BBC- ၂၀၂၅ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၉ ရက်
အစ္စရေး၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အလယ်ပိုင်း ဂါဇာရှိ နူစိုင်ရတ် ဒုက္ခသည်စခန်းတွင် လူ လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အင်္ဂါနေ့ညက ဂါဇာတွင် အစ္စရေးတို့၏ လှိုင်းလုံးလိုက် လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း ပါလက်စတိုင်းလူမျိုး အနည်းဆုံး ၁၀၄ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ထိုနယ်မြေရှိ ဟားမတ်စ်ထိန်းချုပ် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ပြောသည်။
အစ္စရေးစစ်တပ်က ဟားမတ်စ်တို့သည် အမေရိကန်ကြားဝင်စေ့စပ်ပေးသော အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်ကို ချိုးဖောက်သောကြောင့် “ အကြမ်းဖက်ပစ်မှတ်များနှင့် အကြမ်းဖက်သမား ဒါဇင်များစွာ” ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြောင်း ပြောသည်။
အစ္စရေး ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးက ဂါဇာတွင် အစ္စရေးစစ်သားတစ်ဦးကို သတ်ခဲ့သော ဟားမတ်စ်၏ တိုက်ခိုက်မှု နှင့် သေဆုံးပြီးသော ဓားစာခံများ၏ ရုပ်အလောင်းများ ပြန်လည်ပေးအပ်ရေး သဘောတူညီချက်ကို ချိုးဖောက်ခြင်းတို့အတွက် ဟားမတ်စ်ကို စွပ်စွဲခဲ့သည်။ ဟားမတ်စ်ကမူ ထိုတိုက်ခိုက်မှုနှင့် “ လုံးဝဆက်စပ်မှုမရှိ” ကြောင်းနှင့် သဘောတူညီချက်ကို လိုက်နာရန် ကတိပြုထားကြောင်း ပြောသည်။
အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်က အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို “ မည်သည့်အရာကမျှ” အန္တရာယ်ဖြစ်စေမည်မဟုတ် ဟု ထိန်းသိမ်းပြောကြားခဲ့သော်လည်း ၎င်းတို့၏ စစ်သားများ ပစ်မှတ်ထားခံရပါက အစ္စရေးအနေဖြင့် “ ပြန်လည်တိုက်ခိုက်သင့်သည်” ဟုလည်း ထည့်သွင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
အစ္စရေး၏ တိုက်ခိုက်မှုများသည် ဂါဇာ၏ မြောက်ဘက်ရှိ ဂါဇာမြို့နှင့် ဘိတ်လာဟီးယား၊ အလယ်ပိုင်းရှိ ဘူရဲဂ်ျနှင့် နူစိုင်ရတ်၊ တောင်ပိုင်းရှိ ခန်းယူနစ်တို့ရှိ နေအိမ်များ၊ ကျောင်းများနှင့် လူနေတိုက်ခန်းများကို ထိမှန်ခဲ့သည်။
ပေါက်ကွဲမှုများက လူနေရပ်ကွက်များစွာကို လှုပ်ခါသွားခဲ့စဉ် လေထဲသို့ “ မီးလုံးကြီးများ၊ မီးခိုးတိုင်ကြီးများ” တက်နေသည်ကို မြင်တွေ့ရကြောင်း ဂါဇာမြို့မှ မျက်မြင်သက်သေများက ပြောသည်။
ဂါဇာ၏ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက စုစုပေါင်း လူ ၁၀၄ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ယင်းတို့တွင် ကလေး ၄၆ ဦး နှင့် အမျိုးသမီး ၂၀ ဦး ပါဝင်ကြောင်း၊ ၂၅၀ ကျော် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း ပြောသည်။
ဟားမတ်စ်ထိန်းချုပ် အရပ်သားကာကွယ်ရေးအေဂျင်စီ၏ အဆိုအရ ဂါဇာမြို့ တောင်ပိုင်း ဆာဘရာရပ်ကွက်ရှိ အယ်လ်-ဘန်နာမိသားစု၏ နေအိမ် အပျက်အစီးများကြားမှ အမျိုးသမီး သုံးဦးနှင့် အမျိုးသားတစ်ဦးကို ဆွဲထုတ်နိုင်ခဲ့သည်။
လူနေထူထပ်သော ဘူရဲဂ်ျ ဒုက္ခသည်စခန်းတွင် Block 7 ဧရိယာရှိ ၎င်းတို့၏ နေအိမ်ကို တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အဘူ ရှာရာမိသားစုမှ ငါးဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။
ခန်းယူနိစ်၏ အနောက်မြောက်ဘက် လမ်းမပေါ်ရှိ ယာဉ်တစ်စီးကို လေယာဉ်ဖြင့် ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်သောအခါ အခြား ငါးဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်းလည်း အေဂျင်စီက ထပ်လောင်းပြောသည်။
အစ္စရေးကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (IDF) က ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ နံနက်ပိုင်းတွင် ၎င်းတို့သည် “ အကြမ်းဖက် ပစ်မှတ်များနှင့် အကြမ်းဖက်သမား ဒါဇင်များစွာ” အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များမှ ကွန်မန်ဒါ အနည်းဆုံး ၃၀ ဦး ကို ပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ပြီးနောက် “ အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေးအား အသစ်ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းမှု စတင်လိုက်ပြီ” ဟု ပြောသည်။
“ IDF သည် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်ကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းသွားမည် ဖြစ်ပြီး ယင်းကို ချိုးဖောက်မှုမှန်သမျှကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် တုံ့ပြန်သွားမည်” ဟုလည်း ထပ်လောင်းပြောခဲ့သည်။
အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် ဘန်ဂျမင် နက်တန်ယာဟု၏ရုံးက အင်္ဂါနေ့ ညနေပိုင်းတွင် ထုတ်ပြန် သည့် အတိုချုပ်ကြေညာချက်၌ ဂါဇာအား “ အပြင်းအထန် တိုက်ခိုက်မှုများ” ပြုလုပ်ရန် IDF ကို အမိန့်ပေးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားသော်လည်း ၎င်း၏ အကြောင်းပြချက်ကို အတိအကျ ဖော်ပြထားခြင်း မရှိပေ။
သို့သော် ၎င်း၏ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးက ဟားမတ်စ်သည် အင်္ဂါနေ့တွင် ဂါဇာရှိ အစ္စရေး စစ်သားများအား တိုက်ခိုက်မှု စတင်ခဲ့ခြင်းဖြင့် “ တောက်ပသော အနီရောင်မျဉ်း” ကို ကျော်လွန်ခဲ့ပြီဟု စွပ်စွဲပြောဆိုခဲ့သည်။
“ စစ်သားတွေကို တိုက်ခိုက်တာနဲ့ ကျဆုံးသွားတဲ့ ဓားစာခံတွေကို ပြန်ပေးအပ်ဖို့ သဘောတူညီချက်ကို ချိုးဖောက်တာတွေအတွက် ဟားမတ်စ်ဟာ အဆပေါင်းများစွာ ပေးဆပ်ရလိမ့်မယ်” ဟု ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးအစ္စရေး ခက်ဇ် က သတိပေးပြောကြားခဲ့သည်။
ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ နံနက်ပိုင်းတွင် IDF က အရံတပ်သား မာစတာဆာဂျင့် ယိုနာ အီဖ်ရိမ် ဖဲလ်ဘာမ် သေဆုံးသွားကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။
စစ်ဘက်သတင်းရင်းမြစ်တစ်ခု၏ အဆိုအရ ထိုတိုက်ခိုက်မှုသည် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်အရ ဂါဇာအတွင်း IDF ထိန်းချုပ်နယ်မြေကို သတ်မှတ်ထားသော “ အဝါရောင်မျဉ်း” ဟု ခေါ်သည့် အစ္စရေးဘက်ခြမ်းရှိ တောင်ပိုင်း ရာဖာမြို့တွင် ဖြစ်ပွား ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
ဆာဂျင့် ဖဲလ်ဘာမ် သေဆုံးခဲ့ရသည်မှာ ရာဖာရှိ မြေအောက်ဥမင်လမ်းကြောင်းတစ်ခုကို ဖျက်သိမ်းနေသော IDF အင်ဂျင်နီယာအဖွဲ့၏ ယာဉ်တစ်စီး ကို “ ဧရိယာအတွင်းရှိ အကြမ်းဖက်သမားများ” ၏ ပစ်ခတ်မှု ထိမှန်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ထိုသတင်းရင်းမြစ် က ဆိုသည်။
“ မိနစ်အနည်းငယ်ကြာပြီးနောက် ထိုနေရာရှိ တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ပိုင်ဆိုင်သည့် နောက်ထပ် သံချပ်ကာယာဉ် တစ်စီးကို တင့်ကားဖျက်ဒုံးကျည်များစွာ ဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူ မရှိပါဘူး” ဟုလည်း ၎င်းတို့က ထပ်လောင်းပြောသည်။
ဟားမတ်စ်က ၎င်းတို့၏ တိုက်ခိုက်ရေးသမားများသည် အစ္စရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းမရှိကြောင်း ငြင်းဆိုသည့် ကြေညာချက်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး အစ္စရေး၏ တိုက်ခိုက်မှုများကို ရှုတ်ချခဲ့သည်။
“ ရာဖာတွင် ပစ်ခတ်မှုဖြစ်စဉ်နှင့် ဟားမတ်စ်သည် လုံးဝဆက်စပ်မှုမရှိကြောင်းနှင့် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်ကို လိုက်နာရန် ကတိပြုထားကြောင်း ဟားမတ်စ်က အတည်ပြုသည်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။
“ ဖက်ဆစ်သိမ်းပိုက်ရေး [အစ္စရေး] စစ်တပ်က ဂါဇာကမ်းမြှောင်ဧရိယာတွေကို ရာဇဝတ် ဆန်စွာ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်နေတာဟာ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်ကို ပေါ်တင် ချိုးဖောက်ခြင်း ဖြစ်တယ်” ဟု ဆိုသည်။
ထိုအတောအတွင်း အဆိုပါအဖွဲ့၏ စစ်ရေးတောင်ပံက အစ္စရေး၏ “ ချိုးဖောက်မှုများ” ကြောင့် အင်္ဂါနေ့တွင် ပြန်လည်ရရှိခဲ့သော ဓားစာခံတစ်ဦး၏ ရုပ်အလောင်းကို ပြန်ပေးအပ်မည့် အစီအစဉ်ကို ရွှေ့ဆိုင်းမည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက စစ်ပွဲကြီး ပြန်လည်ဖြစ်ပွားနိုင်သည့် စိုးရိမ်မှုများကို လျှော့ချ ပြောဆိုခဲ့သည်။ သမ္မတ ထရမ့် က သမတ စီးသည့်လေယဥ် (Air Force One) ပေါ်တွင် သတင်းထောက်များကို “ ကျွန်တော့် နားလည်မှုအရတော့ သူတို့က အစ္စရေးစစ်သား တစ်ယောက်ကို သတ်လိုက် တယ်။ ဒါကြောင့် အစ္စရေးတွေက ပြန်တိုက်ခိုက်တယ်။ သူတို့ ပြန်တိုက်ခိုက်သင့်တယ်” ဟု ပြောသည်။
အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို “ မည်သည့်အရာကမျှ အန္တရာယ်ဖြစ်စေမည်မဟုတ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။ “ ခင်ဗျားတို့ နားလည်ရမယ်၊ ဟားမတ်စ်ဆိုတာ အရှေ့အလယ်ပိုင်း ငြိမ်းချမ်းရေး အတွက် အလွန်သေးငယ်တဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး သူတို့ ကိုယ့်ကို ကိုယ် ထိန်းသိမ်း ရမယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။
အင်္ဂါနေ့ နေ့လည်ပိုင်းတွင် အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ်က ဟားမတ်စ်အား မသတ်မှတ်ရသေးသော “ အဆင့်များ” ကို လုပ်ဆောင်သွားမည်ဟု ကတိပြုခဲ့သည်။ ဟားမတ်စ်က ယခင်နေ့က ပေးအပ်ခဲ့သော လူ့အရိုးစုများပါဝင်သည့် ခေါင်းတလားမှာ ဂါဇာတွင် ကျန်ရှိနေသေးသော သေဆုံးပြီးသော ဓားစာခံ ၁၃ ဦးအနက် တစ်ဦးဦးနှင့် သက်ဆိုင်ခြင်းမရှိဟု သိရပြီးနောက် ထိုကတိကို ပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
ဖောရမ်စစ်ဆေးချက်များ အရ ၎င်းတို့သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် အစ္စရေးတပ်ဖွဲ့များ ဂါဇာ၌ ပြန်လည်ရရှိခဲ့သည့် အစ္စရေးဓားစာခံ အိုဖိရ် ဇာဖာတီ ၏ သက်ဆိုင်ကြောင်း ပြသခဲ့ပြီး ယင်းသည် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်ကို “ ရှင်းလင်းစွာ ချိုးဖောက်ခြင်း” ဖြစ်သည်ဟု နက်တန်ယာဟု၏ရုံးက ပြောသည်။
IDF က ဟားမတ်စ်တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများ “ ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားသော အဆောက်အအုံ တစ်ခုမှ ရုပ်အလောင်းအစိတ်အပိုင်းများကို ဖယ်ရှားပြီး အနီးနားတွင် မြှုပ်နှံနေသည့်” မောင်းသူမဲ့လေယာဉ်ဗီဒီယိုဖိုင်ကိုလည်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ဂါဇာမြို့ အရှေ့ပိုင်းတွင် တနင်္လာနေ့က ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
“ မကြာခင်မှာပဲ” အဆိုပါ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေက “ ကြက်ခြေနီကိုယ်စားလှယ်တွေကို ခေါ်ယူပြီး သေဆုံးသွားတဲ့ ဓားစာခံရဲ့ ရုပ်အလောင်းကို ရှာဖွေတွေ့ရှိတယ်ဆိုတဲ့ အဖြစ်အပျက် အတုကို စီစဉ်ဖန်တီးခဲ့တယ်” ဟုလည်း ထပ်လောင်းပြောသည်။
ဟားမတ်စ်က ၎င်းတို့၏ စွပ်စွဲချက်များသည် “ အခြေအမြစ်မရှိသော စွပ်စွဲချက်များ” ဖြစ်သည်ဟု ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး အစ္စရေးအား “ ရန်လိုသော အဆင့်သစ်များ လုပ်ဆောင်ရန် ပြင်ဆင်မှုအတွက် လိမ်လည်သော အကြောင်းပြချက်များ ရှာဖွေနေသည်” ဟု စွပ်စွဲခဲ့သည်။
အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကြက်ခြေနီကော်မတီ (ICRC) က နောက်ပိုင်းတွင် ၎င်း၏ “ အဖြစ်အပျက် အတု စီစဉ်ဖန်တီးမှု” ကို ရှုတ်ချခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ထိုနေရာသို့ “ ဟားမတ်စ်၏ တောင်းဆိုချက် အရ” နှင့် “ ရိုးသားသော စိတ်ဖြင့်” တက်ရောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောသည်။
၎င်းက ဆက်လက်၍ “ ICRC အဖွဲ့ဟာ သူတို့ ရောက်ရှိလာခြင်းမပြုမီမှာ သေဆုံးသူကို အဲဒီနေရာမှာ ထားရှိထားတယ်ဆိုတာကို မသိရှိခဲ့ပါဘူး။ ဗီဒီယိုဖိုင်မှာ မြင်ရတဲ့အတိုင်းပါပဲ – ယေဘုယျအားဖြင့် ကြားနေ ကြားခံအဖွဲ့အနေနဲ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍမှာ သေဆုံးသူတွေရဲ့ ရုပ်အလောင်းကို တူးဖော်တာမျိုး မပါပါဘူး” ဟု ဆိုသည်။
“ ကျွန်တော်တို့အဖွဲ့ဟာ အဲဒါမဖြစ်ခင် အခြေအနေတွေကို ကြိုတင်မသိရှိဘဲ ရုပ်အလောင်း အစိတ်အပိုင်းတွေကို ပြန်လည်ရရှိတာမျိုးပဲ သက်သေခံခဲ့ရတာပါ။”
“ ဒီသဘောတူညီချက် လိုက်နာဖို့အတွက် အများကြီး မူတည်နေချိန်မှာ၊ မိသားစုများစွာဟာ သူတို့ရဲ့ ချစ်ခင်ရသူတွေရဲ့ သတင်းကို စိုးရိမ်တကြီး စောင့်မျှော်နေကြချိန်မှာ အဖြစ်အပျက်အတုတစ်ခု စီစဉ်ဖန်တီးခဲ့တာဟာ လက်ခံနိုင်စရာမရှိပါဘူး” ဟု ပြောသည်။
အမေရိကန်၊ အီဂျစ်၊ ကာတာနှင့် တူရကီတို့၏ ကြားဝင်စေ့စပ်မှုဖြင့် ရရှိခဲ့သော အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်သည် ထရမ့်၏ အချက် ၂၀ ပါ ဂါဇာငြိမ်းချမ်းရေးအစီအစဉ်၏ ပထမအဆင့် ကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် ဖြစ်သည်။
အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး အောက်တိုဘာ ၁၀ ရက်နေ့တွင် စတင်အသက်ဝင်ပြီးနောက် နာရီ ၇၂ နာရီအတွင်း ဟားမတ်စ်က ၎င်း၏ အသက်ရှင်လျက်နှင့် သေဆုံးပြီးသော ဓားစာခံ ၄၈ ဦး ကို ပြန်လည်လွှဲပြောင်းပေးရန် သဘောတူညီချက်က ဖော်ပြသည်။
အစ္စရေးဓားစာခံ အသက်ရှင်လျက် ၂၀ ဦး အားလုံးကို အောက်တိုဘာ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ဂါဇာမှ ပါလက်စတိုင်းအကျဉ်းသား ၂၅၀ ဦး နှင့် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရသူ ၁,၇၁၈ ဦး တို့နှင့် လဲလှယ်၍ ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့သည်။
အစ္စရေးကလည်း ဟားမတ်စ်မှ ယခုအထိ ပြန်လည်လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သော အစ္စရေးဓားစာခံ ၁၃ ဦး ၏ ရုပ်အလောင်းများအပြင် နိုင်ငံခြားသား ဓားစာခံနှစ်ဦး (ထိုင်းတစ်ဦးနှင့် နီပေါတစ်ဦး) ၏ ရုပ်အလောင်းများအတွက် ပါလက်စတိုင်းလူမျိုး ၁၉၅ ဦး ၏ ရုပ်အလောင်းများကို လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။
ဂါဇာတွင် ကျန်ရှိနေသေးသော သေဆုံးဓားစာခံများအနက် ၁၁ ဦး မှာ အစ္စရေးလူမျိုးများ ဖြစ်ပြီး၊ တစ်ဦး မှာ တန်ဇန်းနီးယားလူမျိုးဖြစ်ကာ၊ တစ်ဦး မှာ ထိုင်းလူမျိုးဖြစ်သည်။
စနေနေ့က ဟားမတ်စ်၏ အဓိကစေ့စပ်ဆွေးနွေးသူ ခါလီလ် အယ်လ်-ဟာရာ က အစ္စရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များက “ ဂါဇာ၏ ပထဝီအနေအထားကို ပြောင်းလဲပစ်ခဲ့ခြင်း” ကြောင့် ၎င်းတို့အဖွဲ့ အခက်အခဲများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ၎င်းက “ ရုပ်အလောင်းတွေကို မြှုပ်နှံခဲ့တဲ့သူတွေထဲက တချို့ဟာ အာဇာနည်ဖြစ်သွားပြီ ဒါမှမဟုတ် ဘယ်မှာ မြှုပ်နှံထားတယ်ဆိုတာ မမှတ်မိတော့ဘူး” ဟုလည်း ပြောသည်။
သို့သော် အစ္စရေးအစိုးရက ရုပ်အလောင်းများ၏ တည်နေရာအားလုံးကို ဟားမတ်စ်က သိရှိထားကြောင်း အခိုင်အမာ ပြောသည်။
အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်က ဟားမတ်စ်သည် မူလသတ်မှတ်ထားသော အချိန်ဘောင်အတွင်း သေဆုံးဓားစာခံများအားလုံးကို ပြန်ပေးနိုင်မည်မဟုတ်ကြောင်း အသိအမှတ်ပြုထားပုံရသော်လည်း၊ ထရမ့်က စနေနေ့တွင် အဆိုပါအဖွဲ့ကို ကျန်ရှိနေသေး သူများကို “ အမြန်ဆုံး” ပြန်ပေးရန်၊ သို့မဟုတ် “ ဒီကြီးမားတဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးမှာ ပါဝင် ပတ်သက်တဲ့ တခြားနိုင်ငံတွေက အရေးယူဆောင်ရွက်လိမ့်မယ်” ဟု သတိပေးခဲ့သည်။
ဂါဇာတွင် ကျန်ရှိနေသေးသော သေဆုံးဓားစာခံများအနက် တစ်ဦးမှလွဲ၍ ကျန်အားလုံးသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၇ ရက်နေ့ တွင် ဟားမတ်စ်ဦးဆောင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သော တောင်ပိုင်း အစ္စရေးတွင် ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်သွားသူ ၂၅၁ ဦး အနက် ပါဝင်သည်။ ထိုတိုက်ခိုက်မှုအတွင်း အခြားလူပေါင်း ၁,၂၀၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။
အစ္စရေးကလည်း ဂါဇာတွင် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုဖြင့် တုံ့ပြန်ခဲ့ရာ ထိုနယ်မြေ၏ ကျန်းမာရေး ဝန်ကြီးဌာန၏ အဆိုအရ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး စတင်အသက်ဝင်ချိန်မှစ၍ ၂၀၀ ကျော် အပါအဝင် လူပေါင်း ၆၈,၆၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ပြီဖြစ်သည်။
(ပုံ)ဂါဇာမြေပုံအစ္စရေးက သိမ်းပိုက်ထားသည့်နေရာကိုအနီရောင်ပြထားသည်။
(ပုံ) ပါလက်စတိုင်းများအပျက်အစီးများကိုဘူဒိုဇာဖြင့်ရှင်းလင်းဖယ်ရှားနေစဥ်။
(ပုံ)ကြက်ခြေနီအဖွဲ့မှ ဓားစာခံရုပ်ကြွင်းကိုသယ်ဆောင်ယူလာသည့်ကား။
(ပုံ) အစ္စရေးတိုက်ခိုက်မှုကြောင့်ပါလက်စတိုင်းမိသားစု (၄)ဦးသေဆုံးခဲ့သည့်နေရာ။
