ကုဋေကြွယ်သူဌေး အီလွန်မာ့စ်ခ်သည် ဒေါ်နယ်ထရန့် နှင့် သိသိသာသာ ကွဲထွက် သွားပြီးနောက် တတိယနိုင်ငံရေးပါတီကို ဖွဲ့စည်းတော့မည်ဖြစ်ကြောင်း စနေနေ့တွင် ပြောကြားခဲ့ပြီး သမ္မတ၏ ပြည်တွင်းမူဝါဒဥပဒေမူကြမ်းသည် ဥပဒေဖြစ်လာပါက ထိုခြိမ်းခြောက်မှုများအပေါ် ကောင်းမွန်စွာတုံ့ပြန်လုပ်ဆောင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။
အီလွန်မတ်စ်က “ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံကို ဒေဝါလီခံစေတဲ့ အဆင်ခြင်မဲ့ ဖြုန်းတီးနေတာတွေနဲ့ အကျင့်ပျက်ခြစားနေတာတွေဟာ ပါတီနှစ်ရပ်လုံး အတူတူပဲဖြစ်ပြီး အကျင့်ပျက်နေတဲ့ အုပ်စုတစုသာ ဖြစ်နေပါတယ်။ ဒါကြောင့် မဲပေးတဲ့သူတွေမှာ အခြားရွေးချယ်စရာမရှိခဲ့ပါဘူး။ ကျွန်တော်တို့ဟာ ဒီမိုကရေစီစနစ်မှာ မဟုတ်ဘဲ တစ်ပါတီစနစ်ထဲမှာသာ နေထိုင်နေခဲ့ပါတယ်” ဟု ထရန့်၏ “ ပထမမိတ်ဆွေ” (မာ့စ်ခ်) က ၎င်း၏ ဆိုရှယ်မီဒီယာပလပ်ဖောင်း X တွင် “ ယနေ့၊ သင်၏ လွတ်လပ်ခွင့်ကို ပြန်လည်ပေးအပ်ရန် အမေရိကပါတီကို ဖွဲ့စည်းလိုက်ပြီ ဖြစ်သည်” ဟု ကြေညာခဲ့သည်။
မာ့စ်ခ်သည် ထရန့်၏ ၂၀၂၄ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲမဲဆွယ်ပွဲအတွက် အကြီးမားဆုံး တစ်ဦးတည်း အလှူရှင်ဖြစ်ပြီး မကြာသေးမီအချိန်အထိ အစိုးရ၏ အလွဲသုံးဖြုန်းတီးမှုများကို ရှာဖွေ ဖြတ်တောက်ရန် ဦးဆောင်လုပ်ပေးခဲ့သည်။ သမ္မတ၏အနီးကပ်အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ် မာ့စ်ခ်သည် ထရန့် ၏ “ လှပသောဥပဒေကြမ်း” ကို ပြင်းထန်စွာ ဝေဖန်ခဲ့ပြီး ထိုဥပဒေကြမ်းသည် ဖက်ဒရယ်လိုငွေပြမှုကို ဒေါ်လာထရီလျံ ပေါင်းများစွာ တိုးလာစေလိမ့်မည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။
မာ့စ်ခ်၏ ဥပဒေကြမ်းအပေါ် ဝေဖန်မှုများသည် ပြီးခဲ့သည့်လက ၎င်းတို့နှစ်ဦးကြားတွင် ကြီးမားသော ပြိုလဲမှုဖြစ်စေရန် လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့သည်။ မာ့စ်ခ်သည် နောင်တရကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောဆိုပြီး ထရန့်နှင့်ပတ်သက်သည့် လောင်မြိုက်သည့် ဆိုရှယ်မီဒီယာပို့စ်များကို ဖျက်လိုက်ပြီးနောက် အဆိုပါ ရန်ပွဲများ အေးခဲသွားပုံရသော်လည်း ပြီးခဲ့သည့် ရက်အတော် ကြာတွင် ဥပဒေကြမ်း အတည်ပြုရန် နီးကပ်လာချိန်တွင် ပြန်လည်ဝေဖန်လာခဲ့သည်။ ထရန့် သည် သောကြာနေ့တွင် ဥပဒေအဖြစ် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။
ဖက်ဒရယ်ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် (Federal Election Commission) တွင် မှတ်ပုံတင်ရန် လိုအပ်သည့် ပါတီတရားဝင်ဖွဲ့စည်းရန် မာ့စ်ခ်သည် မည်သည့်အတိုင်းအတာအထိ လုပ်ဆောင် ခဲ့သည်ကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မသိရသေးပေ။ မကြာသေးမီက FEC တွင် မှတ်ပုံတင်သည့် အဖြစ်အပျက် အရိပ်အယောင်များ မရှိခဲ့ပါ။
ကမ္ဘာ့အချမ်းသာဆုံးပုဂ္ဂိုလ်က ရှေးရိုးစွဲကွန်ဆာဗေးတစ်အယူအဆနှင့် အသုံးစရိတ်ကို ချုပ်ကိုင်ထားသည့်ပါတီကို လိုချင်သော်လည်း ပါတီ၏ပလက်ဖောင်း မည်သို့ဖြစ်မလဲဆိုသည်နှင့် ပတ်သက်ပြီး အခြားအသေးစိတ်အချက်အလက် အနည်းငယ်ကိုသာ တင်ပြထားခဲ့သည်။
မာ့စ်ခ်နှင့် ထရန့်တို့သည် ခေတ်ပြိုင်လူမှုရေးပြဿနာများနှင့်ပတ်သက်၍ အလားတူ အမြင်များရှိသည်။ သို့သော် မာ့စ်ခ်က ရီပတ်ဘလီကန်၏ မူဝါဒအစီအစဉ်သည် ကြွေးမြီများကို ပိုမိုများပြားစေသည့် “ကြွေးမြီကျွန်ပြုမှု” ဟုခေါ်သည့် ကြွေးမြီများကို တိုးမြင့်စေမည်ဟု ဝေဖန်ခဲ့သည်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် နှစ်ပါတီစနစ်အား မှတ်ပုံတင်ထားသော ဒီမိုကရက်များနှင့် ရီပတ်ဘလီကန် နှစ်ဖက်လုံးက ဝေဖန်ပြစ်တင်ခဲ့ကြသော်လည်း ပြီးခဲ့သည့်ရာစုနှစ်အတွင်း တတိယပါတီဖွဲ့စည်းရန် ကြိုးပမ်းမှုများမှာ အောင်မြင်မှုအနည်းငယ်သာ ရှိခဲ့သည်။ ဘီလျံနာ ရော့ပါရော့ (Ross Perot) သည် ၁၉၉၂ ခုနှစ်တွင် တစ်သီးပုဂ္ဂလ သမ္မတအဖြစ် ဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ပြီး လူကြိုက်များသောမဲ ငါးပုံတစ်ပုံနီးပါး အနိုင်ရခဲ့သော်လည်း ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပြည်နယ်များကို မစည်းရုံးနိုင်ခဲ့ဘဲ ဘီလ်ကလင်တန်က အနိုင်ရခဲ့သည်။
CNN က ယခင်ဖော်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း ပါတီသစ်တစ်ခုဖန်တီးရန် ငွေကြေးနှင့် တရားဝင်မှု ပြုလုပ်ရန် ခက်ခဲကြောင်း မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးဘဏ္ဍာရေးနှင့် နိုင်ငံရေးသိပ္ပံမှ ကျွမ်းကျင်သူများက ပြောဆိုကြပြီး မဲဆန္ဒရှင်များနှင့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများက ပါတီသစ်ကို ပူးပေါင်းပါဝင်ရန် ချီတုံချတုံ ဖြစ်နေကြသည်ဟု ဆိုသည်။
မာ့စ်ခ်သည် လာမည့်နှစ် ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲများအတွင်း ၎င်း၏ပါတီသည် တက်ကြွသော နိုင်ငံရေးအင်အားစု ဖြစ်လာမည်ဖြစ်ပြီး လာမည့်နှစ်ဝက်ရွေးကောက်ပွဲတွင် အောက်လွှတ်တော်နှင့် အထက်လွှတ်တော် ယှဉ်ပြိုင်မှုတွင် လက်တစ်ဆုပ်စာမျှသာရှိသော ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများကို ထောက်ခံအားပေးခြင်းကို အာရုံစိုက်ပြုလုပ်သွားမည်ဟု မာ့စ်ခ်က ယခုသီတင်းပတ်တွင် အခြားပို့စ်များတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။
တစ်ဖန် ထရန့်သည် တစ်ချိန်က သူ၏ အထင်ရှားဆုံး အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်ကို ခြိမ်းခြောက် ခဲ့သည်။ မာ့စ်ခ်၏ကုမ္ပဏီများနှင့် ၎င်း၏ ကြီးမားသော စာချုပ်များကို အစိုးရက ပယ်ဖျက်ရန် ပြန်လည် စဉ်းစားနိုင်ပြီး ဘီလျံနာသည် ယခင်က သူဦးဆောင်ခဲ့သော အစိုးရ၏ စွမ်းဆောင်ရည်ဌာန “သည် ဘီလူးတစ်ကောင်အဖြစ် ပြန်လာပြီး အီလွန်မာ့စ်ခ်ကို စားလိမ့်မည်ဟု သီတင်းပတ် အစောပိုင်းတွင် သမ္မတက ပြောကြားခဲ့သည်။
