မတ်လ (၁၁) ရက်။
ဆော်ဒီအာရေဗျမှာ ယူကရိန်းနိုင်ငံသားတွေနဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့ တွေ့ဆုံမှုဖြစ်ဖို့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက မျှော်လင့်ထားကြောင်း နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မာကိုရူဘီယိုက တနင်္လာနေ့မှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
ယူကရိန်းကိုပေးနေတဲ့ စစ်ရေးအကူအညီတွေကို ခေတ္တရပ်ဆိုင်းထားတာကို အမေရိကန်က အဆုံးသတ်ဖို့အတွက် အစည်းအဝေးမှာ ဘဘယ်လိုဆွေးနွေးနိုင်ခဲ့တယ်ဆိုတာက သော့ချက်ဖြစ်လိမ့်မယ်လို့ အမေရိကန် ထိပ်တန်းသံတမန်က ပြောပါတယ်။
“ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့ တွေ့ဆုံမှုတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပြီး ဒီတွေ့ဆုံမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကျေနပ်မှုရှိခဲ့တာကို သမ္မတထံ ပြန်လည်တင်ပြနိုင်မယ်ဆိုရင် (အကူအညီ) ယာယီရပ်နားမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ချနိုင်လိမ့်မယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်ပါတယ်” လို့ ရူဘီယိုက ဆော်ဒီအာရေဗျကို သွားရောက်စဉ် သတင်းထောက်တွေကို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ “ယူကရိန်းတွေဟာ အခုကျွန်တော်တို့ပြောနေတဲ့အချိန်က ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ ထောက်လှမ်းရေးအချက်အလက်အားလုံးကို လက်ခံရရှိနေပြီ” လို့ သူက မှတ်ချက်ပြုခဲ့ပါတယ်။
အမေရိကန်က ကိ့ဗ်ရဲ့ရပ်တည်ချက်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး အသေးစိတ် အချက်အလက်တွေကို ရယူလိုကြောင်းနဲ့ အစည်းအဝေးအတွင်း ယူကရိန်းက ဘယ်လို လိုက်လျောဖို့ဆန္ဒ ရှိနိုင်တယ်ဆိုတာကို ပိုမိုသိရှိနားလည်လိုကြောင်း ပြောကြားပြီး အမေရိကန်ဟာ နားထောင်တဲ့ ပုံစံအနေအထားမှာ ရှိတယ်လို့ သူက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“မြေပုံပေါ်မှာ လိုင်းကြောင်းမျဥ်းတွေဆွဲမယ့်အခန်းမှာ ကျွန်တော်တို့ထိုင်နေမှာမဟုတ်ပါဘူး၊ ဒါပေမယ့် သူတို့အတွက်ဖြစ်နိုင်ချေရှိတဲ့နယ်ပယ်မှာ ဘယ်လိုလိုက်လျောမှုတွေရှိမလဲ ဆိုတာကို ယေဘူယျသဘောပေါက်ပြီး သူတို့အတွက် ဘာလိုအပ်မယ်ဆိုတာကို သိပြီးရင် ရုရှားရဲ့အနေအထားက ဘာလဲဆိုတာကို ရှာဖွေဖို့ ပါ။ ပြီးတော့ ကျွန်တော်တို့ ဘယ်လောက်ဝေးကွာမှု ရှိနေတယ်ဆိုတာ ကောင်းကောင်း အကဲဖြတ်နိုင်လိမ့်မယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
ဓာတ်သတ္တုဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက်ကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေပြီး အင်္ဂါနေ့အစည်းအဝေးမှာတော့ ဒီသဘောတူညီချက်ကို လုပ်ဆောင်အုံးမှာ မဟုတ်ကြောင်း ရူဘီယိုက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ “အသေးစိတ် လုပ်ဆောင်စရာတွေ ကျန်ပါသေးတယ်” လို့ သူက ဆိုပါတယ်။
ဆွေးနွေးပွဲမှာ ဘယ်သူတွေ ပါဝင်မယ် ဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သိထားတာတွေကတော့
• ယူကရိန်းသမ္မတ ဗလာဒီမာဇလန်းစကီးဟာ အင်္ဂါနေ့အစည်းအဝေးမှာ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့မှာ ပါဝင်မှာမဟုတ်ကြောင်း ရူဘီယိုက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒီကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့မှာ ယူကရိန်း အမျိုးသားလုံခြုံရေးအကြံပေး၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးနဲ့ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးတို့ ပါဝင်မှာဖြစ်ပါတယ်။
• သမ္မတဒေါ်နယ်ထရန့်နဲ့ ရုရှားခေါင်းဆောင် ဗလာဒီမာပူတင်တို့အကြား တွေ့ဆုံဖို့ အစီအစဉ်မရှိသေးဘူးလို့ ရူဘီယိုက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
အထူးသံတမန် စတီ့ဗ်ဝစ်ကော့ဖ် (Steve Witkoff) က ဂါဇာအရေး ဆွေးနွေးဖို့ ကာတာကို သွားရောက်နေတာကြောင့် တက်ရောက်နိုင်မှာမဟုတ်ဘူးလို့ သူက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
ဆော်ဒီအာရေးဗီးယားမှာ သူတို့ နှစ်ဦးစလုံးရှိနေစဉ် ဇလန်းစကီးနဲ့ တွေ့ဆုံစကားပြောမပြောကတော့ မသေချာကြောင်း အမေရိကန်ထိပ်တန်းသံတမန်က ပြောကြားခဲ့ပေမဲ့ အလွတ်သဘောတွေ့ဆုံမှုဖြစ်နိုင်ချေကိုတော့ ငြင်းဆိုထားခြင်း မရှိပါဘူး။
အအမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မာကိုရူဘီယိုဟာ လွှတ်တော်အမတ်ဘဝမှာ ယူကရိန်းကို ထောက်ခဲ့ခဲ့သူဖြစ်ပြီး ယူကရိန်းနိုင်ငံအရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး အရင်ကတော့ သူ့ရဲ့အမြင်ကို အောက်ပါအတိုင်း တရားဝင် ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
ဆိုဗီယက်ယူနီယံဟာ ၁၉၉၀ ပြည့်လွန်နှစ်တွေမှာ ပြိုလဲခဲ့ပါတယ်။ ယူကရိန်းဟာ ကမ္ဘာပေါ် မှာ နည်းဗျူဟာမြောက် နျူကလီးယားလက်နက် သိုလှောင်မှုမှာ ကမ္ဘာ့တတိယ အကြီးဆုံး သိုလှောင်ရုံအဖြစ် ကျန်ရစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ယူကရိန်းက (နျူကလီးယား လက်နက်စွန့်လွှတ်ရေး) သဘောတူညီချက်ကို အမေရိကန်၊ ဗြိတိန်၊ ရုရှားတို့နဲ့ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြပြီး အခြေခံ အားဖြင့်တော့ ယူကရိန်းက နျူကလီးယား လက်နက်တွေကို စွန့်လွှတ်မယ်ဆိုရင် ဒီ ၃ နိုင်ငံက ယူကရိန်းရဲ့ ကာကွယ်ရေးအတွက် ထောက်ပံ့ပေးမယ်၊ ယူကရိန်းရဲ့ ကာကွယ်ရေးအတွက် အာမခံမယ်လို့ အခြေခံအားဖြင့်ဆိုတယ်။ ဒါကြောင့် ယူကရိန်းကလက်ခံခဲ့တယ်။ ဒီလက်နက်တွေကို စွန့်လွှတ်လိုက်ကြတယ်။
အခုဆိုရင် ယူကရိန်းက ၁၉၉၄ ခုနှစ်မှာ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီးနောက် အနှစ်နှစ်ဆယ်အကြာမှာ သဘောတူညီချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့တဲ့ သုံးနိုင်ငံအနက်က တစ်နိုင်ငံဟာ သူတို့ရဲ့ကာကွယ်ရေးအတွက် ပံ့ပိုးပေးရုံမျှမကဘဲ သူ (ရုရှား) က အမှန်တကယ် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါကို တစ်စက္ကန့်လောက်
ထောက်ပြချင်ပါတယ်။
တကယ်လို့ သင့်နိုင်ငံကို သင့်အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံက ခြိမ်းခြောက်လာမယ်ဆိုရင် အမေရိကန်နဲ့ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ အခြားနိုင်ငံတွေက သင့်ကို နူကလီးယားလက်နက် မထုတ်လုပ်ဖို့ တောင်ကိုရီးယား မင်းတို့ နျူလက်နက်မထုတ်လုပ်နဲ့ ၊ ဂျပန် မင်းတို့ နျူလက်နက် မထုတ်လုပ်နဲ့ ၊ ဆော်ဒီအာရေဗျ မင်းတို့နျူလက်နက် မထုတ်လုပ်နဲ့၊ ကျွန်ုပ်တို့က သင့်အား ကာကွယ်ပေးမယ်လို့ ပြောလာရင် တွေးတောကြည့်လိုက်ပါ။ သင့်ကို ဒီ အဖြစ်အပျက်က မည်သို့သော သင်ခန်းစာပေးမယ် ထင်ပါသလဲ။
ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ နိုင်ငံအများအပြားကို ပေးပို့နေတဲ့ ဒီသတင်းစကားဟာ လွတ်လပ်တဲ့ကမ္ဘာက ပြုလုပ်သော လုံခြုံရေးကတိဂဝတ်တွေကို ကျွန်တော်တို့ အားမကိုးနိုင်တော့ဘူးလို့ ထင်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ မိမိကိုယ်ကို ကာကွယ်ဖို့အတွက် စတင်ရှာဖွေဖို့ လိုအပ်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်မို့လို့ ယူကရိန်းအခြေအနေက ဥရောပမှာ ဖြစ်ပျက်နေတာထက် ပိုအရေးကြီးတယ်။ ဒါက တစ်ကမ္ဘာလုံးအပေါ်မှာ သက်ရောက်မှုတွေရှိတယ်။
လွှတ်တော်အမတ်ဘဝမှာ ဒီစကားတွေကို ပြောကြားတဲ့ ရူဘီယိုဟာ မကြာခင်မှာ ယူကရိန်းနဲ့ ဆော်ဒီအာရေးဗီးယားနိုင်ငံမှာ ရုရှား-ယူကရိန်း စစ်ရပ်စဲရေးကို ဆွေးနွေးကြတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ထရန့်အစိုးရမှာ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး တာဝန်ယူထားတဲ့ ရူဘီယိုဟာ ထရန့်သြဇာအောက်မှာ ယူကရိန်းအရေးကို ဘယ်လို ကိုင်တွယ်သွားမလဲဆိုတာကိုတော့ စောင့်ကြည့်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ကိုးကား။ CNN
