မတ်လ (၆) ရက်။
ရုရှား-ယူကရိန်းတို့အကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲပြီးနောက် ဗြိတိန်နဲ့ ပြင်သစ်တို့က ယူကရိန်းကို ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှုတပ်ဖွဲ့တွေ စေလွှတ်မယ်ဆိုတဲ့ သဘောထားကို ထုတ်ပြန်ပြီးနောက် အဲ့ဒီ အပေါ် လှောင်ပြောင်တာလို့ အဓိပ္ပာယ်ရတဲ့ အမေရိကန်ဒုသမ္မတဗန့်စ်ရဲ့ မှတ်ချက်အပေါ် ဗြိတိန်က ပြင်းထန်စွာ တုံ့ပြန် ခဲ့ပါတယ်။ ဗန့်စ်ကတော့ သူ့အနေနဲ့ ဗြိတိန် ဒါမှမဟုတ် ပြင်သစ်ကို အတိအကျ နာမည်တပ်၍ မပြောခဲ့ကြောင်း ပြန်လည်ဖြေရှင်းခဲ့ပေမယ့် ဗြိတိန်ဘက်မှာတော့ တောင်းပန်ဖို့ အသံတွေထွက်ပေါ်နေပါတယ်။
မတ်လ ၃ ရက်နေ့က Fox News နဲ့ အင်တာဗျူးမှာ ဗန့်စ်က ယူကရိန်းမှ အမေရိကန်နဲ့ စီးပွားရေး အကျိုးစီးပွား ရှိနေပါက “ နှစ်ပေါင်း ၃၀-၄၀ လောက် စစ်မတိုက်ဖူးတဲ့ ကျပန်းနိုင်ငံ (random country) က တပ်ဖွဲ့ဝင် ၂၀၀၀၀ ကို ယူကရိန်းမှာ ထားတာထက် ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ လုံခြုံရေးဖြေရှင်းချက်ဖြစ်တယ်” လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ယူကရိန်းရှိ မြေရှားသတ္တုနဲ့ အခြားတွင်းထွက် သယံဇာတများ ပိုင်ဆိုင်ခွင့်ရရှိဖို့ သမ္မတထရန့်က ဆန္ဒထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့ပေမဲ့ အမေရိကန်တပ် စေလွှတ်တာကို ဆန့်ကျင်ခဲ့ပါတယ်။
ရုရှားကျူးကျော်မှုအောက်မှာရှိတဲ့ ယူကရိန်းကို ဥရောပတွင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲပြီးရင် ဥရောပ တပ်ဖွဲ့ဝင် ၃၀,၀၀၀ စေလွှတ်ဖို့ အဆိုပြုချက် လတ်တလော ထွက်ပေါ်လာပါတယ်။ အဲ့ဒီတပ်ဖွဲ့ရဲ့ ဗဟိုချက်က အီရတ်နဲ့ အာဖဂန်နစ္စတန်တို့မှာ အရင်က အမေရိကန်တပ်တွေနဲ့အတူ တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့တဲ့ ဗြိတိန်ဖြစ်မယ်လို့ မျှော်လင့်ရပါတယ်။
၂၀၀၁ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၁ ရက် အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှုအပြီးမှာ ဗြိတိန်တပ်ဖွဲ့ဟာ အာဖဂန်နစ္စတန်ကို တိုက်ခိုက်ရာမှာ အမေရိကန်စစ်တပ်နဲ့ ပူးပေါင်းခဲ့ပါတယ်။ ဘီဘီစီရဲ့ထုတ်လွှင့်ချက်အရ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၂၀ အတွင်း အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ ဗြိတိန်တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၅၀ ၀၀၀ ကျော် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ဦးဆောင်ပြီး အီရတ်ကို တိုက်ခိုက်ရာမှာလည်း ဗြိတိန်တပ်တွေ ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။
ဗန့်စ်ရဲ့ မှတ်ချက်တွေက ယူကေရှိ အာဏာရနဲ့ အတိုက်အခံပါတီများ နှစ်ဖက်စလုံးကို ဒေါသထွက်စေခဲ့ပါတယ်။ အတိုက်အခံပါတီရဲ့ကက်ဘိနက်ရဲ့ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ကွန်ဆာဗေးတစ်အမတ် ဂျိမ်းကတ်တလစ်ချ် (James Cartlidge) က ” ဒီလို ပြောတာဟာ တော်တော် မလေးမစားနိုင်တာပဲ” လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ဗန့်စ်ကို နာမည်မတပ်ခဲ့ပေမဲ့ ဗြိတိန်ဝန်ကြီးချုပ် စတာမာက “ သူ့အနေနဲ့ အီရတ်နဲ့ အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့တဲ့ ဗြိတိန်စစ်သားအားလုံးကို လေးလေးနက်နက် လေးစားမှု ရှိသင့်ပါတယ်” လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ အချို့ကတော့ ဗန့်စ်ကို တောင်းပန်ဖို့ တောင်းဆိုခဲ့ကြပါတယ်။
ဗြိတိန်နိုင်ငံရေးအသိုင်းအဝိုင်းကို တုံ့ပြန်တဲ့အနေနဲ့ ဗန့်စ်က X (Twitter) မှာ “ ဗြိတိန် ဒါမှမဟုတ် ပြင်သစ်ဖြစ်တယ်လို့ ကျွန်တော် မပြောခဲ့ပါဘူး။ (သူတို့ဟာ)အရင်က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့်အတူ သတ္တိရှိရှိ တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ပါတယ်” လို့ ဖြေရှင်းချက် ထုတ်ခဲ့ပါတယ်။ “ဒါပေမယ့် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောရရင် အကူအညီ ပေးမယ်လို့ ပြောတဲ့နိုင်ငံတော်တော်များများဟာ စစ်မြေပြင် အတွေ့အကြုံနဲ့ စစ်ရေး ပြင်ဆင်မှု နှစ်ခုလုံး ချို့တဲ့နေတယ်” လို့ ထပ်မံပြောခဲ့ပါတယ်။
မတ်လ ၂ ရက်နေ့က ဥရောပခေါင်းဆောင်တွေ လန်ဒန်မှာ စုဝေးတွေ့ဆုံခဲ့ကြပြီး နိုင်ငံအများအပြားက ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှုတပ်ဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူခဲ့ကြပါတယ်။ ဗြိတိန်နဲ့ ပြင်သစ်တို့က ပါဝင်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြပေမဲ့ အီတလီ ဝန်ကြီးချုပ် မီလိုနီက “ကျွန်မတို့ နိုင်ငံအနေနဲ့ ပါဝင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။” လို့ ဆိုပါတယ်။
သတင်းရင်းမြစ်။ CNN ဂျပန်
