်ပြန်မှုအပြီး ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ “ ပြင်းထန်သော ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲမှု” ကို ကတိပြုခဲ့သည်။ ကော်မတီက စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် တိုက်ခိုက်မှု၏ အသံနှင့် ဗီဒီယို အပြည့်အစုံကို တောင်းဆိုထားသည်။
ဒီမိုကရက်များသည် ထရန့်က စွပ်စွဲခံထားရသော မူးယစ်ဆေးဝါးတင်လှေများမှ ခြိမ်းခြောက်မှုကို ချဲ့ကားပြောဆိုနေပြီး တိုက်ခိုက်မှုများတွင် သေဆုံးခဲ့ရသည့် လူဒါဇင် ပေါင်းများစွာ သည် ထိုသို့သော အရေးယူဆောင်ရွက်မှုမျိုးကို အမှန်တကယ် ခံထိုက်ကြောင်း အထောက်အထား အနည်းငယ်သာ ပေးနိုင်ခဲ့သည်ဟု စောဒကတက်ကာ အစိုးရ၏ ကာရစ်ဘီယံရှိ စစ်ဆင်ရေးများကို မဆင်မခြင်၊ အကြောင်းမဲ့ လုပ်ဆောင်မှုများအဖြစ် ဝေဖန်ခဲ့သည်မှာ ကြာပြီဖြစ်သည်။
သို့သော် အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူများအား ဒုတိယအကြိမ် တိုက်ခိုက်မှုပြုရန် ဆုံးဖြတ်ချက် သည် ထိုဖြစ်ရပ်နှင့်ပတ်သက်၍ ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲမှုနှင့် တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှုများ တောင်းဆိုရန်အတွက် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော၊ နှစ်ပါတီစလုံးမှ လွှတ်တော်အမတ်များ၏ ထောက်ခံမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ထိုလုပ်ရပ်များသည် အစိုးရ၏ ကာရစ်ဘီယံမှ ထိုးစစ်ဆင်မှုတွင် လက်ခံနိုင်သော ဘောင်များကို ကျော်လွန်သွားနိုင်သည်ဟု အများအပြားက သတိပေးခဲ့ကြသည်။
အချို့ကလည်း အစိုးရသည် ရိုးသားဖြောင့်မတ်မှုမရှိဟု စွပ်စွဲခဲ့သည်။ အထက်လွှတ်တော် လက်နက်ကိုင် ဝန်ဆောင်မှု ကော်မတီ၏ ထိပ်တန်း ဒီမိုကရက် အထက်လွှတ်တော်အမတ် ဂျက် ရိဒ် (Sen. Jack Reed) က CNN မှ ဒေနာ ဘက်ရှ် (Dana Bash) အား “ သူတို့ အဲဒီတိပ်ကို ကျွန်တော်တို့နဲ့ ဘယ်တုန်းကမှ မမျှဝေခဲ့တဲ့အတွက်၊ သူတို့ တမင်သက်သက် ဘာဖြစ်ခဲ့လဲ ဆိုတာ ဖုံးကွယ်ဖို့ ကြိုးစားနေတယ်လို့ ကျွန်တော် အတော်လေး သံသယရှိပါတယ်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
ထရန့်သည် အင်္ဂါနေ့တွင် သူသည် စက်တင်ဘာလ တိုက်ခိုက်မှု၏ အသေးစိတ်အချက်အလက် များကို မသိရှိခဲ့ဟု ဝန်ခံခဲ့သော်လည်း၊ မူးယစ်ဆေးဝါး မှောင်ခိုကူးသူများကို တန်ပြန်ရန် အတွက် သူ၏ အစိုးရ၏ ကာရစ်ဘီယံမှ တစ်ခုလုံးရှိ စစ်ဆင်ရေးများသည် လိုအပ်ကြောင်း ထပ်ခါတလဲလဲ ကာကွယ်ပြောကြားခဲ့သည်။
သမ္မတသည် ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံအတွင်းရှိ ပစ်မှတ်များကိုလည်း မကြာမီ တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ရန် ခွင့်ပြုပေးရန် စီစဉ်နေကြောင်း အချက်ပြခဲ့သည်။ ယင်းသည် လက်ရှိတွင် နိုင်ငံတကာရေပိုင်နက်တွင်သာ ကန့်သတ်ထားသည့် ထိုးစစ်ကို သိသိသာသာ တိုးမြှင့်လိုက်ခြင်း ဖြစ်လာမည်ဖြစ်သည်။
“ ကျွန်တော်တို့ မြေပြင်ပေါ်က တိုက်ခိုက်မှုတွေကိုလည်း စတင်လုပ်ဆောင်တော့မှာပါ” ဟု ထရန့်က ပြောကြားခဲ့ပြီး နိုင်ငံအတွင်း စွပ်စွဲခံရသူ မှောင်ခိုကူးသူများကို ပစ်မှတ်ထားရန် “ ပိုမိုလွယ်ကူ” လိမ့်မည်ဟု ဖြည့်စွက်ပြောကြားခဲ့သည်။ အကယ်၍ ထိုသူများသည် အမေရိကန်သို့ မူးယစ်ဆေးဝါး မှောင်ခိုကူးနေသည်ဟု အစိုးရက ဆုံးဖြတ်ပါက အခြားနိုင်ငံများရှိ လူများကို ပစ်မှတ်ထားခြင်းကိုလည်း ပယ်ချရန် ငြင်းဆန်ခဲ့သည်။
ဟက်ဆက် — မူလက နောက်ဆက်တွဲ တိုက်ခိုက်မှု သတင်းများကို “ အတုအယောင်” ဟု ပယ်ချခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် အစိုးရက ထိုဖြစ်ရပ်ကို တရားဝင် အသိအမှတ်ပြု ခဲ့သည် — သည် အင်္ဂါနေ့တွင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်မှုနှင့်ပတ်သက်သည့် သတင်းထုတ်ပြန် ချက်များကို ထပ်မံ ဝေဖန်ခဲ့ပြီး ဒုတိယအကြိမ် တိုက်ခိုက်မှုအပေါ် စိစစ်ခြင်းသည် “ တကယ်ကို တာဝန်မဲ့သော လုပ်ရပ်” ဖြစ်သည်ဟု ခေါ်ဆိုခဲ့သည်။
သို့သော် အရေးပါလာသည့်အခါ ဆုံးဖြတ်ချက်သည် သူ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်မဟုတ်ကြောင်း ၎င်းက ချက်ချင်း ရှင်းလင်းပြောကြားခဲ့သည်။
“ ကျွန်တော် ကိုယ်တိုင် အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူတွေကို မတွေ့ခဲ့ပါဘူး၊ ဘာလို့လဲဆိုတော့ အဲဒီအရာက မီးလောင်နေလို့ပါ။ မီးနဲ့ မီးခိုးတွေနဲ့ ပေါက်ကွဲနေတာ” ဟက်ဆက်က ပြောသည်။ “ ဒီလိုအခြေအနေမျိုးကို စစ်ပွဲရဲ့ အငွေ့အသက်လို့ ခေါ်ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
ထရန့်နှင့်ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဟက်ဂ်ဆက် သတင်းသမားများနှင့်တွေ့ဆုံရှင်းလင်းနေစဥ် (ပုံ)
ဒီမိုကရက် အထက်လွှတ်တော်အမတ် မာ့ကယ်လီ (ပုံ)
ဒီမိုကရက် အထက်လွှတ်တော်အမတ် တင်မ် ကိန်း (ပုံ)
